Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

Kinderreclame: 'tijd om de beleidsmakers voor hun verantwoordelijkheid te plaatsen'

Kinderreclame: 'tijd om de beleidsmakers voor hun verantwoordelijkheid te plaatsen'

Indymedia.be/ GetBasic animeerde op woensdag 30 mei een paneldebat over ''Media en Publiciteit. Kinderen in de vuurlijn.'' Zes sociale bewegingen en drukkingsgroepen debatteerden er over strategie en prioriteiten om zwakke gebruikers (kinderen en jongeren) en de media zelf te vrijwaren van de steeds toenemende druk van de publiciteit.

001_DSC_0014_450.jpg

Het debat bracht groepen bijeen van beide kanten van de taalgrens, zoals Gezinsbond, Equipes Populaires, Oivo-Crioc (het studiecentrum van de verbruikersorganisaties), het Kinderrechtencommissariaat, de vzw Respire en Test-Aankoop/Test-Achat.

De panelleden vertegenwoordigen een brede waaier van standpunten tegenover publiciteit. Die gaan van een totale afwijzing van publiciteit omdat deze de overconsumptie aanmoedigt en duurzame ontwikkeling onmogelijk maakt, tot selectieve beperkingen voor publiciteit die de gangbare normen overtreedt inzake geweld, gezonde voeding of misleiding van zwakke gebruikers (kinderen en jongeren).

De Gezinsbond eist principieel een mediacultuur van ''respect voor kinderen''. Katelijn Vanzegbroeck wil daarom dat publiciteit in de grote media zoals televisie beperkt wordt in hoeveelheid en aan strenge normen onderworpen wordt. Daarnaast wil de Gezinsbond de hele grijze zone van publiciteit via internet, direct marketing en gsm-marketing, laten reguleren. Het gaat om drie gebieden waarop jongeren heel actief en beinvloedbaar zijn en bij uitstek kwetsbaar zijn. Maar er bestaat noch media- noch publiciteitsregulering op die terreinen.

Voor Monique Van Dieren van Equipes Populaires moet eerst en vooral de wildgroei van publiciteit op televisie aan banden gelegd worden. En dat kan best door de fiscale aftrekbaarheid van uitgaven voor publiciteit af te schaffen, vindt Equipes Populaires. Van Dieren wil het terrein voorbereiden door de openbare opinie wakker te schudden. Dat zal gebeuren met de campagne die in mei begon te lopen: ''Cervaux pas a vendre'' (Hersenen niet te koop). En met een postkaartenactie die zich richt tegen meer reclame op RTBf en op de televisie in het algemeen.

De koepel van verbuikersorganisaties Oivo-Crioc houdt het bij haartwee structurele eisen: een totaal verbod op reclame voor min 12-jarigen en de oprichting van een federale raad voor de reclame. Volgens Bram De Saedeleer hebben heel wat studies uitgewezen dat de invloed van jongeren en zelfs kinderen op het koopgedrag bijzonder groot wordt. Daarenboven leggen die studies bloot dat min 12-jarigen geen kritische zin ontwikkelen tegenover reclame of zelfs niet beseffen dat het om publiciteit gaat.

001_DSC_0025_450.jpg

Volgens Ankie Vandekerckhove van het Kinderrechtencommisariaat, heeft de overheid met het loslaten van de 5-minutenregel in de grond haar ''zorgvuldigheidsplicht'' tegenover kinderen losgelaten. ''Het is niet een verhaal tegen reclame, maar een verhaal over het beschermen van kinderen tegen schadelijke boodschappen. Daarin is het belang van het kind helemaal uit het debat verdwenen. Daarmee heeft de overheid voor een stuk zijn zorgvuldigheidsplicht opgegeven.''
''De gedragscode rond kinderreclame heeft evenmin bindende kracht tegenover de buitenlandse zenders. En wij zijn er als Kinderrechtencommissariaat slechts op het laatst bijgehaald om mee te praten.''

001_DSC_0037_450.jpg

Test-Aankoop heeft in het dossier van de kinderreclame sinds jaren het belang van de verbruikers verdedigd. ''Er was het decreet over de 5-minutenregel'' zegt Nico de Bie. ''En wij wilden enkele jaren geleden onderzoeken of dat wel werd toegepast. Het was duidelijk dat die regel stelselmatig werd overtreden, of via trukjes werd omzeild. Dat hebben wij aan het publiek en aan de overheden laten weten.''

Volgens De Bie is het goed dat de Europese regelgeving nu duidelijk wordt: ''Steeds weer werd de Europese richtlijn ingeroepen als excuus dat er niets mogelijk was. Nu is de richtlijn er bijna en het is duidelijk: ze verbiedt de 5-minutenregel niet. Vanaf nu kunnen we de eigen beleidsmakers voor hun verantwoordelijkheid stellen. De Europese richtlijn laat toe dat landen sterkere regels handhaven om hun zwakke gebruikers te beschermen. Het is dus tijd om aan de slag te gaan.''

Volgens Jean Baptiste Godinot van Respire wordt het tijd om het hele debat over publiciteit open te trekken naar het grote debat over de schadelijke overconsumptie en de opwarming van de planeet. ''Publiciteit is ook schadelijk voor de gezondheid, ze is nefast voor de mobiliteit en ze stimuleert het onverantwoord omspringen met verspillende energie,'' zegt Godinot. De rem op de publiciteit kan het meest eenvoudig ingesteld worden waar de overheid zelf kan beslissen, vindt Godinot, zoals bij de openbare omroep. ''Daarom hebben wij een petitie gelanceerd om een halt toe te roepen aan steeds meer publiciteit op RTBf.''

Indymedia/GetBasic pleit voor een bijkomende taks op publiciteit. ''Deze taks moet een rem worden op de overvloed aan publiciteit'' zegt Han Soete. ''Maar hij kan ook gebruikt worden om de schadelijke gevolgen van die vele publiciteit te gaan opruimen. Beschouw het als een soort vervuilerstaks, of zeg maar een Tobin-taks in de media. De taks kan ook dienen om die media die vrij van publiciteit opereren een steun in de rug te geven.''

Zowel Equipes populaires als Respire zien de noodzaak van een federale raad voor reclame. Maar dan meer als een soort observatorium voor het vergaren van kennis rond de impact en invloed van publiciteit op de samenleving en niet enkel als een raad die beleidsvoorstellen gaat voorbereiden en gaat lobbyen.

Inzake een meertaks op de publiciteit willen de panelleden alle mogelijkheden bekijken. De enorme verloedering van het straatbeeld en het landschap door de grote panelen kan bijvoorbeeld een bijkomend aspect vormen waarop zo'n taks moet inspelen. En daarbij moet erover gewaakt worden dat de sociale organisaties zelf kunnen beslissen over aanwending van die ''vervuiler-betaalt-taks'' en dat de reclamesector zelf geen mede-beheer krijgt.