Sofie Jaspers en Isabel Buys11 mei 2006 – 15:57

De prijzen zijn op zich niet hoog maar wel in verhouding met de kwaliteit van de woningen. De wooninspectie hanteert een puntenschaal waarbij een huis onbewoonbaar wordt verklaart vanaf 18 punten. Zo verhuurde het programma Panorama, in zijn reportage 'Immo Reel', een huis in Antwerpen, voor 320 Euro aan een OCMW'er. Deze woning kreeg van de inspecteurs 67 punten, aldus ver boven de grens van ongeschiktheid.

Asielzoekers en mensen zonder wettig verblijf zijn het meest vatbaar voor en slachtoffer van huisjesmelkerij. Dat bewijzen de resultaten van de stedelijke controle acties in krotwoningen. van de Op een totaal van 151 personen die in aanmerking komen voor herhuisvesting waren er 109 die tot deze categorieën behoorden. Twee op de drie dus, maar daarmee is de kous niet af. In veel gevallen kunnen ze hun recht niet laten gelden op herhuisvesting door de overheid en komen ze opnieuw in een krotwoning terecht.

In het kader van dit thema wordt zowel de mening van Frank Hosteaux die huisjesmelkerij probeert weg te werken als die van Fabienne Crauwels van de VVSG (Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten) naar voor geschoven.

Frank Hosteaux en zijn vzw 'Rot op huisjesmelkers' is actief bezig met het aanklagen van huisjesmelkers en het ondersteunen van asielzoekers die in onbewoonbare panden verblijven. Al vijf jaar klaagt hij de problematiek aan van het feit dat OCMW's geen degelijke begeleiding voorzien voor asielzoekers. Hij zegt: “OCMW's moeten strengere boetes krijgen en geen doekje voor het bloeden wat nu het geval is. OCMW's hebben de huisjesmelkers niet nodig om hun asielzoekers onderdak te bieden. In elk dorp zijn er panden te huur, waar OCMW's hun asielzoekers een plaats kunnen aanbieden. Ze willen hun asielzoekers kwijt en dumpen hen daarom zo ver mogelijk van hun deur. Zo komen ze er goedkoop vanaf door te zeggen dat het te ver is voor een huisbezoek en beperken ze zich tot het uitbetalen van een uitkering per maand" aldus Frank Hosteaux. Vzw 'Rot op huisjesmelkers' en andere verenigingen nemen omwille van de lakse houding van het OCMW de begeleidende taak over.

Volgens Frank Hosteaux moeten de mensen die nu leven in onbewoonbare panden beter beschermd worden. "De politiekers kloppen zichzelf op de borst door het treffen van maatregelen, maar deze zijn onvoldoende. Op dit moment worden vooral de asielzoekers geviseerd en niet de OCMW's die de asielzoekers in steden dumpen. Dit wordt vooral duidelijk wanneer men een actie uitvoert in een krot. Men vraagt allereerst naar de papieren en het statuut van de bewoners. Tijdens dit bezoek is er altijd iemand van de DVZ (Dienst Vreemdelingen Zaken) aanwezig. Mensen die niet in orde zijn worden overgebracht naar een gesloten instelling om zo vlug mogelijk gerepatrieerd te worden. Hierdoor valt er een stuk van de bewijslast weg, want de getuigenissen van de bewoners tegen de eigenaars zijn zeer belangrijk voor het bestrijden van huisjesmelkerij. Zonder deze getuigenissen is het nog moeilijker voor het parket om genoeg bewijslast te verzamelen om huisjesmelkers aan te klagen. Veel zaken worden geseponeerd of de huisjesmelkers krijgen te lichte straffen" zegt Frank Hosteaux. Hij stelt zich de vraag waarom de huisjesmelkers niet direct aangehouden worden.

Volgens Frank Hosteaux moet men de huisjesmelkerij concreet aanpakken door de slachtoffers te beschermen ongeacht hun statuut en door de invoering van het conformiteitattest. Dit is een attest waarmee men kan bewijzen dat het pand bewoonbaar is, maar dit is nu nog niet operationeel." De politieke druk maakt de uitvoering van deze middelen onmogelijk, omdat de VLD meer bescherming biedt aan de eigenaars dan aan de huurders" aldus Frank
.
Fabienne Crauwels, stafmedewerker vreemdelingenbeleid binnen de VVSG (Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten). De VVSG verdedigt de belangen van alle gemeenten, OCMW's , intercommunale politiezones van Vlaanderen.

Volgens Fabienne is er geen link of oorzakelijk verband tussen OCMW's en huisjesmelkerij. Er is wel sprake van een overlapping doordat mensen die wonen in panden van huisjesmelkers meestal leven van een vervangingsinkomen van de sociale zekerheid of bijstand. Er is een dreigend tekort aan gezonde, betaalbare woningen.

Op de vraag of een OCMW huisjesmelkerij nodig heeft, is er geen eenzijdig antwoord. "In de niet-stedelijke regio's kan men mits inspanningen genoeg woningen aanbieden, maar wanneer men in de steden huisjesmelkerij van de ene op de andere dag afschaft zou er een grote groep mensen op straat komen te staan waarvoor men geen opvang heeft" aldus Fabienne.

Fabienne wijdt de oorzaak van huisjesmelkerij aan de wet van vraag en aanbod. "Doordat de vraag groter is dan het aanbod kunnen onbewoonbare panden verhuurt worden tegen een hoge prijs, wat een typisch kapitalistisch fenomeen is. We zitten momenteel in een vrij-markt-systeem waar men er vanuit gaat dat men voor een te hoge prijs geen huis kan verhuren. Dit geldt niet als de vraag groter is dan het aanbod. Doordat het vrij eigendomsrecht verankert is, is het moeilijk hier verandering in te brengen. De enigste manier om huisjesmelkerij weg te werken is een groter aanbod creëren van gezonde betaalbare woningen."

"De stad heeft altijd al een grote aantrekkingskracht gehad voor armoede en multiculturele groepen. In gemeentes moeten asielzoekers meer drempels overwinnen. De natuurlijke toevloed naar de steden werd een probleem en er ontstonden grote concentraties in wijken die de steden niet meer konden dragen. Als oplossing voerde men het spreidingsplan in" zegt Fabienne.

"Omtrent maatregelen is er onduidelijkheid omdat elk OCMW zijn eigen beleid heeft uitgewerkt" vervolgd Fabienne. "Er zijn een aantal OCMW's die projecten uitwerken maar niet alle OCMW hebben hier de tijd en de middelen voor. Ook maatregelen op hoger niveau zijn moeilijk te nemen omdat er verschillende overheden bevoegd zijn en het niet duidelijk is wie voor wat verantwoordelijk is. Het OCMW probeert rekening te houden met de belangen van alle doelgroepen waardoor de asielzoekers soms uit de boot vallen." Frank haalde reeds het conformiteitattest aan wat volgens Fabienne een oplossing kan zijn, maar moeilijk uit werken is op lange termijn.

Momenteel wordt er beweert dat OCMW’s nog liever een sanctie krijgen dan hun asielzoekers op eigen grondgebied te huisvesten. Fabienne maakt duidelijk dat dit niet geldt voor alle OCMW’s. Soms gebeurt het wel omdat na afweging dat de sanctie goedkoper uitkomt. "Veel OCMW’s doen echter wel inspanningen, toch kan men vaststellen dat deze trend zich doorzet door de druk die op OCMW’s wordt gelegd. Om asielzoekers te voorzien van een woning in hun eigen gemeente komen de OCMW’s tot de conclusie dat ze dit enkel realiseren als ze telkens 1 woning leeg hebben staan. Het is niet evident om te verantwoorden dat een OCMW woning huurt die leegstaat. in afwachting tot volgende toewijzing terwijl je andere klanten hebt op de wachtlijst" zegt Fabienne.

Op dit moment is er geen centraal register dat men kan raadplegen om te zien waar huisjesmelkerij zich situeert. Toch betwijfelt Fabienne of er met een centraal register veel duidelijkheid zou komen omdat er enorm veel onbewoonbare panden nog niet in kaart zijn gebracht. Zij pleit voor meer informele contacten tussen OCMW’s uit verschillende regio’s.

De reden waarom de maatschappelijk assistent de asielzoeker niet mee vergezeld om de staat van de woning op te meten, wijdt Fabienne aan een tekort van middelen. "Asielzoekers zijn op eigen houtje in België geraakt en het is dan ook niet te bedoeling om deze volwassenen te betuttelen en bij elke stap hun handje vast te houden. Niet elk OCMW doet huisbezoeken, en diegene dit het wel doen hebben een dubbele rol: zowel een steungevende als een controlerende functie. Een echte vertrouwensband kan hierdoor niet ten volle ontwikkelen tussen de maatschappelijk werker en de asielzoeker. Het geen bewuste keuze van de OCMW’s om vreemdelingen te dumpen in de steden. Fabienne bewijst het tegendeel door het feit dat het OCMW op 2 jaar tijd 7200 plaatsen creëerde om asielzoekers in de 2de fase van de procedure op te vangen. Dit werkt omdat het wordt omkaderd en ondersteund door de overheid.

Fabienne sluit af met een mogelijke oplossing. Ze wil de procedure inkorten tot 1 jaar en de asielzoeker gedurende deze periode opvangen in opvangtehuizen. Fabienne stelt vast hoe verder een cliënt vordert in de procedure hoe slechter hij af is. De voorwaarden worden steeds strenger. Hier stelt de vraag zich of 1 jaar wel genoeg is om voldoende informatie te verzamelen van de asielzoeker? Want op basis van deze gegevens wordt beslist over het verdere lot van de asielzoeker.

De interviews zijn afgenomen voor de bekendmaking van de beslissing van de ministers Dupont en Dewael.