Foto's: Erik Van Roey

De sociale gevolgen van de gewezen Lissabon-akkoorden (die van Europa de meest competitieve kenniseconomie ter wereld moeten maken) en de vaststelling dat alle traditionele partijen pleiten voor het overhevelen van bevoegdheden naar de regio's (teneinde de concurrentie op de arbeidsmarkt aan te wakkeren en de loonkost te doen dalen) zijn voor de 15 Decemberbeweging, die ontstaan is in 2005 uit de strijd tegen het generatiepact, de aanleiding om haar leden te informeren en te mobiliseren rond het thema van de flexicurity.

Frank Stappaert (journalist van het Vrije Woord) modereert het debat en geeft het woord aan Rik Vermeersch (secretaris BBTK-BHV): "Het Europese patronaat haalt de inspiratie in de Amerikaanse economie. Zo is er in de Verenigde Staten zogezegd maar 5% werkloosheid. Iedereen heeft er een job en de economie draait. Maar er is ook een grote keerzijde: de vakbonden zijn verzwakt, veel werknemers hebben geen ziekteverzekering en afdanken gebeurt er bijzonder gemakkelijk."

"De gevolgen van de akkoorden van Lissabon zijn niet min: toenemende liberaliseringen en privatiseringen, het 'hervormen' van de sociale zekerheid, het streven naar een zo groot mogelijke activiteitsgraad en concurrentie tussen de regio's om de loonkost te doen dalen en tot slot het concept van flexicurity: meer flexibiliteit naar arbeidscontracten en werkuren, minder zekerheid over het behoud van je baan maar meer kans op een nieuwe baan. Dit terwijl de Belgische werknemers al heel productief en flexibel zijn, zo presteert een gemiddelde Belgische bediende jaarlijks 70 overuren waarvan 45 gratis onder invloed van stress en werkdruk. Ook interim-arbeid is al zeer flexibel, aanwerven en afdanken gebeurt er zeer gemakkelijk."

"En hoe reageert de politiek hierop? Op 29 november keurden helaas ook bijna alle sociaal-democratische partijen de motie Christensen met zeer grote meerderheid (11 van de 15) goed. Deze motie stelt letterlijk dat werknemers zich aan de markt moeten aanpassen. Enkel groen en verenigd links stemden tegen. Op politiek niveau zijn er zeer weinig krachten die ingaan tegen het project van Lissabon. Dat proces is 10 jaar geleden al ingezet met Clinton's Welfare to Work, dat dezelfde principes had: gemakkelijker afdanken gemakkelijker, aannemen. Het waaide via Tony Blair over tot bij ons. Nu is SP-A minister Frank Vandenbroucke een van de ministers die het werkgelegenheidsbeleid wil splitsen. Het arbeidsmarktbeleid aanpassen aan de concurrentie past dan ook in het kader van de actieve welvaartstaat."

"En de reactie van de vakbonden? Het Europese Vakverbond stelt in een analyse dat de sociale partners zullen meewerken aan de uitvoering van de agenda van Lissabon en aan het omvormen van het arbeidsrecht naar meer flexibiliteit. Tot nu toe ging het ABVV hiermee niet akkoord en ondertekende deze tekst niet. De tegenbeweging, gestart in Ford Genk, eist meer koopkracht, een verminderen van de werkdruk en het vervangen van de interim-contracten door vaste contracten. Het ABVV zal deze eisen blijven steunen."

Marijke Persoone (adjunct algemeen secretaris LBC-NVK): "Europa is vaak ver van het bed van de delegees maar flexicurity kan op de werkvloer ook heel concreet worden; Om te beginnen met de maatregelen uit de nota Leterme inzake sociaal-economische kwesties waar ze in tegenstelling tot het communautaire wel gauw overeenstemming over vonden:
In de toekomst zal de arbeidstijd op jaarbasis berekend worden. Dat betekent dat je pas na een volledig kalenderjaar op 0 overuren moet uitkomen. Ook de versoepeling van interim-arbeid ligt op de tafel van de nationale arbeidsraad: poelvorming, uitzendcontracten van onbepaalde duur, werken aan loon en arbeidsvoorwaarden van het uitzendkantoor waardoor je je job niet kunt weigeren want het interim-kantoor zal je flexibel inzetten. Een ander principe is de verschuiving van jobzekerheid naar werkzekerheid. Werkzekerheid niet zoals in de betekenis van mensen hun job te doen behouden maar in een nieuwe visie op carrière zodat je gemakkelijker kan jobhoppen en dus ontslagen worden. Ook de tendens van ploegenarbeid en overuren goedkoper te maken wordt voortgezet. Het nieuw begrip loopbaanrekening maakt je architect van je eigen loopbaan. Al de kredieten die we nu kennen zullen samengevoegd worden in één korf. Je kan die gebruiken maar eens je erover zit heb je pech. Misschien heb je dan een werkgever die dan begripvol kan zijn maar het wordt je wel aangerekend op het eind van je carrière, wanneer je niet meer vanaf een bepaalde leeftijd op pensioen kan gaan maar pas wanneer je een bepaald aantal carrière-jaren kan aantonen. We hoeven er geen tekening bij te maken wat dat voor vrouwen betekent. Ook in de nota Leterme: een uitdovende werkloosheid, werklozen moeten op de arbeidsmarkt geduwd worden zoals in Duitsland. En zal er een nieuw generatiepact komen: jongeren, werklozen en ouderen zullen op de arbeidsmarkt geduwd worden omdat de concurrentie voor een neerwaartse druk op de arbeids-en loonvoorwaarden zal zorgen."

"Dat zijn federale maatregelen maar ook de Vlaamse regering volgt deze tendens. Zo beschouwt ze het in een van haar publicaties als positief dat de deeltijdse arbeid toeneemt. Zo zouden vrouwen in flexibele jobs goed zijn voor de combinatie arbeid en gezin.
Wie denkt dat we beter af zijn met een gesplitst arbeidsmarktbeleid, doet er goed aan even te grasduinen in het memorandum van VOKA, de Vlaamse Patroonsorganisatie, alle federale maatregelen zijn er vermeld, maar VOKA wil in Vlaanderen nog enkele stappen verder gaan: onze 'betuttelende arbeidsbescherming moet worden open gebroken, weg met de lange opzegtermijnen voor bedienden; afspraken over arbeidstijd die individueel tussen werkgever en werknemer worden geregeld; lonen van oudere werknemers moeten naar beneden, het loon mag niet langer gebaseerd zijn op trouw en anciënniteit, maar wel op competentie en prestatie, werknemers moeten hun eigen competenties ontwikkelen; loononderhandelingen gebeuren best op bedrijfsvlak en individueel tussen werknemer en werkgever; enkel het nettoloon moet nog worden geïndexeerd, de rest kan worden geïnvesteerd in privé verzekeringen;... ."

"De LBC zal proberen met zoveel mogelijk delegees het verhaal te brengen, de mythe te doorprikken en te overtuigen dat dit een programma van sociale afbraak is."

Egbert Schellenberg (vakbondsbestuurder FNV petrochemie): "De bedreigingen waar we over spreken kennen wij bij ons al 10 jaar. Het is in Nederland een normale praktijk dat enkel nog tijdelijke contracten leiden naar een vast contract. Nederland neemt nu qua ontslagbescherming een middenpositie in binnen de westerse landen. De kern ervan is dat de werkgever een dossier moet hebben met bewijs dat aantoont dat het ontslag gerechtvaardigd is. In de voorstellen die nu voorliggen (het flex-ontslag) wordt dit omgedraaid, de werknemer zal moeten aantonen waarom hij niet ontslagen zou moeten worden en de vergoedingen worden aanzienlijk beperkt. Balkenende IV stuurt duidelijk aan op een nieuwe confrontatie met de vakbonden. Wij sluiten ons aan bij het verzet tegen de flexicurity-plannen uit Brussel."

Frank Stappaert: "Geeft de sociaal-democratie dan niet thuis? En is er een plan om toekomstige maatregelen tegen te houden?"

Hendrik Vermeersch: "Is er een plan om toekomstige maatregelen tegen te houden? Neen, maar deze keer heeft de top van de twee vakbonden de petitie onderschreven voor het redden van de koopkracht en de solidariteit. Dit gaat in de kern ook in tegen de akkoorden van Lissabon. In hun verklaring eisten beide vakbonden dat er niet geraakt zal worden aan de sociale zekerheid, aan het sociaal recht of aan de collectieve arbeidsovereenkomsten. Dat is fundamenteel, daar is een jarenlange strijd voor gevoerd en dat staat nu op de helling. En er is de samenwerking tussen de initiatiefnemers waaronder de 15-december-beweging."

"Ik verwacht geen grote initiatieven voor 23 maart maar nadien des te meer: het inkorten van de opzegtermijnen van de bedienden zal zeker voorliggen. Het is duidelijk dat men al langer naar een eenheidsstatuut wil, het statuut van de arbeiders is een zeer slecht statuut. In de patronale logica van Agoria wil men het bediendestatuut afschaffen en de opzegtermijnen verminderen tot tussen 2 maand en max 14 maand. De plannen bestaan en liggen in de lijn van de akkoorden van Lissabon en er is grote eensgezindheid over. Het zal er van afhangen wanneer men denkt dat men het minste weerstand zal krijgen. In Vlaanderen zit de SP.A in de oppositie maar in Wallonië zit de PS in de regering. Voor het ABVV is het niet evident als de zusterpartij in de regering zit. Maar net als in Nederland zullen we de komende jaren blijven proberen onze sociale agenda door te duwen."

Marijke Persoone: "Het is belangrijk ons niet in een defensief standpunt te laten wegdrummen, het verhaal niet defaitistisch of demoraliserend te brengen. We moeten inzien wat er op spel staat en moeten de strijd voorbereiden voor als het moment er komt. Zo moeten we doorgedreven bewustwordingswerk voeren en ook intern solidair zijn. We hebben verschillende strijdpunten en we zijn strijdklaar. Tegenover het programma van afbraak van de sociale zekerheid en toenemende privatisering en commercialisering moeten wij een programma van zekerheid stellen. Niet minder maar meer zekerheid!"

Eerder kon je over dit thema op Indymedia reeds een interview lezen met Marijke Persoone: "Flexicurity zal van Europa één groot uitzendkantoor maken" (adjunct algemeen secretaris van het LBC-NVK).