(foto Gianni)

We vroegen een woordje uitleg aan Eric Goeman van Attac-Vlaanderen, één van de initiatiefnemers van de actie.

Jullie protesteren tegen 'het casinokapitalisme'. Betekent dat ook dat er een ander kapitalisme mogelijk is?
Goeman: “Neen. Het casinokapitalisme is een fase in het kapitalisme, zoals ook het neoliberalisme een fase is, ontstaan uit de recessie van de jaren 70 van de twintigste eeuw. De rechste liberalen zaten al lang te wachten om het te kunnen vestigen. Alleen zaten ze na de Tweede Wereldoorlog met het probleem dat de overheden vatbaar waren voor de ideeën van Keynes: via overheidsingrijpen de economie weer op gang trekken. Het werd één van de weinge periodes – dertig jaar lang – zonder crisis. Maar na de crisis van het midden van de jaren 70 hebben ze toch hun slag geslaan: het Keynesianisme is volledig vernietigd. Het is vervangen door privatisering, deregulering, enzovoort.”

“Dat neoliberale systeem heeft gemaakt dat er - door het vrij verkeer van kapitaal, het ontbreken van grenzen en belemmeringen, enzovoort – een casinokapitalisme is ontstaan: niet meer het productiesysteem maar de financiële sector is dominant geworden binnen het kapitalisme. De beurs is het belangrijkste instrument geworden voor het creëren van de winsten.”

Is jullie kritiek van het casinokapitalisme dan een oproep om terug te keren naar het productieve kapitalisme?
“Neen, maar het socialisme staat nu eenmaal niet op de aganda. Als ik rondkijk en alles optel (wijst naar de aanwezige actievoerders), dan weet ik ongeveer waar we staan. Ik zou al blij zijn als we ten minste kunnen teruggrijpen naar het Keynesianisme: dat de meerwaarde voor een stuk gebruikt wordt om investeringen te doen, om jobs te scheppen,... Nu zégt men wel dat men dat doet, maar in feite wordt de meerwaarde gebruikt voor private winst, voor de aandeelhouders.”

“Het aandeelhouderskapitalisme is dominant geworden. Je weet waar dat toe leidt: de belangen van de aandeelhouders liggen op korte de termijn, ze denken niet aan investeringen op lange termijn. Daarbinnen zijn dan nog allerlei nieuwe financiële actoren op het toneel verschenen, waarvan de meest roofzuchtige de hegde funds zijn: systemen die zich in bedrijven nestelen en in feite de opdracht hebben om binnen de vijf jaar die bedrijven leeg te roven en de arbeiders gewoon te laten vallen. Dat zijn zaken die we terug moeten reguleren. De overheid heeft volgens ons de taak om de financiële sector terug te bedwingen, onder controle te brengen. Maar die politieke controle was, tot de financiële crisis, het grootste taboe van het neoliberalisme.”

Toch hebben jullie kritiek op de huidige reddingsmaatregelen van de regeringen. Jullie vertrouwen het niet?
“Ik snap dat men het financiële systeem moet redden, want als dat ten onder gaat, gaan ook de gewone mensen ten onder. Die hebben er geen baat bij dat het systeem zomaar in elkaar klapt: als je spaargeld plots weg is, zal je niet lachen. De grote jongens redden zich altijd: hun geld zit al lang in de belastingsparadijzen. De gewone mensen hebben daar de middelen niet voor.”

“Maar waarom spreekt Sarkozy nu af en toe straffe taal? De crisis kost hen teveel geld. Ze willen dus opnieuw reguleren, maar ze willen dat doen zonder het kapitalisme fundamenteel te veranderen. Daarom moeten we een aantal eisen stellen: het invoeren van een Tobintax op speculatie, het sluiten van de belastingsparadijzen, en het oprichten van 'openbare banken van algemeen belang' – wat nog iets anders is dan alles nationaliseren, want dat staat niet op de agenda.”

Is daar een draagvlak voor?
“Gelijk hebben is nog iets anders dan gelijk krijgen. Die zaken liggen vandaag politiek en sociaal nog heel moeilijk. Ik ben voorstander van een minimumprogramma. Dat er ten minste terug een openbare 'bank van het algemeen belang' komt. Een bank waar gewone spaarders veilig terecht kunnen met hun geld. Een bank die zich niet bezig houdt met slechte financiële producten, en die de mensenrechten respecteert. Dat zou ook een ideologisch wapen zijn om in te gaan tegen de totale vermarkting van het bewustzijn. Op korte termijn kan dat een belangrijke stap zijn.”