han10 november 2008 – 20:35

Op 26 novemver 2006 werd in Antwerpen onder grote belangstelling een tentoonstelling van aquarellen en penseeltekeningen van Wannes Van de Velde geopend. Schepen Ludo Van Campenhout (VLD) herinnerde aan zijn licht baldadige jeugdjaren, als hij als 13-jarige met zijn klasgenoten naar een optreden van Wannes Van de Velde werd gestuurd. Van Campenhout maakte er, samen met zijn klasgenoten, zoveel herrie dat Wannes op het podium zei: “Weette wat gijle kunt…” en hij opstapte. Mocht Van Campenhout ooit afgeven op die “kutjongeren” van tegenwoordig, men zal hem herinneren aan zijn eigen gedrag. Maar dat terzijde. Het zijn drukke tijden voor de volgend jaar zeventig jaar wordende Wannes Van de Velde. Vorige week verscheen een nieuwe CD van de Antwerpse bard, eind dit jaar zou een verzamelbox verschijnen, Wannes Van de Velde gaat ook weer op tournee, en volgend jaar verschijnt een nieuw boek van zijn hand. Het toekennen van de Burgerschapsprijs van de Stichting P&V aan Wannes Van de Velde was voor Knack aanleiding om Wannes Van de Velde mee te nemen naar het fort van Breendonk (zie: http://www.breendonk.be).

Wannes was er nog niet eerder geweest, alhoewel hij er herhaaldelijk over gesproken heeft in interviews om zijn angst voor extreemrechts te verklaren. “Ik durfde de confrontatie niet aan”, bekent hij. “Noem het voor mijn part verdringing. Angst om teruggesleurd te worden naar een tijd die ik liever niet had willen meemaken. Breendonk is, vanaf mijn vroegste kinderjaren, een woord geweest met een donkere klank. Het was synoniem voor de waanzin, de absurditeit, het onzegbare.” “De angst die ik voor extreemrechts heb”, zegt Wannes Van de Velde, “heeft niets met politiek te maken, maar alles met wat ik hier vandaag in Breendink voel. De mensenhaat druipt van de muren. De verdoemenis sijpelt in uw lijf. Dat mensen zo kunnen verbeesten, daar kun je toch met je verstand niet bij? Welke zieke geesten zijn hier aan het werk geweest? Ik wil nog geloven dat de Duitsers dit niet wieder zullen doen, maar hoeveel van dit soort smerige gevangenissen zouden er vandaag op de wereld nog bestaan? Breendonk klinkt natuurlijk veel fataler dan zo’n lieflijke Cubaanse naam als Guantánamo – maar zou daar niet hetzelfde gebeuren? Of in de gevangenis van Abu Ghraib?”

“Het begint met een handvol straatvechters. Altijd. Als we willen voorkomen dat crapuul het voor het zeggen krijgt, is het onze verdomde plicht om onze mond open te trekken. Ik heb veertig jaar geleden al een lied over het Blok gemaakt – ik blijf het Belang het Blok noemen – terwijl die partij nog niet eens bestond. Het hing in de lucht. Je zag individuen op straat waar je liever een blokje om voor liep, niet eens uit schrik maar uit weerzin. Zwijgt mij van de Vlaamse kwestie heette dat lied: ‘wanneer er in ’t gelid de straat wordt opgegaan,/ in Uilenspiegels naam fascisme blijft bestaan,/ als ik ze zie marcheren met Hitlerjugend-gesten,/spreekt dan maar Frans en zwijgt mij van de Vlaamse kwestie.’ Ik begrijp nog altijd niet waarom ze het Blok niet in de kiem gesmoord hebben, toen het nog kon. Ze hebben die gasten altijd met fluwelen handschoenen aangepakt. Het kwam sommige mensen goed uit, denk ik soms. Een bange bevolking is een makke bevolking. Dus dachten ze: een boeman kunnen we wel gebruiken. Zo is het begonnen.”

Een tijd geleden zat Wannes in Charleroi in een studio van de Waalse televisie. Er werd een filmfragment vertoond over een oude joodse man die tijdens de Tweede Wereldoorlog als kind was opgevangen door een Vlaams christelijk gezin. Hij vertelde over zijn angst voor wat er in Antwerpen gaande is. Waarop de presentator vroeg: zijn ze gevaarlijk? Wannes Van de velde: “Ik heb extreemrechts toen vergeleken met een cirkel. Ik zei: ja, ze zijn gevaarlijk, want op het moment dat de cirkel zich sluit, kom je uit bij de dood. La mort violente. Dat was lang voor de racistische moorden in Antwerpen.” Wannes Van de Velde – en dat zal trouwe AFF-weblogbezoeker ‘Hendrik’ graag lezen: “Ik heb altijd in mijn eigen taal gezongen, maar dat maakt van mij nog geen flamingant (wat Will Tura vorige week overigens ook verklaard heeft, red.). Ik zeg weleens, bij wijze van boutade: ik ben een flamingant gewéést. Ik was flamingant in 1840, toen ik er nog voor in de bak vloog. Ik was misschien ook nog wel flamingant in de loopgraven, van 1914 tot 1918. Maar in Breendonk ben ik van gedacht veranderd.” “De Vlaamse strijd is legitiem geweest, dat weet ik ook wel. De romantische visie van Rodenbach, die dat vertrappelde volk met zijn verguisde taal zijn waardigheid wild teruggeven, kan ik zeer goed begrijpen. Ik heb er een lied over gemaakt, dat op mijn nieuwe cd staat. (…) ‘Nog rijst het belfort oud en grijs/ boven de Vlaamse steden,/ en onbegrijpend ziet het neer/ op ’t Vlaanderen van heden,/waar de proleten van weleer,/ die felle socialisten,/ hun stem vergooien aan ’t vertoog/ van bruin’ opportunisten.’”

Wannes Van de Velde besluit: “Onze cultuur is moe. Onze maatschappij is moe. Je loopt op een smalle richel, je wankelt, en dan kun je langs de witte of langs de zwarte kant vallen. Je moet de moed hebben om te blijven geloven dat je langs de witte kant zult vallen. Dat is een soort plicht. Je mag je niet laten doen door het crapuul, je moet rechtop blijven staan, met een open blik en (hij strijkt het haar uit zijn ogen) een ontbloot voorhoofd. Kom maar op, smeerlappen, doe eens iets! Ik zeg het nu heel plat, maar zo voel ik het.”

Op de terugweg naar Antwerpen bekent Wannes tegen de Knack-reporters dat Breendonk hem bij de keel heeft gegrepen. “De ongelooflijke banaliteit van dat fort”, en waarschijnlijk ook dat hij er die dag ontdekt heeft dat zijn nonkel Piet Schenkels er op 31-jarige leeftijd geëxecuteerd is. Toen wij er zelf laatst waren, wees een collega ons op een naam die er op een muur staat. Ook al een familielid. Het maakt de pijn natuurlijk nog erger, maar iedereen heeft er ‘familie’ verloren die had kunnen bouwen aan een betere toekomst voor ons land.

http://aff.skynetblogs.be/post/3907813/wannes-van-de-velde-het-eindigt-a...