KoenCalliauw28 augustus 2008 – 11:38

Het “normale arbeidscircuit”

Wie de namen opzoekt van Vlaamse fanfares die soms meer dan honderd jaar oud zijn, vindt een plaatje dat veel zegt over “vervreemding”, over de kloof tussen als terreur ervaren arbeid en het werkelijke, creatieve leven. Deze fanfares dragen volledige politieke, sociale, religieuze programma’ s mee. “Vermaak na Arbeid” (Boutersem), “Vreugde na Arbeid” (Dadizele), “Kunst na Arbeid” (Overasselt), “Willen is Kunnen” (Zemst), “Strijd naar Eendracht” (Testelt), “Help U Zelve” (Linden). In deze namen vindt je de trots van werkende mensen die mekaar vinden in een collectief, de fanfare. Met de muziek als bindmiddel. Deze fanfares zijn bewust of onbewust de dragers van een klassenbewustzijn, van verzet tegen hetgeen Chaplin in Modern Times zo meesterlijk in haar blootje zet.

In mijn jongste jeugd in de vroege jaren vijftig bestonden er in de toen nog agrarische gemeente Kapellen bij Antwerpen drie fanfares. De “geel”, de “blauw” en de “rode”. Wanneer deze per ongeluk op dezelfde avond met de vlag op kop op kroegentocht gingen en op mekaar botsten aan het dorpsplein, was de ravage niet te overzien. Dat belette niet dat de opgelopen blauwe ogen nadien broederlijk weg gezopen werden in de duivenmelkers café’s en het soms tot gemeenschappelijke concerten kwam. Een voorafbeelding van de “culturele ontzuiling”, die doorgeslagen is, waardoor alles één pot nat lijkt. Deze fanfares boden en bieden een identiteit aan de leden van de groep. Hun collectieve, vrijwillige arbeid om tot geslaagde muziek te komen is het cement van hun eendracht. Kunst als arbeid, niet vervreemdend, als creatief product waarvan ieder het begin en het einde kent. Het is ieders eigendom, valse noten inbegrepen. Ondertussen ontstaat een nieuw type fanfare waarin alle denkbare instrumenten elkaar vinden in een indrukwekkende “sound” met Vlaamse kopers, Turkse bazuinen, Marokkaanse snaarinstrumenten, Afrikaans slagwerk. Vuile Mon en zijn Vieze Gasten namen in die multiculturele ontwikkeling het voortouw. Ook deze fanfares zijn een verzet tegen vervreemding. (http://www.deproperefanfare.be – Bekijk op “gezien” de filmpjes).

De “3.000” van Monica De Coninck zijn een zeer lage schatting. In feite gaat het om het grootste deel van de werkende en niet werkende bevolking die zich recht op tracht te houden. Wanneer nu verbaast vastgesteld wordt dat er een massale toename van depressies is, dan heeft dat niets met een “mode verschijnsel” te maken. Artsen stellen alleen correct deze diagnose bij zieke mensen, die vroeger aangeraden werden om eens met de hond een blokje om te wandelen. Er zijn niet méér angstige en depressieve mensen, er is terecht meer aandacht voor. Dat de farmaceutische industrie op een smerige manier nog eens veel geld binnenrijft ten koste van zieken waarvoor ze als toppunt van kapitalistische uitbuiting mee schuldig aan is, is cynisch.

Eigenlijk gaat het om integratie en assimilatie. Verplichte, gedwongen assimilatie is gek makend. De psychiatrische klinieken zitten vol mensen voor wie de beste oplossing zou zijn volledig te kappen met hun ziekmakende omgeving. Veel “geestesziekten” zijn neuro biologisch te verklaren hersenziekten. (http://indymedia.be/nl/node/25617 - “Geest” of “kakmachine”?) Met verstandig gebruikte medicatie en therapie is al veel recht te zetten. Met het begrijpen van de context waarin men ziek wordt en die context achter zich laten, nog veel meer. Zo’n ziekmakende context is voor velen wat Bart Somers (voorzitter van Open VLD) het “normale arbeidscircuit” noemt.

Bart Somers ziet het licht !

Gedwongen assimilatie is een ramp voor de geestelijke gezondheid van het individu en de samenleving. Het betreft hier ook holebis, kunstenaars, wetenschappers als Einstein die lak had aan normen en waarden, anders validen, allen die “anders” zijn. Mensen van allochtone afkomst zijn de eerste slachtoffers. Uit een recente Nederlandse studie blijkt dat het risico op schizofrenie bij allochtonen zeven keer hoger ligt dan bij “witten”, wanneer ze niet in een beschermende multiculturele buurt wonen ( http://www.zorgwelzijn.nl/home/ - Zoek in “trefwoord” - “Marokkaanse bevolking, psychische problemen” ). Discriminatie, racisme lijdt tot ziekte. Druggebruik onder allochtone jongeren neemt toe. Zij zoeken net als iedere andere alcoholist – druggebruiker een vluchtweg uit een angstig makende omgeving. Drugverslaving en alcoholisme zijn ziektes. In het kersvers “Actieplan drugs Antwerpen – 2009” lezen we:”Drugs en drugproblemen zijn vaak een taboe binnen de allochtone gemeenschappen. Nochtans kampen heel wat allochtonen met problemen (op het vlak van onderwijs, tewerkstelling, gebrek aan zinvolle vrijetijdsbesteding) die aanleiding kunnen geven tot risico gedrag, waaronder druggebruik”.

De context waarin mensen gedwongen worden te leven is een belangrijke ziekmaker. Vrouwen die opgesloten zitten in het “kerngezin” waarin partnergeweld heerst, arbeiders en bedienden die zoals Chaplin in Modern Times amper weten waarom ze in shift werken. Allochtonen die dag in dag uit de dreiging voelen van het Vlaamse racisme. Veel gewone mensen die compleet vervreemd raken van een consumptiemaatschappij waar in niets lijkt wat het is. Open VLD – voorzitter Bart Somers tracht zijn reservoir met goedkope arbeidskrachten gevuld te houden. Kunnen zijn vriendjes van het Vlaams Economisch Verbond en UNIZO er naar believen “slaven” voor “de markt” uit plukken. Hij dicht de gaten in dat reservoir. Moesten teveel “sociaal onaangepasten” bewust of onbewust begrijpen dat er een alternatief is voor die “markt”, het hek zou van de dam kunnen zijn.

Als reactie op die stok van Monica De Coninck in het hoenderhok, zag Somers dus zowaar het licht. Hij verwacht van de Antwerpse OCMW – voorzitter “eenzelfde emancipatorische ingesteldheid” als hij plotsklaps bij zichzelf ontdekte. Deze woordvoerder van het maffia kapitalisme zag nog nooit een arme van dichtbij. Geen nood: “Ook al zal het inderdaad moeilijk zijn een bepaalde groep mensen aan de slag te krijgen, toch moeten we blijven inspanningen leveren”. Noch van Somers, noch van De Coninck hoorden we trouwens of die “sociaal onaangepasten met psychische problemen” om hun mening gevraagd is. Nog al thuis zijnde in het wereldje van de “professionele hulpverlening”, ken ik het antwoord. Van zo’n “marginale” wordt vooral verwacht dat hij/zij met twee woorden spreekt en dankbaar is om de toegeworpen restjes. Die restjes bedragen voor een alleenstaande 640 euro per maand, voor samenwonenden 850 euro. De Coninck vraagt aan de Vlaamse regering méér en gelijk heeft ze. Sommige Belgische OCMW’s verhogen die uitkeringen al op eigen initiatief.

“Sociaal gehandicapten”

Het is nog even komkommertijd, dus werpen inspiratieloze journalisten zich gretig op dit thema. Zoals met Kerstmis iedereen aan de daklozen denkt en er altijd wel een sukkelaar voor de camera gesleurd wordt. Sacha Van Wiele van Gazet van Antwerpen is een toffe pee met het hart op de juiste plaats. Toch kan hij het in een column niet laten het te hebben over “moeilijk bemiddelbaren”. Hij komt er eerlijk voor uit niet te snappen hoe mensen met zo’n laag inkomen “kunnen overleven”. Ik wil hem dat wel eens in geuren en kleuren tonen. Al is dat “overleven” zeer relatief. Op sterven na dood, klinkt al realistischer.

De Coninck heeft het in De Morgen over “sociaal gehandicapten”. Nu komen we terzake. De niet gehandicapten, de “gezonden” zoals De Coninck er ongetwijfeld één is, beslissen over de “gehandicapten”. O ja, met de beste bedoelingen. “De Patrick”, burgemeester van deze Stad, zorgt altijd wel voor het juiste woord op de juiste plaats. Hij werd in enkele jaren onmisbaar. Janssens (sp.a) was verbolgen toen enkel weken geleden een goede honderd “gehandicapte kinderen misbruikt werden door de actievoerders tegen de Oosterweelverbinding” en strijdvaardig voor “zijn” Stadhuis kwamen betogen tegen de Lange Wapper Brug. (http://www.indymedia.be/nl/node/28193 “Ik ben geen stofzuiger”). Het ging dus om “anders valide jonge mensen”, Patrick, geen “kinderen” zoals voor hem een “gehandicapte” levenslang “kind” – zonder volwassenen rechten – blijft. Ging zijn petje te boven. In het hoofd van deze jongeren is alles in orde. Ze lijden aan een spierziekte en hebben longproblemen. Ze kunnen “fijn stof” missen. Snapte “de Patrick” moeizaam. Is in zijn hoofd wel alles in orde? Het werd helemaal pijnlijk toen bleek dat zijn ex werkgever Wim Van Hees, één van de actievoerders, zelf een anders valide dochter heeft.(http://ademloos.be ) Uit de gesoigneerde bek van Janssens kwam niet één woordje van verontschuldiging. Iedereen die het oneens is met hem, is een “sociaal gehandicapt” gevaar voor zijn propere stadsdroom.

In zekere zin heeft “de Patrick” gelijk. Zijn rechtse geestesgenoot Bart Somers verwoord dat duidelijk. Vermits vele van deze “sociaal gehandicapten” die “niet bemiddelbaar” zijn op hun manier verzet aantekenen tegen een krankzinnige maatschappij, zijn ze een gevaar voor deze maatschappij. Ik ken deze mensen zeer goed en maak deel uit van hun leven. Mijn palmares in psychiatrische ziekenhuizen liegt er niet om. Ik won die strijd en heb de arrogantie te zeggen dat ik al lang een vervelend en intelligente “luis in de pels” ben van figuren als “de Patrick”. De normen, waarden en “reguliere arbeidsmarkt” kunnen me gestolen worden. Ik maak met mijn vrije fanfare muziek. Hoe ik dat al meer dan dertig jaar “overleef” zal ik ooit in Café Den Engel eens uitleggen aan Sacha Van Wiele van “de Frut”.

Guy Tegenbos van De Standaard gaat, getrouw zijn kwaliteitskrant, dwingend filosoferen: “Waarom is het zo belangrijk dat mensen “ingeschakeld” worden? Omdat ons sociaal systeem gebaseerd is op bereidheid tot werk. En wat is werk? Zich inzetten voor iets dat anderen waardevol vinden”. Voilà, te nemen of te laten. Probleem voor Guy en de meeste van zijn publiek is dat er duizenden zijn die geen zin hebben “ingeschakeld” te worden in zijn sprookje. Bloednuchter zoals ik, “potdicht” zoals anderen. Wij zouden ons moeten “inzetten voor iets dat anderen waardevol vinden” ?. Nuchter of “potdicht”, we begrijpen verdomd goed dat dit “waardevolle” de in marxistische zin gedefinieerde enorm grote “meerwaarde” is die na aftrek van ons loontje en nog zo wat in de zakken van de beursgenoteerde bedrijven verdwijnt, met wiens aandeelhouders Guy Tegenbos graag tafelt. Die van de farmaceutische industrie inbegrepen.

Het weekblad Knack is niet alleen tegendraads, maar gewoon links. In ieder geval linkser dan De Morgen die niet weet op welk been hinken. Knack nam de positie over van Humo, het nu veredelde Dag Allemaal. In Knack van deze week zegt hoofdredacteur Karl van den Broeck:”Wie zich verzet tegen het voorstel van de Coninck is hardvochtig of voert een ideologische kruistocht. Los je met deze maatregel de armoede op ? Het aantal armen in België ligt tien maal hoger dan het aantal “sociaal gehandicapten”. Hij stelt terecht ook:”Er is nu eenmaal een percentage van de bevolking dat nooit zal meekunnen in onze dolgedraaide samenleving”. Van den Broeck rekende uit dat wanneer er in Antwerpen 3.000 “dompelaars” zouden zijn (er leven er veel meer) je voor geheel België uitkomt op 75.000. Als die allemaal een leefloon krijgen dat Europa aanbeveelt, 860 euro, zegt hij, dan kost dat ons amper 200 miljoen euro per jaar. Dat is een tiende van de 2 miljard aan sociale maatregelen die premier Ives Leterme (CD&V) aan de Vlaamse kiezer beloofde.

Oppositie subsidiëren

VLD voorzitter Bart Somers heeft het goed gezien, al is zijn emancipatorische bekommernis wat hypocriet. Wat begreep hij? Het antwoord verklaart ook mijn persoonlijke overlevingsstrategie. Die 3.000 Antwerpse “sociaal gehandicapten” een hoger leefloon geven, betekend de oppositie, het verzet tegen zijn geliefd maffia kapitalisme subsidiëren. De helft van mijn strijdbaar leven is aldus gesubsidieerd. Dat er daarbij “gemedicaliseerd” werd was een oorlogstactiek. Vergelijk het met “de lange mars door de instellingen”, zoals die van mei ’68 dat zagen. Dit “profitariaat” was en is een etterende wonde aan het been van Somers en C°. Dit “profitariaat” geeft aan de maatschappij oneindig veel meer terug dan een kleine uitkering waard is. Ondermeer via vrijwilligers werk dat kwalitatief van een hoger niveau is dan het werk van de vetbetaalde professionelen. De nine to five werkers van de reguliere sociale sector. Of Monica De Coninck dat zo ziet, betwijfel ik. Haar zal het vooral gaan om een humane oplossing voor veel mensen. Dat is zeer respectabel.

Maar er is meer. “Hou jij ze dom, zei de Baron vroeger tegen de pastoor. Dan hou ik ze arm.” Veel veranderde er niet. Nog steeds wordt in een betuttelend, paternalistisch taaltje over de armste, de “marginalen” gesproken. Door voortdurend te benadrukken dat ze sukkelaars zijn, geloven ze dat nog ook. Een zelforganisatie als de AEL van Dyab Abu Jahjah lukte er in die Marokkanse jeugdige “sukkelaars” een gezicht te geven. Dat er daarbij slechts wat gebroken glas viel en één politie agent een bloeduitstorting aan zijn grote teen signaleerde, kon niet beletten dat geheel het land in de greep gemanipuleerd werd van de grofste staats racistische hetze ooit. En belangrijker, het kon niet beletten dat de AEL een “boost” gaf aan het bewustzijn van vele allochtonen en een pak autochtonen. AEL leerde van Malcolm X en Black Panther. Ik ontmoette in de sixties leden van Black Panther die in West Duitsland in Amerikaanse legerkazernes milliteerden. Het ging om mensen uit de stedelijke getto’s in de VS. Armen. Klaargestoomd voor Vietnam. Voor die andere “arbeidsmarkt”, het leger. Lees Friedrich Engels (“De oorsprong van het gezin”). Hij wijst op de rol van het “kerngezin” als reproductie cel van “kanonnenvlees” en goedkope arbeidskrachten. (http://www.marxists.org/nederlands/marx-engels/1884/oorsprong_gezin/2.ht... )

De weldenkende linkerzijde met haar fixatie op de arbeidersklasse van de grote bedrijven heeft het nooit zo gehad voor het “lompenproletariaat”. Ze zag al evenmin veel in de beweging van mei ’68. Dat heet op zijn minst een “tunnelvisie”. Dat ondermeer de Belgische, de Franse, de Duitse,de Italiaans KP’s amper als “resten” kunnen omschreven worden is niet alleen het resultaat van hun schaamteloos opportunisme, maar ook te wijten aan oogkleppen die elk zicht op de werkelijkheid veilig belette. Ondertussen bleef men op een “geschoolde” bureaucratische toon doorlullen op basis van ideeën uit de 19° eeuw, alsof minstens machtsdeelname voor de deur stond. De bejaarde Belgische KP voorzitter Louis Van Geyt is zo’n onuitroeibaar vertegenwoordiger van die “stroming”. Ik was tot midden de jaren zeventig ondermeer redacteur van het KP weekblad De Rode Vaan, tot ik de familie verliet om frisse lucht te happen.

Fabrieksarbeiders en hun vakbonden staan in hoog geïndustrialiseerde landen als België nog steeds vooraan in de strijd tegen het grootkapitaal, zeker. Ze hebben een sleutelpositie. Maar de betekenis van niet materiële, intellectuele arbeid neemt toe. De huidige tendens in ons land om arbeiders die intellectueel werk doen, met computers, als “bedienden “ met de voordelen van een bedienden statuut te beschouwen is typerend. Bovenop mag het tot het verleden gaan behoren “niet productieve”, zoals werklozen en extreem armen, als overbodige ballast te beschouwen, als vies “lompenproletariaat”. Deze mensen zijn goed op de hoogte van alle maatschappelijke ontwikkelingen en nemen deel aan de “maatschappelijke productie”. Een minstens zo belangrijk aspect als de “economische, industriële productie”. Zij vormen niet eens zo’n kleine groep. Wie dat ter linkerzijde niet begrijpt is aan wat herscholing toe.

Armen als machtsfactor

Voor frisse lucht zorgt Antonio Negri met zijn kompaan Michael Hardt. De Italiaan Negri werd in 1979 beschuldigt van lidmaatschap van de Brigate Rosse, de moord op de christen democratische premier Aldo Moro en nog 17 andere moorden. Niet niks. De beschuldigingen bleken lucht, fictie. Professor Negri werd dan maar veroordeeld op basis van “morele verantwoordelijkheid”, lang voordat dergelijke aanklachten in het kader van de huidige anti terrorisme oorlog er als zoete koek ingaan. Hij kreeg 30 jaar effectief. Nadat hij na 4 jaar cel op een linkse lijst van uit de gevangenis in het Parlement verkozen werd, kwam hij vrij. Die vrijheid was van korte duur en Negri vertrok voor 14 jaar in ballingschap naar Frankrijk. Negri is iemand die niet klein te krijgen is. Hij kan met recht een ervaringsdeskundige geheten worden. En een intellectueel. Hij publiceerde met Hardt belangrijke ideologische, politieke werken, gebaseerd op een vernieuwd, fris marxisme. ( “Empire” - 2000 – Van Gennep en “De Menigte” – 2004 – De Bezige Bij). Negri en Hardt zien de betekenis van de armen enigszins anders dan die “weldenkende linkerzijde”. Mijn visie en ervaring sluit op Negri aan. Ze plaatst de “sociaal gehandicapten” van de humane sociaal democraat Monica De Conick in een heel ander licht. Over Bart Somers kunnen we verder zwijgen.

Negri en Hardt in “De Menigte”: “We moeten beseffen dat de armen slachtoffers van de mondiale orde van het Empire zijn. Belangrijker is echter het besef dat de armen niet alleen slachtoffers zijn, maar ook een actieve machtsfactor vertegenwoordigen. Al degenen die “zonder iets” zijn – zonder werk, zonder verblijfsvergunning, zonder onderdak – zijn in werkelijkheid alleen gedeeltelijk uitgesloten. (…) In economisch opzicht hebben marxisten en anderen de armen vaak als een “leger van industriële reservisten” beschouwd, oftewel een reservoir aan potentiële fabrieksarbeiders die tijdelijk zonder werk zijn maar op elk gewenst moment in het productieproces kunnen worden ingepast. Het leger van industriële reservisten vormt een voortdurende bedreiging voor de bestaande arbeidersklasse; in de eerste plaats fungeert hun ellende voor de arbeiders als angstaanjagend voorbeeld van wat hun zou kunnen overkomen, en in de tweede plaats wordt door het arbeidersoverschot de prijs van de arbeid laag gehouden, en de macht van de arbeiders tegenover de werkgevers ondermijnd. (…) Zoals vroeger veel communistische en socialistische politieke projecten de arbeidersklasse trachtten te beschermen tegen de destructieve druk van de industriële reservisten in eigen land, kiezen tegenwoordig veel vakbonden in dominante landen strategieën die arbeiders moeten beschermen tegen de dreiging van de arme arbeidskrachten in de ondergeschikte landen”.

In België is de christelijke arbeidersbeweging met haar vele nevenorganisaties wel geïnteresseerd in de belangen van de armen, zij het met een paternalistisch ondertoontje dat eigen is aan “caritas”. Wanneer ik tien jaar geleden van uit het Daklozen Aktie Komitee (DAK) (http://www.daklozenaktiekomitee.be ) op vergaderingen pleitte voor een “politiserende hulpverlening” leidde dat tot incidenten met de “reguliere sector”. Soms nog. Dat nu maandelijks aan het Antwerpse Stadhuis, tijdens de Gemeenteraad, voor de heren/dames verkozene beleefde acties gevoerd worden onder het moto “Stop Armoede Nu !” betekend een stapje vooruit. Nog steeds is er geen besef van een “actieve machtsfactor” vanwege de sociaal uitgeslotenen. Dankzij de Antwerpse OCMW voorzitter Monica De Coninck kakelen de kippen in het hoenderhok. Benieuwd wat de bijdrage van de “reguliere welzijn sector” aan dat koor zal zijn. Een arbeidersbeweging die lak heeft aan de armen en de “sociaal gehandicapten” is het socialistische ABVV waarvan ik vanaf mijn 14° lid ben. Voor deze vakbond en vele “socialisten” is hun persoonlijke beefsteack met friet het toppunt van de welvaartsmaatschappij en hun verantwoordelijkheid. (http://www.indymedia.be/nl/node/26635 - “Stop Armoede Nu !” )

Verse eiëren

Negri en Hardt: “Er bevinden zich geen arbeidskrachten buiten de processen van de maatschappelijke productie. De armen en werklozen zijn in onze samenleving actief in de maatschappelijke productie, ook al hebben ze geen betaalde betrekking. Het is uiteraard nooit zo geweest dat armen en werklozen niets deden. Hun overlevingsstrategieën vereisen vaak buitengewone vindingrijkheid en creativiteit. In veel opzichten zijn de armen in feite buitengewoon rijk en productief”. ( Een interview met Negri – http://archive.indymedia.be/news/2004/10/88924.html ) . In dit interview keert Negri zich tegen “kraakpanden”, waar men zich isoleert en nu en dan eens buitenkomt om keet te schoppen. Het moge duidelijk zijn dat dergelijke “kraakpanden” met een pseudo anarchistische bevolking in België amper bestaan of telkens opnieuw door interne conflicten uit elkaar vallen. De “kraakpanden” In Antwerpen, Brussel, Charleroi,…hebben een sociale functie en zijn op basis van “ervaringsdeskundigheid” goed georganiseerd, bouwden een traditie op en houden stand.

Armen en “moeilijk bemiddelbaren” zijn inderdaad vindingrijk en in staat samenlevingsvormen op te bouwen die een les inhouden voor de maatschappij. Zij zijn belangrijk in de “maatschappelijke productie”. Het kraken van verlaten gebouwen is een goed begin. Het DAK is aan haar vierde grote “kraakpand” toe. ’t Klooster aan de Antwerpse Ploegstraat 27, achter de giraffen van de Zoo. Er wonen een tiental daklozen, er hebben punk concerten plaats, er is een Volxkeuken, er hebben debatten plaats… De bewoners bouwden een kippenhok voor de verse eieren, een moestuin wordt aangelegd in de prachtige binnentuin van de “paterkes”. Alles wordt basis democratisch beslist. Mensen veroordeelt tot een taakstraf vanwege Justitie, werken mee. Net als leden van Imane, een Marokkaanse bewonersgroep. Deze “niet inzetbaren” leiden er hun leventje, iedereen draagt bij naar vermogen, hoorden nooit iets over “maatschappelijke productie”, maar zijn er wel gangmakers van. Hiermede is Monica De Conick uitgenodigd door deze “sociaal gehandicapten”. (http://www.indymedia.be/nl/node/26783 - “De honden van de Heer”.)

http://luisinpels.wordpress.com