Volgens een onderzoek van de universiteit van Glasgow denkt meer dan negentig procent van de jonge Britse TV-journaalkijkers dat de kolonisten in Palestina de… Palestijnen zijn! Het is slechts één van de vele onthutsende voorbeelden die John Pilger aanhaalt in een recente voordracht over de mainstrem media (‘The Invisible Government’, klik hier).

Grote verdienste van Pilgers tekst: hij toont het grotere plaatje.

Hoe de media nalieten hun huiswerk te maken in de aanloop naar de aanval op Irak (en nu Iran), hoe ze Hamas afschilderen, hoe ze berichten over het Venezuela van Chavez – allemaal voorbeelden van systematische, aantoonbare desinformatie… En vooral – en dit is het ergste – voorbeelden van dienstbaarheid en medeplichtigheid aan een bloedig systeem van onderdrukking, uitbuiting en oorlog.

De New York Times geven het zelf toe: “If we had known then what we know now the invasion of Iraq would have been stopped by popular outcry”. Maar waarom wisten ‘we’ het niet? Precies omdat onder meer de NYT geen vraagtekens plaatste bij de leugens van Bush en co. Als ze dat wél hadden gedaan, dan zouden honderdduizenden mensen vandaag nog in leven zijn, zegt Pilger.

Het Westerse propaganda- en oorlogssysteem
Nobody’s perfect, toch? Sure, maar het gaat ook niet om af en toe één enkele vergissing. Het gaat om een systeem.

Waren de media fout over Irak? Deemoedig geven ze het zelf toe. Is Bush een extremist? Ongetwijfeld, en ook dat erkennen steeds meer mensen – ook journalisten. Maar… Bush valt niet uit de lucht, en dàt – het bredere historische en politieke plaatje – wordt nog al te makkelijk vergeten, onzichtbaar gemaakt.

“Bush bashing is all very well – and justified,” zegt Pilger, maar… “what so few people know is that in the last half century, United States administrators have overthrown 50 governments – many of them democracies. In the process, thirthy countries have been attacked and bombed, with the loss of countless lives.”

Met andere woorden, de club van Bush vertegenwoordigt niet een brute, nieuwe, tijdelijke, radicale wending in de politiek van de VS. Je moet hem zien voor wat hij is: “no more than an extreme version of what has gone before”. Pilger waarschuwt voor de gevaren van geheugenverlies: “In my lifetime, more wars have been started by liberal Democrats than by Republicans. Ignoring this truth is a guarantee that the propaganda system and the war-making system will continue.”

Perestroika
Westerse machthebbers kunnen systematisch rekenen op professionele, ‘onafhankelijke’, ‘ernstige’, ‘neutrale’, ‘objectieve’ journalisten om over de werkelijkheid een compleet onwerkelijke saus te gieten… ‘Normalizing the unthinkable,’ noemt Edward Herman dat. Zo krijg je een totaal verwrongen beeld van de wereld en van de geschiedenis (de VS als goedbedoelende reus die hooguit af en toe eens blundert). En zo zorg je ervoor dat het moorden door kan gaan.

Vandaar Pilgers confronterende vraag: hoelang willen mediaprofessionals nog medeplichtig zijn? “In every media college, in every news room, teachers of journalism, journalists themselves, need to ask themselves about the part they now play in the bloodshed in the name of a bogus objectivity. Such a movement within the media can herald a perestroika of a kind that we have never known. This is all possible. Silences can be broken,” schrijft hij.

Het kán, en Pilger geeft ook voorbeelden van hoe het kan/moet: de Britse National Union of Journalists roept op om Israël te boycotten; op het internet zijn er alleen al in de VS tal van sites zoals ZNet, Information Clearing House, Counterpunch en FAIR; je hebt het werk van journalisten zoals Dahr Jamail over Irak, Greg Wilpert over Venezuela,…

Maar het moet groter, meer: “The challenge for the rest of us is to lift this subjugated knowledge from out of the underground and take it to ordinary people”.

En daar is haast bij: “We need to make haste. Liberal Democracy is moving toward a form of corporate dictatorship. This is an historic shift, and the media must not be allowed to be its façade, but itself made into a popular, burning issue, and subjected to direct action.”