stRaten-generaal02 juni 2008 – 23:47

Met de inkomsten van de tol geheven aan de Oosterweeltunnel zal ook de Lange Wapper – waar men gratis zal kunnen rijden – worden betaald. Het is het bewijs dat er tussen tolplek en realisatie geen duidelijk verband hoeft te zijn. Tevens het bewijs dat tolheffing aan de Kennedytunnel eveneens kan om het sluiten van de Antwerpse ring te financieren.

Tot op vandaag is onzeker of Europa de financieringsconstructie zal goedkeuren. De Europese richtlijn 1999/62/EG van het Europees Parlement en de raad van 17 juni 1999 over tolheffing voor vrachtverkeer bepaalt immers dat geheven tol enkel mag geïnvesteerd worden in de infrastructuur waar tol geheven wordt.

De Vlaamse regering en de BAM zijn zich al zeven jaar bewust van deze onzekerheid. We staan intussen enkele maanden voor het indienen van de bouwaanvraag voor het project, en toch werd pas in maart van dit jaar (2008) de geplande financieringsconstructie voorgelegd aan de Europese Commissie, in een zogenaamde ‘tolnotificatie voor de Oosterweelverbinding’.

Dit is geen slecht bestuur, dit is roekeloos bestuur.
Wellicht wil men niet alleen de Antwerpse bevolking maar ook de Europese Commissie voor een voldongen feit stellen.

2.
Op 27 april 2008 vroeg stRaten-generaal een afschrift van dit document op via de wet op openbaarheid van bestuur. Vorige week vrijdag, op 29 mei, liet de BAM aan stRaten-generaal weten dat het om een geheim document ging. Niemand mag het document inkijken. Dit werd als volgt gemotiveerd:

“De nota zal immers het voorwerp uitmaken van besprekingen die in de meest optimale omstandigheden moeten gevoerd kunnen worden en dit veronderstelt de nodige discretie zodat op neutrale en objectieve wijze een standpunt kan worden bereikt. Deze discretie is niet verenigbaar met het gegeven dat een besprekingsdocument tegelijk ook het voorwerp wordt van een publiek debat.”

Het is het soort antwoord dat stRaten-generaal intussen al enkele jaren krijgt van de BAM, bij elke vraag om informatie: geen pottenkijkers, liever geen debat, wacht tot een beslissing is genomen. Lees ook: en probeer die dan maar teruggedraaid te krijgen.

Vandaag tekende stRaten-generaal beroep aan tegen de weigering van BAM. Zie brief hieronder + bijlagen.

De BAM hanteert dergelijke houding overigens niet alleen tegenover actiecomités, maar ook tegenover het Vlaamse parlement. Vlaams parlementslid Rudi Daems (Groen!) vroeg al in maart via een officieel schrijven hetzelfde document op. Hij kreeg het nog steeds niet te zien. We zijn drie maanden verder. Ook Jan Peumans (N-VA) maakte eerder zijn beklag over het feit dat hij tot twee jaar moest wachten om gevraagde BAM-documenten te mogen inkijken.

Eigenlijk zou in het najaar best een parlementaire onderzoekscommissie worden opgestart over de omgang van de BAM met het Vlaamse parlement.
De zoveelmaandelijkse voortgangrapportages door de BAM in dat parlement worden regelmatig voorgesteld als blijk van transparantie. De realiteit leert dat de BAM bij elke voortgangsrapportage vooral komt vertellen welk huiswerk ze heeft gemaakt, zonder dat huiswerk te laten zien. De BAM vertelt dat een document aan Europa werd bezorgd, maar dat document krijgen de parlementsleden niet te zien. Op die en die dag kwam de raad van bestuur van BAM samen, maar de verslagen ervan mogen niet worden vrijgegeven. Er is een calamiteitenstudie opgemaakt, maar wanneer parlementsleden dit opvragen krijgen ze het niet. Of belandt het bij het Rekenhof, waar een nieuwe aanvraag moet worden ingediend. Waarna het document wordt overgedragen aan de voorzitster van het Vlaamse parlement, bij wie opnieuw een aanvraag moet worden ingediend. En zo schuiven de maanden op.
Op die manier worden de voortgangsrapportages telkens weer sessies van bezigheidstherapie voor parlementsleden, en is de BAM stilletjes een soort staat in de staat geworden, waarvan de werking niet op een ernstige manier gecontroleerd kan worden.

3.
Op 18 maart 2008 gaf dhr. Ivan Costermans van de BAM tijdens een openbare zitting uitleg aan het Vlaamse parlement over het document gericht aan Europa. Het parlement keek er blijkbaar zelfs al niet meer van op dat men zeven jaar voorbereidend werk leverde bij het grootste bouwproject ooit in Vlaanderen zonder te weten of de Europese Commissie wel haar goedkeuring daarvoor zal geven.

Uit het verslag van deze zitting leren we dat het document ook uitweidt over de mogelijkheden om tol te heffen aan de Kennedytunnel, zoals wordt voorgesteld door stRaten-generaal.

In het verslag van de vergadering lezen we: “Het heffen van tol aan de Kennedytunnel wordt in principe toegestaan door de Europese richtlijn. Een belangrijk element daarbij is evenwel de verplichte verhouding tussen de tolmassa (toltarieven maal volume) en de onderliggende kostprijs van de infrastructuur inclusief financiering, rendement op eigen vermogen enzovoort. Voor de Oosterweelverbinding is dat aangetoond in het genoemde document. Voor de Kennedytunnel zou dat betekenen dat men alleen de onderhoudskosten in rekening mag brengen, gezien de tunnel al volledig is afgeschreven, wat de toltarieven zeer beperkt zou maken.’

Sinds drie jaar wordt er door de Vlaamse Overheid op gewezen dat het voorstel van stRaten-generaal net omwille van de tolrichtlijn niet kan worden uitgevoerd, cfr. bovenstaande redenering. De interpretatie van de tolrichtlijn is bijgevolg een onderdeel van de argumentatie om een alternatief af te wijzen. Tot op heden werd echter nog geen document voorgelegd dat de visie van Europa in deze verduidelijkt.

Blijkens wat dhr. Cloostermans in het Vlaamse parlement zei, hoopt de BAM niet alleen een fiat voor de eigen financieringsconstructie te bekomen, maar ook uitsluitsel over het voorstel van stRaten-generaal.
Dit document is dus cruciaal in twee betekenissen, aangezien het uitsluitsel moet bieden over beide financieringsvoorstellen door tolheffing.

Daarom vraagt stRaten-generaal bekendmaking van het document, opdat het zelf een oordeel kan vormen over de manier waarop de BAM deze kwestie aanbrengt bij Europa. Het spreekt immers vanzelf dat de BAM hoopt op een fiat voor het eigen voorstel en een njet voor het voorstel van stRaten-generaal.
Erg ‘neutraal en objectief’ zullen de correspondentie en de besprekingen tussen de BAM en de Europese Commissie dus wel niet verlopen.

stRaten-generaal gaat ervan uit dat dit de werkelijke reden is waarom het geen inzage krijgt in het document.

4.
In de Gazet van Antwerpen lezen we vandaag dat de drie fractieleiders van de meerderheidspartijen in de gemeenteraad de BAM oproepen om de groeiende kritiek op de Oosterweelverbinding te counteren ‘door middel van enthousiaste communicatie’.

De BAM spendeerde inmiddels al 4 miljoen euro aan communicatie. Waarover werd dan wél gecommuniceerd, als lokale politici daar nu nog publiekelijk om moeten vragen?

stRaten-generaal en vele andere actiecomités en bewonersgroepen vragen gewoon om communicatie. Laat dat enthousiasme maar achterwege.

In de voorbije maanden hebben tal van lokale politici en wijkcomités in Deurne en Merksem de BAM uitgenodigd om uitleg te komen geven over de Oosterweelverbinding. De BAM weigerde daarop in te gaan. Het is nochtans de manier bij uitstek om eventueel draagvlak te creëren voor een bouwproject. Niet het plaatsen van glossy filmpjes op een website, wel het harde werken op het terrein zal dat al dan niet bewerkstelligen.

Begin maart vroegen verontruste wijkcomités in Deurne-Noord gezamenlijk of de BAM hen op een zaterdagvoormiddag uitleg wilde komen geven over de op stapel staande bouwwerken. De BAM weigerde te komen, want het ‘paste niet in de agenda’. De vraag was nochtans weken op voorhand gesteld.
Begin mei nodigde de Antwerpse gemeenteraad stRaten-generaal en de BAM uit om op 19 mei 2008 toelichting te komen geven bij de eigen voorstellen van tracé etc. Opnieuw miste de BAM daar de kans om enthousiast te communiceren. De BAM vroeg een maand uitstel, want men was nog niet klaar ‘met alle details’ van het project.

stRaten-generaal ging wel in op de uitnodiging van de gemeenteraad. Na afloop van de zitting begon de voltallige gemeenteraad, incluis de bevoegde schepen, te spreken van een vergissing. Had men geweten wat men toen hoorde, men had dit bouwproject nooit laten passeren. Zoiets.

De Gazet van Antwerpen stelt verder nog vast dat ‘door gebrekkige communicatie van de BAM de Antwerpenaar niet meer overtuigd is van de noodzaak van de Lange Wapper’.

Opnieuw fout. Er werd immers niet gebrekkig gecommuniceerd, maar helemaal niet gecommuniceerd. Uit vrees voor kritiek wordt gezwegen tot de bouwaanvraag klaar is en de gesprekken met het bouwconsortium afgerond. Men wil de Antwerpse bevolking voor een voldongen feit plaatsen. Lokale en bovenlokale politici ondersteunen blijkbaar deze aanpak, en vertalen dit als krachtdadig bestuur.

De negatieve impact van dergelijke blinde aanpak is aanzienlijk, zowel op het vlak van stadsontwikkeling, gezondheid als verkeersveiligheid. Symbool hiervoor staat de situatie van de Sint-Jozefinstelling op Luchtbal, de grootste provinciale instelling voor mentaal en fysiek gehandicapten van de provincie. De BAM en leden van het Antwerpse college en de Vlaamse regering weten al jaren dat de Lange Wapper op slechts vijf meter van deze instelling ingeplant zal worden. Van op de speelplaats zullen de patiëntjes – ook de vijftig kinderen die ademhalingstherapie volgen – steentjes kunnen gooien naar de vrachtwagens op het viaduct.

Blijkbaar vinden de BAM en vele politici dit aanvaardbare collateral damage.
In de raad van beheer van de Sint-Jozefinstelling zit een lid van de parlementaire commissie bevoegd voor dit dossier.
We mogen stilaan gewagen van schuldig verzuim.

Manu Claeys
Peter Verhaeghe
stRaten-generaal
www.oosterweelverbinding.info

From:
Sent: maandag 2 juni 2008 7:22
To: 'openbaarheid@vlaanderen.be'
Subject: Beroep inzake het niet verkrijgen van afschrift van tolnotificatie

Geachte heer, Mevrouw

Op zondag 27 april 2008 zond ik een aanvraag tot het verkrijgen van een afschrift van een bestuursdocument aan de BAM.

Het betrof een vraag voor het verkrijgen van een digitaal afschrift van het document ingediend bij de Europese Commissie inzake de tolnotificatie voor de Oosterweelverbinding (vermoedelijke verzendingsdatum maart 2008).

In het Vlaams Parlement werd de inhoud van dit document toegelicht in openbare zitting door dhr. Ivan Costermans tijdens de 9e voortgangsrapportage van de BAM.

Op 14 mei ontving ik een bericht van de BAM dat mijn aanvraag werd geregistreerd op 29 april 2008. Tevens werd medegedeeld dat gelet op de procedurele status en de specificiteit van het gevraagde document het niet mogelijk was om de decretaal voorgeschreven toetsing aan de diverse uitzonderingsgronden af te ronden binnen de voorziene termijn van 15 dagen. (Zie bijlage 1)

Op 29 mei ontving ik de beslissing van de BAM. Na onderzoek is de Bam van oordeel dat ze de openbaarmaking dient te weigeren op grond van art 14,2° van het decreet van 26 maart 2004. Dit wordt gemotiveerd als volgt:

“De nota zal immers het voorwerp uitmaken van besprekingen die in de meest optimale omstandigheden moeten gevoerd kunnen worden en dit veronderstelt de nodige discretie zodat op neutrale en objectieve wijze een standpunt kan worden bereikt. Deze discretie is niet verenigbaar met het gegeven dat een besprekingsdocument tegelijk ook het voorwerp wordt van een publiek debat. We zijn van oordeel dat het belang van de openbaarheid niet opweegt tegen de bescherming van het vertrouwelijk karakter van de betrekkingen van het Vlaamse Gewest met een supranationale instelling als de Europese Unie.” (zie bijlage 2)

Tijdens de 9e voortgangsrapportage geeft dhr. Costermans een stand van zaken met betrekking tot de tolnotificatie. Het verslag van de vergadering meldt hierover:

“Het document werd deze week ingediend bij de Europese Commissie. Het heffen van tol aan de Kennedytunnel wordt in principe toegestaan door de Europese richtlijn. Een belangrijk element daarbij is evenwel de verplichte verhouding tussen de tolmassa (toltarieven maal volume) en de onderliggende kostprijs van de infrastructuur inclusief financiering, rendement op eigen vermogen enzovoort. Voor de Oosterweelverbinding is dat aangetoond in het genoemde document. Voor de Kennedytunnel zou dat betekenen dat men alleen de onderhoudskosten in rekening mag brengen, gezien de tunnel al volledig is afgeschreven, wat de toltarieven zeer beperkt zou maken. Daarnaast zijn er nog de praktische bezwaren rond de inplanting van een tolplein.

In principe volgt binnen enkele weken een bespreking met de Europese Commissie. Als zij bijkomende vragen stelt, zal BAM bijkomende informatie leveren. Vervolgens is het wachten op een formeel antwoord van de Europese Commissie, wat volgens de spreker vermoedelijk enkele maanden zal duren, al wil hij daar geen harde uitspraken over doen.”

De vraag aan Europa handelt over tolheffing in het kader van de Europese tolrichtlijn. Deze richtlijn 1999/62/EG van het Europees Parlement en de raad van 17 juni 1999 betreft het in rekening brengen van het gebruik van bepaalde infrastructuurvoorzieningen aan zware vrachtvoertuigen. Deze Europese richtlijn stelt zich ondermeer tot doel om door gebruik te maken van tolheffing de mobiliteit van vrachtverkeer zo te organiseren dat de milieu-impact zo minimaal mogelijk wordt. Uit de 9e voortgangsrapportage blijkt dat het document gericht aan Europa ook uitwijdt over de mogelijkheden om tol te heffen aan de Kennedytunnel zoals wordt voorgesteld door stRaten-generaal en onderzocht werd in een aanvullende studie van het project-Mer op vraag van Vlacoro.

Sinds drie jaar wordt er door de Vlaamse Overheid op gewezen dat het voorstel van stRaten-generaal net omwille van de tolrichtlijn niet kan worden uitgevoerd. De interpretatie van de tolrichtlijn is bijgevolg een onderdeel van de argumentatie om een alternatief milieutechnisch af te keuren. Doch tot op heden werd nog geen document voorgelegd dat de visie van Europa in deze verduidelijkt.

Uit de toelichting van Dhr. Costermans in het Vlaams Parlement kan begrepen worden dat ook dat de doelstelling is van het document gericht aan Europa. Tenminste het deel van het document dat vraagt om visievorming van Europa inzake de mogelijkheden om tol te heffen aan de Kennedytunnel is dus te beschouwen als informatie met een grote milieu-impact.

Bijgevolg is die informatie milieu-informatie en kan art 14,2° die volgens het decreet niet slaat op milieu-informatie naar mijn oordeel niet worden ingeroepen.

Ik dien daarom dit beroepschrift in om alsnog een digitaal afschrift te verkrijgen van het document ingediend bij de Europese Commissie inzake de tolnotificatie voor de Oosterweelverbinding (vermoedelijke verzendingsdatum maart 2008).

Bijlag 1

Bijlag 2

Met beleefde groeten,

Peter Verhaeghe stRaten-generaal