Klimaatprofessor heeft zijn rapport voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking klaar

Thomas Hiergens01 oktober 2008 – 11:14

Op woensdag 10 september 2008 overhandigde professor Jean-Pascal van Ypersele aan Minister van Ontwikkelingssamenwerking Charles Michel zijn rapport “Klimaatverandering en het Belgische beleid van ontwikkelingssamenwerking: uitdagingen en mogelijkheden”. Minister Michel maakte van de gelegenheid gebruik om professor van Ypersele te feliciteren met zijn aanstelling tot ondervoorzitter van het Klimaatpanel van de Verenigde Naties.

Klimaatverandering heeft een directe impact op onze ontwikkelingsacties. Volgens de Wereldbank loopt niet minder dan 25% van hun projecten een aanzienlijk risico om door de nadelige gevolgen van klimaatverandering te worden aangetast. Een follow-up studie van de OESO heeft aangetoond dat dit in sommige gebieden zelfs kan oplopen tot 65%. Ontnuchterende cijfers. Het zou naïef zijn te denken dat de impact van de Belgische ontwikkelingssamenwerking gespaard zou blijven van de klimaatveranderingen. Daarop gaf de minister in maart 2008 de aanzet tot een conferentie over ‘Klimaat en Ontwikkeling’. Van Ypersele’s klimaatrapport is het sluitstuk van deze denkoefening.

Het rapport spreekt van ‘de fundamentele onrechtvaardigheid van klimaatveranderingen’: terwijl de ontwikkelde landen voor het grootste stuk verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde, zijn het de arme landen die er het meest de effecten van ondervinden. Daarbij komt dat zij de minste middelen hebben om zich aan te passen aan de negatieve gevolgen.

Ernstige risico’s
Op Belgisch niveau ziet professor van Ypersele drie duidelijke tekorten: een onderschatting van het probleem, een gebrek aan aandacht voor ‘aanpassing’ en methodologische obstakels om de inzichten in het beleid te integreren. “De Belgische ontwikkelingssamenwerking ondervindt een ernstig risico, aangezien 71% van de projecten deel uitmaken van sectoren die kwetsbaar zijn voor klimaatveranderingen”, weet de professor.

Een eerste analyse van de 18 partnerlanden van België levert enkele interessante conclusies op. Zo moet de hulp voor ‘aanpassing’ als voornaamste dimensie in het ontwikkelingsbeleid worden geïntegreerd, want de behoeftes zijn enorm en ze interfereren met de menselijke ontwikkeling. De klimaatveranderingen riskeren grote negatieve gevolgen te hebben voor het rendement van de landbouw en dus voor de voedselveiligheid. Een andere conclusie stelt dat het mogelijk is om ook de matigingsstrategieën aan te moedigen, maar er is slechts één partnerland, Zuid-Afrika, dat op dit vlak significante acties kan ondernemen. Toch beschikken vijf partnerlanden over bossen waarvan het behoud kan leiden tot ‘matiging’.

De klimaatprofessor formuleert ter conclusie 13 aanbevelingen voor de Belgische coöperatie. De meest opvallende zijn: hulp van rijke landen bij de ‘aanpassing’ van ontwikkelingslanden, ‘aanpassing’ sterker integreren in de bilaterale projecten, de toevlucht tot koolstofkredieten door ontwikkelde landen moet complementair blijven aan andere maatregelen, en meer engagement voor het principe vervuiler-betaler.

Minister Michel voegde er aan toe dat een werkgroep zal nagaan hoe deze voorstellen in de praktijk kunnen worden omgezet. “Ook zal er binnen DGOS een cel milieu-klimaat waken over de klimaatvriendelijkheid van onze projecten. Nieuwe projecten zullen onderworpen worden aan een klimaattest.”

De invloed van klimaatverandering op ontwikkelingssamenwerking staat steeds hoger op de internationale agenda. Sommige eilanden in de Stille Oceaan zijn al ontruimd omdat ze onbewoonbaar zijn geworden door de stijging van de zeespiegel. Kiribati, een eilandstaat bestaande uit 38 atollen, bereidt nu al de exodus van zijn volk voor. President Anote Tong roept de buurlanden op hun deuren te openen voor een nakende toestroom van ‘klimaatvluchtelingen’.