Jeroen der Kinderen27 juni 2007 – 18:56

Met “The Inheritace of Loss” won Kiran Desai de Man Booker Prize, de meest prestigieuze literaire prijs in het Brits Gemenebest en Ierland. Het verhaal is gesitueerd in het midden van de jaren ’80, in een dorpje op de hellingen van de Himalaya. In een vervallen villa wonen een gepensioneerde rechter, zijn kleindochter en hun kok. Dit ogenschijnlijk rustige leven temidden van de natuurlijke schoonheid van de Himalaya wordt op verschillende manieren verstoord. Het spook van het verleden achtervolgt de personages. De bejaarde rechter, Jemubhai Popatlal, is een zwaar gedesillusioneerde man, die voortdurend mijmert over zijn voorbije leven. De regio Kalimpong wordt geteisterd door Nepalese rebellenlegers. Na eeuwen van onderdrukking en knechting, eerst door de Britten later door het nieuwe onafhankelijke India, vechten deze bergbewoners voor autonomie. Ook de liefde tussen kleindochter Sai en haar Nepalese wiskundeleraar Gyan, behorend tot twee verschillende sociale milieus, lijdt onder de erfenis van het verleden.

De erfenis, (uit de titel) die de rechter met zich meezeult, is die van de vernedering ten tijde van zijn verblijf als rechtenstudent in Cambridge. India is op dat moment nog een deel van het Britse koloniale imperium. Voortdurend geconfronteerd met de racistische uitlatingen van hooghartige Britten, keert de rechter terug naar zijn geboorteland als een koloniaal die neerkijkt op India, haar bevolking en talen. Deze afkeer voor de Indische cultuur en samenleving ontwikkelt zich tot een soort zelfhaat. In de Himalaya, tienduizenden kilometers van Cambridge, leeft hij een leven dat Britser is dan dat van de Britten. De kleindochter Sai wordt door haar grootvader en haar leraars, de twee oude vrijsters Noni en Lola, volledig in de geest van de anglofilie opgevoed. In haar beschrijvingen van Noni en Lola komt Kiran Desai vaak grappig uit de hoek. Terwijl hun land in crisis verkeert en hun eigen positie gevaar loopt, mijmeren de zusters in hun huis in de Himalaya over het Engeland uit de boeken van Agatha Christie en P.G. Wodehouse. De groene heuvels en de regen, de landhuizen en de butlers, de oude en respectabele universiteiten, de cream tea,…

In zijn relatie met Sai wordt Gyan heen en weer geslingerd tussen gevoelens van liefde en haat. Nu de rebellenlegers langzamerhand de streek in hun greep krijgen en de roep om autonomie steeds sterker wordt, neemt bij Gyan de twijfel toe over zijn relatie met een meisje uit de gehate Indische, verwesterde burgerij. Hij behoort tot het geslacht van de Gurkha’s, de Nepalese bergbewoners die door de Britten overal ter wereld als kanonnenvlees in hun oorlogen werden ingezet.

De gedachten van de kok zijn bij zijn zoon Biju, die in New York als illegale immigrant een beter leven tracht op te bouwen. Parallel met het wedervaren van Sai en de belevenissen van de bewoners op de berg, volgen we Biju’s tot mislukking gedoemde zoektocht naar aanvaardbaar werk. Evenals de rechter vele decennia eerder, wordt Biju in zijn contact met de westerse wereld vernederd en gekrenkt. Terwijl zijn vader breed uitpakt met de successen van zijn zoon aan de andere kant van de oceaan, wordt Biju op alle mogelijke manieren uitgebuit. De droom om in het “beloofde land” Amerika een nieuw leven uit te bouwen blijkt anders uit te pakken dan de jongeman verwacht had. Hij behoort tot een “schaduwklasse”, een in de illegaliteit vertoevende groep die zich in het rijke, kapitalistische New York uit de naad moet werken in ruil voor een schamel loon.

Hoewel het verhaal zich afspeelt in het India van het midden van de jaren ’80, snijdt Desai veel actuele thema’s en problemen aan. De personages zijn allemaal gehavend uit hun contacten met de westerse wereld gekomen. De rechter verandert na zijn verblijf in Engeland in een tiran die zijn gezin terroriseert en zijn eigen land en cultuur verafschuwt. De zusters Noni en Lola hebben hun eigen cultuur en tradities opgegeven voor de in hun ogen superieure Britse cultuur. Deze liefde is niet wederzijds. De trouw van de voorouders van Gyan aan het Britse imperium werd niet beloond, want zijn familie leeft in bittere armoede. De Ghorka’s wensen na eeuwen van onderdrukking op een gewelddadige manier een eigen staat te bekomen. Biju probeert in het rijke westen een nieuw bestaan op te bouwen, maar ontdekt al vlug de beperkingen van een Indische immigrant. Desai’s boodschap lijkt dan ook te zijn dat in een geglobaliseerde wereld de westerlingen aan het langste eind trekken. “The Inheritance of Loss” is een verhaal over (neo)kolonialisme, identiteitsverlies, migratie, ongelijke verhoudingen en verschillende toekomstmogelijkheden. De vernederingen ontaarden uiteindelijk in wrok en geweld. The “Inheritance of Loss” is een prachtig geschreven boek met een heldere structuur en knap opgebouwd verhaal. Maar je wordt er zeker niet vrolijker van.

Kiran Desai, “The Inheritance of Loss”, 324p.
( in het Nederlands vertaald: “De erfenis van het verlies”, uitgegeven bij De Bezige Bij, 328p.)