Weinig sprookjesachtig einde: en ze leefden nog lang… Met pensioen en arm, volgens Welzijnszorg en Okra ethisch onverantwoord

Bert D'hondt12 juni 2008 – 20:40

De vergrijzing opvangen wordt al ruim een decennium beschouwd als dé socio-economische uitdaging. Het is meer dan onrustwekkend dat 3 vooraanstaande academici de alarmbel luiden. Hun boodschap is confronterend: het gaat helemaal niet goed met onze pensioenen, de genomen maatregelen zijn onvoldoende en het zal er enkel veel slechter op worden als we zo verder doen.

Vroeger was het leuk voor ambtenaren, politici en academici om een lezing te geven over ons schitterende pensioenstelsel. Nu zwijgen ze liever of ze moeten harde conclusies trekken zoals Cantillon, Larmuseau en Lefebure doen: ongeveer een kwart van de gepensioneerden leeft nu onder de armoederisicogrens. Hun aantal zal tegen 2016 oplopen tot meer dan 30 %.
Zoals we steeds meer zien in een Europese context wordt België de slechte leerling van de klas. De welvaartskloof tussen arm en rijk wordt op verschillende terreinen groter. In de Bismarck-klas zijn we zelfs de slechtste leerling. Deze cijfers spreken voor zich. Maatregelen zijn dringend nodig.

Elke gepensioneerde moet kunnen beschikken over een ‘redelijk inkomen’. Voldoende hoog om leef- en zorgkosten te dekken. Dit moet gelden voor de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) en voor de pensioenen.
Dit is nu niet zo. Meer nog, de IGO en bepaalde minimumpensioenen vallen onder de Europese armoederisicodrempel. Daarnaast glijden de gemiddelde pensioenen steeds verder af richting die drempel. Dit is onaanvaardbaar.

De uitkeringen en pensioenen moeten omhoog, de inkomensgarantie moet boven de armoededrempel uitkomen. Welzijnszorg en Okra willen een solidaire samenleving en een sterke sociale zekerheid. Maar wil je een breed draagvlak daarvoor behouden bij de bevolking, dan moeten de bijdragen tijdens de actieve loopbaan in verhouding staan tot het pensioenbedrag. Vandaag bedraagt het eerste pensioen gemiddeld slechts éénderde van het laatste loon. Logisch dat de 2de en 3de pijler bij de bevolking aan belangstelling winnen.

Wij vragen van de overheid duidelijke keuzes.
Is het de verantwoordelijkheid van een samenleving om elke oudere een waardig inkomen te geven?
Ja, daarvoor moeten overheid en sociale zekerheid vandaag de keuze maken om de eerste pijler sterk genoeg uit te bouwen om dit te garanderen.
Een verplichte 2de pijler wijzen wij niet af, maar die lost op korte termijn niets op. De huidige gepensioneerden en de oudere werkenden kunnen onmogelijk nog een bedrag opbouwen dat enigszins de moeite loont. Bovendien blijven er in onze samenleving ook nog steeds mensen die niet gebaat zijn met zo’n tweede pijler, omdat die nu eenmaal via een actieve loopbaan wordt opgebouwd. En dat is niet iedereen gegeven.

Willen we de jongeren van nu laten bijdragen aan een systeem dat een doemscenario voor hun eigen oude dag voorspelt?
Neen, maak dan nu de keuzes nodig om de financiering van ons systeem te waarborgen. Hierin kan de invoering van een verplichte 2de pijler wel een rol spelen, op voorwaarde dat de verplichting ver genoeg gaat en voor alle werkenden geldt. Bovendien zal de overheid dan moeten tussenkomen voor de gelijkgestelde periodes en de zwakke economische sectoren. We denken aan de interimsector, PWA’ers en dienstencheques… Hoe meer de overheid evenwel investeert in de 2de en 3de pijler, hoe lager de investeringen in de wettelijke pensioenstelsels.

Welzijnszorg en Okra vragen dan ook een ambitieus pensioenplan, met de nadruk op de eerste pensioenpijler als garantie op een waardig leven en behoud van de levensstandaard. Wachten op een verplichte 2de pijler zal niets oplossen aan de armoede bij senioren vandaag en ook niet in 2016. Voor deze groep zijn andere maatregelen nodig.
Dat dit geld, veel geld zal kosten is logisch. Elke Euro kan maar één keer uitgegeven worden. Wie heeft de politieke moed om hem te besteden aan een meer rechtvaardige samenleving?

Daniëlle Colsoul Johan Truyers
Directeur Welzijnszorg studiedienst Okra