Tim Joye28 augustus 2007 – 16:16

Historicus Patrick Moreau had namelijk vastgesteld dat veel kostbaar materiaal en vooral wijsheid dreigt verloren te gaan nu vele van de laatste getuigen snel na mekaar overlijden. Wat natuurlijk niet verwonderlijk is, gezien hun hoge leeftijd. Daarom nam hij contact op met Uitgeverij EPO: er moest een boek verschijnen. Een boek die deze laatste getuigenissen vastlegt voor het nageslacht.

Een tweede gelijktijdige vaststelling bij de uitgeverij was namelijk dat de kennis en interesse in de samenleving en vooral bij jongeren omtrent holocaust, fascisme en nazi-vervolging snel achteruitgaat en men vroeg zich dan ook af of hier misschien een deel van de oorzaak ligt van het toenemende succes van extreem-rechts en de groeiende onverdraagzaamheid. Een boek dat de mensen toont tot wat deze evoluties kunnen leiden zou misschien wel wat tegenkanting kunnen vormen.

Het voorstel van Patrick Moreau werd dus verder uitgewerkt, maar het boek mocht geen gewone verzameling van getuigenissen en kampverhalen worden. Daar bestaan er al dertien in een dozijn van. En waarom laten we het niet schrijven door jongeren? Zij zijn het tenslotte die in de toekomst extreem-rechts zullen moeten bestrijden. Maar daarvoor is het essentieel dat jongeren hun geschiedenis kennen en beseffen wat de gevaren zijn van extreem-rechts, maar iedereen weet dat de kennis van vele jongeren over WO II zwaar te wensen over laat.

Uit een onderzoek van de Duitse zender ZDF en de krant Die Welt bleek overlaatst nog dat bijna de helft van de Duitse jongeren onder 24 jaar niet weet wat de holocaust was. Een cijfer dat zeker mag doorgetrokken worden naar België. Een boek door jongeren zou een mogelijk doelpubliek van jongeren misschien vlotter bereiken en het boek ook een originele invalshoek bieden, aangezien de laatste getuigen die nu nog leven zelf nog tieners waren toen ze door de Duitsers opgepakt werden. Het boek zou de ontmoeting worden van twee generaties tieners: die van 1940 en die van vandaag.

En zo kwam EPO dus bij School Zonder Racisme uit, een vereniging die ervoor ijvert onze Vlaamse scholen racismevrij te houden. Met de vraag of zij hen verder konden helpen op hun zoektocht naar een actieve groep jongeren die bekwaam en bereid was zich in het avontuur te smijten. SZR Nationaal stuurde hen door naar de plaatselijke werkgroep van SZR in het Sint-Aloysiuscollege in Menen, al jaren één van hun actiefste scholen en een voorbeeld voor andere scholen. Na een eerste polsen via mail en een bezoek van Menen aan het nationaal secretariaat in Brussel schoot het project definitief uit de startblokken.

Ondertussen zijn we anderhalf jaar verder en ook al was het veel meer werk dan we vooraf ooit hadden kunnen indenken, toch heb ik er nog geen moment spijt van gehad dat we met SZR Menen de uitdaging aangegaan zijn. De 22 getuigen die uiteindelijk bereid gevonden werden mee te werken, hadden stuk voor stuk een boeiende boodschap te vertellen en ook al vergden de 22 ontmoetingen veel voorbereiding en verwerking, de intensiteit van enkele uren luisteren zindert nog altijd na.

Vooreerst liet hun gruwelijke verhaal een diepe indruk na. Daarom ook dat er met grote eensgezindheid gekozen werd voor de titel 'Niet Opnieuw'. Ook ons lieten zaken zoals politiek vroeger koud, maar dat is sinds die ontmoetingen voor velen veranderd. Daarnaast is er bij sommigen na de ontmoeting ook een soort vriendschap en verbondenheid ontstaan. Met sommige getuigen onderhouden we nog steeds contact. Wij vinden het leuk om te luisteren naar hun raadgevingen en zij zijn tevreden omdat ze het gevoel gekregen hebben dat wat ze meegemaakt hebben misschien toch niet voor niets gebeurd is.

Al deze elementen zijn voortdurend voelbaar in de teksten van ‘Niet Opnieuw’ en het maakt van het boek meer dan een verzameling getuigenissen. Het boek is tegelijk een boeiend, aangrijpend verhaal en een middel om veel mensen en vooral jongeren te bereiken en zo de boodschap die de getuigen ons meegaven, over te dragen. Een gebundelde oproep voor vrede, vriendschap en solidariteit.

Iedereen is dan ook fier op het eindresultaat. Om dit te vieren en om het boek te lanceren wordt daarom op vrijdagavond 7 september in de gebouwen van het Sint-Aloysiuscollege in Menen een boekvoorstelling voor pers en publiek georganiseerd. Vanaf 18.30 gaan de deuren van de tentoonstelling open. Er is een luik rond Breendonk gemaakt door de vijfdejaars die jaarlijks naar Breendonk op studiereis gaan. Daarnaast zijn de illustraties die door de klas 5 Humane Wetenschappen gemaakt werden voor het boek te bezichtigen. Ook het comité rond het herdenkingsmausoleum voor slachtoffers van WO II komt uitleggen wat zij met SZR te maken hebben. En ten slotte worden de 22 getuigen op originele manier voorgesteld. Om 20.00 begint dan de eigenlijke voorstelling, met dans, poëzie, muziek… en de officiële overhandiging van de eerste boeken aan de jonge groep auteurs. Na ongeveer anderhalf uur wordt om af te sluiten iedereen nog een glaasje aangeboden in samenwerking met Oxfam Wereldwinkel Menen.

We hopen dat de belangstelling en respons groot zal zijn. De voorstelling is vooral bedoeld om zoals gezegd het boek te lanceren, maar ook om de politici te bereiken, want bij het boek wordt ook een educatieve map gemaakt en we hopen dat het boek daarmee een middel kan zijn om de nazi-vervolging meer aan bod te laten komen in de lessen geschiedenis of godsdienst. Hopelijk wordt het een magische avond met veel geïnteresseerden en de start van een geslaagde campagne.

Tim Joye
School Zonder Racisme Menen

Praktische info:

Boekvoorstelling:
Waar? Sint-Aloysiuscollege, Grote Markt 13, 8930 Menen
Wanneer? 7 september
Tentoonstelling vanaf 18.30 te bezichtigen, voorstelling om 20.00 gevolgd door receptie

Boek:
Het boek is vanaf september beschikbaar in de meeste boekhandels en kan ook besteld worden via http://www.epo.be