Het gebouw van Al Manar en verschillende gebouwen in dezelfde buurt werden met de grond gelijk gemaakt tijdens de oorlog in 2006 (foto iacenter.org)

“Ik geloof niet in de neutraliteit van de media,” antwoordt Abdullah Qasir als we hem vragen of Al-Manar wel neutraal is. “Er is altijd een boodschap. Soms is die boodschap duidelijk politiek, maar het kan ook een boodschap zijn over ecologie, cultuur,... thema's die trouwens ook politiek geladen zijn. Zelfs op sportkanalen kan je soms een bepaalde agenda detecteren, bvb. het kanaliseren van de energie van de jeugd. Ook wij hebben als TV-zender een boodschap en een doelstelling, ja.”

Wat is die boodschap?

“Op politiek niveau willen we kritisch waken over de prestaties van de Libanese regering. Op maatschappelijk niveau willen we een samenleving creëren die solidair is, vasthoudt aan een aantal waarden, en die in staat is om weerstand te bieden tegen externe aanvalllen, indien nodig. Dat is misschien de meest specifieke eigenschap van Al-Manar: we zijn een medium dat de zaak van het verzet hoog houdt. Dat is op de eerste plaats een nationalistisch engagement, op de tweede plaats een islamitisch engagement. Je kan Al-Manar ook niet scheiden van de context waarin we opereren: een context die vrij divers is op politiek, maatschappelijk en religieus vlak. Al-Manar respecteert die diversiteit niet alleen, maar probeert ze ook te bevorderen. Dat zijn de ideeën en de houding die Al-Manar probeert verder te verspreiden onder de bevolking.”

In 2006 werd Al-Manar gebombardeerd...

“Al-Manar is vrij succesvol in haar poging om een stem te geven aan het verzet. Daarom worden we geviseerd en zijn we op de lijst gezet om kapot gemaakt te worden in de Israëlische oorlog tegen Libanon in 2006. Ons hele gebouw is platgelegd. Ik denk niet dat er ergens een ander voorbeeld is van een totaal platgebombardeerd TV-station. Maar de grote verrassing voor de Israëli's was dat we ondanks het bombardement toch gewoon zijn blijven uitzenden. Na twee minuten waren we terug on air.”

Zou je Al-Manar dan kunnen vergelijken met Fox News in de VS, dat ook een propagandazender is maar dan van het Amerikaanse imperialisme?

“Ik ontken niet dat Al-Manar een bepaalde politieke lijn promoot, die van het verzet. Toch kan je ons onmogelijk vergelijken met Fox News. Eerst en vooral omdat we een strikte deontologische code toepassen wat betreft de credibiliteit van onze berichtgeving. Onze deontologische code stelt dat we de geloofwaardigheid van een bericht belangrijker vinden dan de snelheid. Dat is niet bij alle nieuwsdiensten het geval: men is steeds op zoek naar een scoop. Wij leggen meerdere contacten om zeker te zijn dat het bericht klopt, en zenden het dan pas uit.”

“Tijdens de oorlog van 2006 werd veel gesproken over het feit dat zelfs de vijanden van Al-Manar ons als de meest geloofwaardige nieuwsbron beschouwden. Er is zelfs een Israëlische studie die aantoont dat de Israëlische publieke opinie voor haar informatie over de oorlog is overgeschakeld naar Al-Manar. Tijdens de oorlog hebben ze gewerkt met de mentaliteit van 40 jaar geleden, met militaire censuur. Zo hebben ze hun eigen kijkers verloren aan ons. Daardoor heeft Al-Manar de mediaoorlog gewonnen: de Israëlische kijkers haalden hun info over de gevechten en de speeches van Nasrallah bij ons.”

Al-Manar ligt ook nog op een andere manier onder vuur. De zender wordt beschuldigd van antisemitisme nadat u in 2002 een feuilleton uitzond gebaseerd op de Protocollen van Sion.

Qasir: “Die twee soorten aanvallen zijn gelinkt. Ik beschouw de morele aanval op Al-Manar als een voorbereidend element voor de fysieke aanvallen, om later het bombarderen van de zender te kunnen legitimeren. Die campagne is begonnen vanaf het moment dat Al-Manar erin slaagde om correcte berichtgeving te geven over het conflict tussen Israël en Libanon, dus lang voor 2002. Het punt is dat Al-Manar duidelijk kon tonen dat Israël de agressor is in Libanon, en dat de Libanese burgers die zich daartegen verzetten gewoon hun legitieme recht op zelfverdediging gebruiken. Binnen dat perspectief kon Israël moeilijk haar propaganda verder zetten over het feit dat het verzet de agressor zou zijn – wat natuurlijk absurd is. Daarom heeft Israël twee speciale organisaties opgericht die als taak hebben om Al-Manar te bestrijden. Die organisaties zaten te loeren op een misstap, en die hebben ze gevonden met het feuilleton Al-Shatat.”

“Voor alle duidelijkheid: ons probleem zijn niet de joden maar de zionisten. De zionisten hebben altijd getracht om een link te leggen tussen zionisme en judaïsme. Ze hebben die link verschillende keren in de VN proberen institutionaliseren. Wij trappen daar niet in: wij maken altijd het onderscheid tussen die twee zaken. Het zijn ook juist de zionisten die streven naar een zuivere raciale staat in Palestina. De laatste uitlatingen van Tzipi Livni daarover zijn echt schokkerend. Zij heeft expliciet gezegd dat ze de kleine minderheid Arabieren die Palestina nog telt wil transfereren, zodat ze een zuivere Joodse staat kan hebben. Dat zoiets gezegd kan worden... Dat is karakteristiek voor de Israëlische manier van communiceren: de ander beschuldigen van wat ze zelf doen. Israël heeft veel talent om aan de ene kant racisme toe te passen, slachtingen te verrichten, de hele regio te destabiliseren, en vervolgens de ander te beschuldigen van terrorisme.”

“Ook binnen Israël zijn er sommige stemmen die dat toegeven - zoals Avraham Burg, de voormalige voorzitter van de Knesset en van het Joodse Agentschap. Hij heeft een boek gepubliceerd waarin hij stelt dat Israël is gefundeerd op de verheerlijking van het geweld, waardoor het zelf het verzet heeft gecreëerd. Zonder het Israëlische geweld zouden noch Hizbollah, noch Hamas, noch andere verzetsbewegingen ooit hebben bestaan. Het Israëlische geweld is de actie, het verzet de reactie.”

Ik zou toch graag de details kennen van het incident rond Al-Shatat. Waarom heeft u dat feuilleton uitgezonden?

Qasir: “Eerst en vooral moet je weten in welke context dat programma is uitgezonden. Het was tijdens de maand Ramadan. Dan heerst in de Arabische wereld elke dag een sfeer van feestelijkheid. Er is een traditie om dan naar speciale feuilletons te kijken. Productiemaatschappijen haasten zich in een snelle competitie om hun programma's voor die maand aan zenders aan te bieden. Vaak staan ze onder druk van deadlines en halen ze die amper. Je tekent dan als zender een contract op basis van een bepaalde uitleg van de productiemaatschappij. Want je moet weten: het programma is niet geproduceerd door Al Manar maar door een Syrische productiemaatschappij. Wij hebben het contract dus ondertekend na de eerste episodes te hebben gezien, waarin helemaal niets aanstootgevends gebeurde. Vervolgens hebben we de rest gewoon zonder verdere censuur laten uitzenden, ook al omdat het programma ook werd uitgezonden op de Syrische, Egyptische en verschillende andere Arabische televisies. Het was dus niet alleen Al-Manar... Israël heeft nooit geprotesteerd tegen die Egyptische of zelfs Syrische zenders, alleen tegen Al-Manar.”

“We verdedigen niet het uitzenden ervan. We geven toe dat het een fout was. Dat hebben we ook gedaan voor de rechtbank in Frankrijk, waar een proces tegen ons liep. Maar het feit dat alleen Al-Manar geviseerd en verboden wordt, terwijl het feuilleton op verschillende zenders is uitgezonden, toont de echte agenda achter het verbod.”

“Als we alle fouten van TV-zenders beginnen tellen, dan blijven we bezig. Alleen je moet weten: iedereen ligt tegen ons op de loer, en we hebben maar één fout gemaakt. Als we meerdere fouten hadden gemaakt, dan zou je het zeker horen. Trouwens: als je kijkt naar Fox News of een aantal Franse stations, dan heb je elke dag zo'n feuilletons tegen Arabieren en moslims.”

“Het incident is zes jaar oud, maar het blijft een instrument dat telkens opnieuw tegen ons wordt gebruikt. Onlangs heeft de Duitse minister van Binnenlandse Zaken besloten om Al-Manar te verbieden in openbare plaatsen. Op basis waarvan? Opnieuw op basis van dat feuilleton. Dat wil zeggen dat ze sindsdien helemaal geen andere fout hebben kunnen vinden in onze nieuwszender. We worden nochthans goed in het oog gehouden.”

“We hebben gecheckt waarom die Duitse beslissing werd genomen, opmerkelijk genoeg trouwens door de minister van Binnenlandse Zaken en niet die bevoegd voor media. Het blijkt dat hij een meeting gehad had met Avi Dichter, zijn Israëlische homoloog, twee of drie weken eerder, waar Al-Manar op de aganda is gezet. Hij heeft Dichter gewoon een politieke dienst bewezen. Het toont aan de Israël geen andere mening kan toleren. Maar ze zijn een beetje achterhaald, want in de éénentwintigste eeuw aanvaarden de mensen niet meer dat men zegt wat ze wel en niet mogen bekijken. Bovendien zijn er meerdere kanalen: als de satelliet niet meer werkt kan je via internet kijken. In deze tijd kan men moeilijk een andere mening verbieden. Op ons heeft zo'n verbod dus geen invloed: de mensen die naar ons willen kijken, doen dat gewoon – dat is geen probleem.

Maar waarom wil Al-Manar eigenlijk uitzenden in Europa? Wij hebben toch niets met het conflict in het Midden-Oosten te maken?

Qasir: “Mag ik de vraag terugspelen? Waarom wil CNN of EuroNews of Deutsche Welle uitzenden in de Arabische wereld? In onze wereld van vandaag wordt alles door alles beïnvloed. Wat men vaak de 'globalisering' noemt, forceert iedereen om aan uitwisseling te doen. Men kan de vrijheid niet meer fragmenteren. Men kan niet zelf vrij zijn en de ander onvrij houden. Ofwel is vrijheid er voor iedereen, ofwel voor niemand.”

Men zegt wel eens dat Arabische zenders er voor zorgen dat allochtonen met hun hart en hoofd in hun land van oorsprong blijven leven en niet geïntegreerd geraken.

Qasir: “Dat is een beschuldiging die je ook hoort over Westerlingen die wonen in de rest van de wereld: dat ze er fysiek wel zijn maar mentaal in het Westen blijven. Wat is het probleem als iemand die hier woont naar Al-Manar en Al-Jazeera kijkt maar ook naar de lokale zenders? Willen ze dat we ons opsluiten en geen contact hebben met de buitenwereld? Hoe ga je dan een ruimte van dialoog creëren? Ik zit in Libanon en probeer ook naar buitenlandse zenders te kijken. We hebben natuurlijk een andere mening, een andere invalshoek, maar dat wil niet zeggen dat we vijandig staan tegenover andere maatschappijen. Al-Manar heeft nooit opgeroepen om iets tegen volkeren of burgers te ondernemen, zij het in België, Europa of zelfs de Verenigde Staten. We beschouwen de mensen daar niet als vijanden. Maar misschien, omdat we bepaalde leugens ontkrachten die niet ontkracht mogen worden, is men bang voor ons.”

Hebben jullie ook uitzendingen in het Engels?

Qasir: “Niet echt, maar op de website staan wel stukjes in het Frans en het Engels. Maar jullie hebben al moeite met ons in het Arabisch, laat staan dat we in een andere taal zouden uitzenden (lacht).”

Al-Manar wordt de tv-zender van Hezbollah genoemd. Kan u het verband eens uitleggen?

Qasir: “Al-Manar is een mediabedrijf met aandeelhouders. Vijfenvijftig procent van de aandelen zijn eigendom van mensen die ook lid zijn van Hezbollah. Vijfenveertig procent is eigendom van andere individuen van verschillende religies en etnieën, zoals de Libanese mediawet het trouwens voorschrijft. De band met Hezbollah is dus duidelijk, maar in ons beleid als bedrijf geeft niemand ons richtlijnen die we absoluut moeten volgen. Het is natuurlijk wel normaal dat de algemene directeur, in casu ikzelf, behoort tot Hezbollah, aangezien mensen van Hezbollah de meerderheid van de aandelen hebben.”

Wat voor soort maatschappij streeft Hezbollah eigenlijk na in Libanon?

Qasir: “Hizbollah streeft eerst en vooral naar een humane maatschappij, die divers en verscheiden is maar waar tegelijkertijd een zekere solidariteit heerst, en vooral: die weigert om te worden onderdrukt door buitenlandse mogendheden.”

Hezbollah wordt een islamistische partij genoemd. Betekent dat dat jullie in Libanon een moslimstaat nastreven zoals in Iran of in Afghanistan onder de Taliban?

Qasir: “Een islamitische staat is in Libanon bijna onmogelijk. De verscheidenheid en diversiteit zijn te groot. We zijn wel trots dat we een islamitische partij zijn – dat verbergen we niet – maar we geloven in een gemodereerde centrumislam waarbij de regeringsvorm altijd wordt bepaald door de bevolking. Of het een islamitische of een niet-islamitische regeringsvorm wordt: het volk moet kiezen. Er is trouwens een groot verschil tussen het experiment van Iran en dat van de Taliban in Afghanistan. De Taliban zijn binnengekomen met tanks en hebben met geweld de macht overgenomen, terwijl er in Iran een volksrevolutie is geweest. Toen is Imam Khomeini teruggekomen, met de steun van het volk, en vervolgens is er in een referedum gekozen voor de Islamitische Republiek. Ook de Iraanse grondwet is er door een referendum gekomen. Dat is ook hoe wij denken over Libanaon: wij gaan nooit iets opleggen dat de bevolking niet wil. Maar als de Libanezen plots allemaal wél zoiets willen – wat ik niet verwacht – zouden wij het dan tegenhouden?”

Om door te gaan op jullie maatschappijbeeld: is Hezbollah links of rechts?

Qasir: “Het is moeilijk om Hezbollah op die schaal te meten. Veel van onze islamitische principes worden gedeeld door links, en we verschillen veel van rechts. Maar een klein deel van onze principes worden ook gedeeld met rechts, zij het minder dan die gedeeld met links... Als ik dus toch iets moet zeggen, ga ik voor 'centrum neigend naar links'”

Welke principes zijn dat dan?

Qasir: “Wij geloven samen met links dat de onderdrukte lagen van de bevolking hun rechten moeten bekomen, dat we af moeten van de klassenverschillen, dat er geen bourgeoisie moet zijn die de lakens uitdeelt in de maatschappij, en dat er een gelijkheidsbeginsel moet heersen. Dat is voor ons de gemeenschappelijke grond met links. We eren ook het principe van arbeid, maar we vinden dat het niet gelijk is aan de heiligheid van het menselijke wezen en van een aantal morele en ethische waarden. We wijken wel af van de marxistische visie dat de mens alleen neemt wat hij nodig heeft en de rest van wat hij heeft afgeeft. Wij geloven dat de mensen binnen bepaalde perken wel meer mogen hebben: binnen bepaalde perken geloven we in de individuele eigendom.”

“Tegelijkertijd verwerpen we de kapitalistische visie dat vrijheid van eigendom geen beperkingen heeft, wat heeft geleid tot wat we vandaag zien in de economische crisis. Wij geloven dat er maatschappelijke beperkingen moeten zijn voor rijkdom, om te beletten dat de armen worden onderdrukt of overheerst. We geloven in een solidaire maatschappij.”

Onlangs noemde Hezbollah-leider Hassan Nasrallah de Venezolaanse president Hugo Chavez een broeder. Dat lijkt op het eerste zicht een vreemde coalitie. Is het omdat ze een gemeenschappelijke vijand hebben of is er nog een andere reden?

Qasir: “De voornaamste reden is inderdaad dat Chavez het verzet tegen Israël en de VS steunt. Maar het is niet de enige reden: er zijn nog een aantal andere factoren die meespelen. Wat ik daarnet heb uitgelegd: de affiniteiten die er zijn tussen onze visie en de linkse visie, vooral die van Chavez. We merken trouwens dat links vandaag anders is dan het links van vroeger: meer in staat om religie te begrijpen en er niet per se vijandig tegenover te staan. Daarom is het mogelijk om die banden nog sterker te maken.”

Een laatste vraag: hoe kijkt iemand in Libanon naar de economische crisis die eerst de VS trof en nu heel de wereld. Met leedvermaak?

Qasir: “Het effect van de crisis op Libanon is tot nu toe niet zo groot. De Libanese economie is niet echt verbonden met de internationale economie of aan de banken die ten onder zijn gegaan. Maar wij voelen zeker geen leedvermaak, eerder medeleven met de mensen die van dat verkeerde beleid het slachtoffer zijn geworden.”

“Het essentiële punt is volgens mij dat men van een tastbare, productieve economie, waar de industriële productie de regels van de markt bepaalde, geleidelijk is overgegaan naar een financiële economie waar de productie minder belangrijk is geworden. Vervolgens heeft men de stap gezet naar een totaal fictieve vorm van financiële economie gebaseerd op aandelen en speculatie. Het is een totaal virtuele economie geworden die ten slotte in elkaar is gezakt. Dat is de kern. Ik heb gisteren in de krant gelezen dat één van de grote mannen van Wall Street geld heeft verdoezeld voor een som van 50 miljard dollar. Ook die corruptie is een element. En dat is nog maar een tipje van de ijsberg...”

Betekent dit het einde van het Amerikaanse imperialisme?

Qasir: “Inshallah (lacht)”

www.almanar.com.lb

Dit interview werd afgenomen in december 2008, dus voor de oorlog in Gaza.