Berber Verpoest04 mei 2006 – 21:26

Infowarroom is de naam van het platform voor mediakritiek en beeldanalyse. Het Centrum voor Politiek en Cultuur De Balie lanceerde het format voor het eerst in Amsterdam en het Gentse Victoria Deluxe zorgt samen met The Red House Center for Culture and Debate (Sofia) en B-Arts (Stroke-on-Trent) voor internationale opvolging. Oorspronkelijk stond de berichtgeving over de oorlog in Irak centraal maar Victoria Deluxe geeft een eigen invulling aan het format. Tijdens de eerste try-out versie in de Vooruit is het onderwerp “speelse eliminatie”, een gekend fenomeen dat wordt toegepast in allerhande reality programma’s. In het seizoen 2006-2007 zullen er in de Vooruit nog vier infowarrooms met vier verschillende thema’s op het programma staan.

Van waar de keuze voor “speelse eliminatie” bij deze generale repetitie?
Dirk Holemans: “Wat mij van bij het begin heeft gestoord is dat het sturingsprincipe in de Big Brotherachtige formats steunt op eliminatie. Dit in tegenstelling tot de beloningsmethode die tot voor een aantal jaren gangbaar was. Ik denk hierbij aan programma’s zoal Eurosong waarin de beste beloningspunten krijgt. Het verschil is dat kijkers nu plezier scheppen in het elimineren van mensen en dat het de deelnemers onmogelijk gemaakt wordt om samen te werken. Twee zaken die nefast zijn voor een gezonde samenleving. Je kan immers niemand vertrouwen. De enige manier om te winnen is de anderen elimineren.
De commerciële zenders slaan ons om de oren met dit soort van formats waarbij de publieke ruimte verdwijnt en de private ruimte wordt uitvergroot. Gezien de populariteit van deze formats verwondert het mij enorm dat er praktisch geen debat over bestaat. Met infowarroom willen dat debat wel aangaan.”

Het concept van infowarroom hebben jullie opgepikt in Nederland. Wat maakt dit format zo interessant?
Holemans: “Als social-artistieke organisatie waren we opzoek naar manieren om nieuwe media in te zetten voor emancipatorische projecten. Beelden zijn erg handig om taalbarrières te overstijgen iets wat regelmatig voorkomt als je met mensen samenwerkt uit verschillende culturen.
Daarnaast vind ik ook het internationale karakter erg belangrijk. Nu analyseren we beelden die over heel de wereld gemaakt worden, op een plek, in ons geval Vlaanderen. Door die internationale samenwerking met Amsterdam, Sofia en Stroke-on-Trent ontstaan er verschillende analyse kamers die hun analyses met elkaar kunnen delen.”

Wat is het belang van beeldkritiek en beeldanalyse voor jullie organisatie?
Holemans: “Victoria Deluxe is een sociaal-artiestieke werking. Dat wil zeggen dat we werken met mensen die normaal niet aan de bak komen. En als je naar de media kijkt is het schrijnend om te zien dat net deze groepen het meest negatief, het meest clichématig in beeld worden gebracht. Vanuit deze wetenschap willen we naast autonome beeldvorming - waarbij we mensen zelf beelden leren maken over hun eigen leefwereld – de dominante media een kritische spiegel voorhouden.
Als je het meer globaal bekijkt is dit ook een project van beeldeducatie. We leren allemaal lezen en schrijven maar ondanks het feit dat we uren per dag achter een beeldscherm zitten leren we niet naar beelden te kijken. Je zou kunnen zeggen dat we allemaal beeldanalfabeten zijn.”

Taal en beelden verschillen van elkaar. Is het leren kijken naar beelden essentieel om beelden te begrijpen?
Holemans: “Dat is net de valkuil van beelden. Je ziet altijd iets, maar hierdoor kan de montage, die altijd een leugen is, des te sterker werken. Ik denk dat het net zo belangrijk is als leren lezen.
Nu heb ik het alleen nog maar over beelden lezen, laat staan beelden maken. Op dit moment is het een heel beperkte groep van mensen die de tv-beelden maken, terwijl televisie het massamedium bij uitstek is. De makers willen dat ook zo houden want zo hebben ze geen pottenkijkers.

Hoe wilt u daar verandering in brengen?
Holemans: “Je kan daar op twee niveau’s aan werken. Bij televisie heeft de kijker totaal niet de kans om tussen te komen. Een recht van antwoord of lezersbrieven zoals die in de geschreven media bestaan zijn op tv onbestaande. Technisch is het echter perfect mogelijk om te doen. Zo kan op het einde van een journaal bijvoorbeeld twee minuten zendtijd aan de kijker geschonken worden om op bepaalde thema’s met eigen beelden te reageren .
Een stap verder gaat het aanbieden van een ruimte waar mensen zelf beelden kunnen maken. Het is cynisch om vast te stellen dat de VRT droomt van duizend nichezenders en er meteen vanuit gaat dat ze dit zelf moeten invullen of uitbesteden aan productiehuizen. Nergens bestaat het idee of het verlangen om bevolkingsgroepen te stimuleren om dat te doen. Bij Victoria Deluxe spelen we met het idee om internet-tv te maken. Niet elke dag maar misschien één avond per maand of per week.

Gaat Victoria Deluxe als sociaal-artistieke organisatie, met een infowarroom niet teveel de intellectuele toer op om alle lagen van de bevolking aan te spreken? Mindere kansen groepen zijn uiteindelijk jullie doelgroep.
Holemans: “Als sociale organisatie doen wij ons uiterste best om mensen die niet tot die hogere klassen behoren naar dit soort avonden te brengen. Beelden kunnen hier ook drempelverlagend werken en er voor zorgen dat iedereen er vanuit zijn of haar positie iets kan aan hebben. Het is trouwens een veel gemaakte fout om deze groep te onderschatten en de bestaande kloven uit te vergroten. Door ongedwongen met die mensen om te gaan en het groepsgevoel te bevorderen probeert Victoria Deluxe daar tegen in te gaan.

Wat verwacht u van de eerste try-out
Holemans: “De bedoeling is dat je een uur en een half wordt ondergedompeld in een lawine van beelden afgewisseld met columns en analysestukken en dat je er nadien als kijker zelf mee aan de slag gaat. Ik zie het een beetje zoals bij een theaterstuk dat je aan het denken zet en waarbij je achteraf, bij een glas, nog met vrienden over napraat. Voorlopig is het dus geen debat formule, hoewel ik het wel als een uitdaging zie om naar een interactieve debatformule te zoeken die goed werkt. Misschien komt dat er in de toekomst wel van.