Ludo De Brabander14 maart 2008 – 11:04

Het bekende gevorkte vredesteken werd 50 jaar geleden, in het voorjaar van 1958, gelanceerd als symbool van de Britse Campagne voor Nucleaire Ontwapening (CND). Gerald Holtom ontwierp het voor de eerste Britse Paasmars van de Londense Trafalgar Square naar het Onderzoekscentrum voor Atoomwapens te Aldermaston, een tocht die vier dagen duurde met maar liefst 10.000 deelnemers. Het vredesteken, dat vandaag nog altijd het symbool is van CND, werd heel gauw een belangrijk embleem van de wereldwijde vredesbeweging.

Er doen allerlei verhalen de ronde over de juiste herkomst van dit teken. In een artikel in een Brits vredemagazine vertelt de bedenker en gewetensbezwaarde Holtom: “Ik was in wanhoop. Diepe wanhoop. Ik tekende mezelf: de vertegenwoordiger van een individu in wanhoop, met de handpalmen naar buiten en beneden gestrekt, zoals Goya’s boer voor het vuurpeleton. Ik formaliseerde de tekening in lijnen en tekende er een cirkel rond.” Tegelijk was het teken een verwerking van de letters N en D in de semafoortaal. Semaforen zijn seinvlaggen. De N (Nuclear) wordt gevormd door een opwaartse en neerwaartse arm, terwijl de D (Disarmament) bestaat uit twee neerwaartse armen. Samen combineren ze de lijnen binnen de cirkel.

Er bestaat desondanks heel wat discussie en misverstand over herkomst en betekenis van het vredesteken, zoals dat het een anti-christelijk of heidens teken zou zijn. Het Zuid-Afrikaans Apartheidsregime poogde het te verbieden. Extreem-rechtse en christelijk fundamentalistische groepen in de VS maakten er een satanisch tot communistisch symbool van. De bekende filosoof en intellectueel gezicht van de vredesbeweging, Bertrand Russell, moest zelf reageren in een brief aan een uitgever op diens opmerking dat het om een doodssymbool zou gaan (een omgekeerde kruisiging) met de verduidelijking dat het wel degelijk gaat om semafoortekens.

Het vredesteken geraakte ook buiten Groot-Brittannië bekend toen vredesactivist Albert Bigelow zijn klein bootje uitrustte met een vredestekenvlag om te protesteren tegen een nucleaire test. Badges met het vredesteken werden in 1960 naar de VS geïmporteerd door een student van de Student Peace Union (SPU), wiens organisatie het vredesteken als symbool zou overnemen. Aan het begin van de oorlog in Vietnam kreeg het vredesteken een bredere betekenis als anti-oorlogstekens dat ook door dienstplichtigen aan het front op helmen en aan halskettingen werd gedragen bij wijze van protest.

Meer info over de vredesmars en de afsluitende vredesmeeting waar het vredesteken wordt gevormd vind je op de site van het anti-oorlogsplatform (www.geenoorlog.be)

Ludo De Brabander