Michaelvdr21 maart 2008 – 13:33

Bij het consumeren van bepaalde producten ontstaan er maatschappelijke kosten. Dit zijn kosten aan publieke goederen zoals water en lucht. Zo bedragen de maatschappelijke kosten van de vervuiling van een auto gemiddeld 27,3 euro per 100 voertuigkilometer[1] Wanneer een consument kiest of hij de auto of de fiets neemt, zal hij de maatschappelijke kost niet in overweging nemen. Daarom wordt de prijs van een product correcter weergegeven indien we de maatschappelijke kosten in rekening brengt. Dit is dus het eigenlijk het principe “de verbruiker betaalt”.

Om het gedrag van mensen aan te passen, is milieufiscaliteit het meest efficiënte systeem. Immers, de overheid zal extra ontvangsten krijgen via de milieubelastingen en deze ontvangsten kunnen gebruikt worden voor het laten dalen van andere belastingen of extra geld voor sociaal beleid. Dit in tegenstelling tot quota of overleg met de industrie, waarbij de overheid geen extra belastingsontvangsten genereert. Ook stimuleert het opleggen van belastingen onderzoek naar milieuvriendelijkere technologieën, omdat bedrijven door het gebruiken van een milieuvriendelijke productiewijze kosten kunnen besparen.

Momenteel voorziet de overheid in verschillende vormen van milieufiscaliteit: een overzichtje [2]
1. verschillende ecotaksen, onder andere op verpakkingsmateriaal
2. verhoogde investeringsaftrek voor energiebesparende investeringen en voor investeringen in onderzoek en ontwikkeling die over een milieuvriendelijk karakter beschikken.
3. Belastingen die geheven worden door de gewestelijke overheid op transport en inverkeerstelling, vervuiling van het oppervlaktewater, meststoffen, afvalstoffen, enz.
4. Diverse gemeentebelastingen : huisvuilbelastingen, sluikstorten, riolen en andere

Wanneer we het huidige beleid analyseren, stellen we vast dat er een aantal milieubelastingen voornamelijk werden ingevoerd uit budgettaire overwegingen. De ecoboni, belastingverlagingen voor milieuvriendelijke producten, werden afgeschaft. Er werden ecotaksen gehoffen op verpakkingen, ongeacht of de verpakkingen nu milieuvriendelijk zijn of niet. Extra accijnzen worden voornamelijk ingevoerd op inelastische producten. Hierdoor zal het effect van de belastingen zich vooral vertalen in een hogere opbrengst voor de overheid en niet in een gedragsaanpassing. Langs de andere kant bevoordelen de subsidies op energiebesparende investeringen vooral degenen die het budget hebben om zonnepanelen of een milieuvriendelijke wagen aan te kopen.

Om voldoende mensen te overtuigen van het nut van milieufiscaliteit, is het dan ook nodig om bepaalde groepen in de samenleving niet te veel benadelen. Het correct toepassen van het principe “de vervuiler betaalt” hoeft trouwens in de meeste gevallen geen negatieve impact hebben op de verdeling in een samenleving, omdat de meest consumerende (rijkere) bevolkingsgroepen ook de grootste milieuverstoringen veroorzaken. In deze optiek kunnen de bestaande aftrekken die gaan naar investeringen die niet milieuvriendelijk zijn, zoals bijvoorbeeld een firmawagen, beter worden afgeschaft en vervangen worden door milieuvriendelijke maatregelen waar iedereen voordeel uit haalt.

Dat er op het vlak van milieufiscaliteit in ieder geval nog een lange weg is te gaan, bewijzen volgende cijfers: milieubelastingen hadden in 2004 een aandeel van 5% in de totale belastingen.[2] Hiermee scoort België het op één na laagste cijfer van de EU 15.

Bronnen:
[1] http://www.tmleuven.be/project/externekosten/2004-03.pdf
[2] http://docufin.fgov.be/intersalgnl/hrfcsf/adviezen/PDF/milieu2004nl.pdf