Het wordt stilaan een ritueel. Ergens gebeurt iets dramatisch. De media zetten meteen alle sluizen open. Extra nieuwsuitzendingen, talloze krantenpagina's, veel speculatie, geruchten die als feiten worden opgedist maar die achteraf fout blijken, een stille optocht of mars die nog maar eens honderden journalisten doet uitrukken, politici die meteen maatregelen klaar hebben. En dan een week later, de ontnuchtering. De eerste kritische geluiden over dat mediageweld en een eerste, voorzichtig mea culpa van de journalisten.

Het mea culpa gaat deze keer over het grote aantal fouten die de wereld werd ingestuurd. In ernstige kranten als De Standaard en De Morgen werd druk gespeculeerd over het geschminkte gezicht van de dader. De dader leek door die schmink op The Joker uit de Batman-films. De Morgen ontdekte zelfs dat de familienaam van de dader een anagram is van Legder, de overleden acteur die straks misschien een oscar wint voor zijn rol van The Joker. In zowat alle media was de foto van The Joker te zien. De media negeerden de verklaringen van het gerecht en de politie die stelden dat de dader bij zijn arrestatie niet geschminkt was. Spijt is er bij de journalisten ook over het feit dat er nogal gegoocheld werd met het aantal slachtoffers. De Standaard stuurde een sms die meldde dat er vijf doden waren. Op de sites van De Morgen en Het Laatste Nieuws (die trouwens door dezelfde ploeg worden gemaakt en die los staan van de redacties van de twee kranten) wisselde het aantal slachtoffers bij iedere klik. Ook de leeftijd van de opgepakte dader (28 volgens verschillende sites) bleek achteraf fout.

Na de moord op Joe Van Holsbeeck in het Centraal Station in Brussel maakten de media jacht op twee daders van Marokkaanse oorsprong. De hele Marokkaanse gemeenschap werd ter orde geroepen. Achteraf bleken de twee daders uit Polen te komen. De media deden het in Dendermonde nog eens in het klein over. Deze keer konden we lezen dat de dader een psychiatrisch patiënt was die ontsnapt was uit een instelling. Opnieuw stigmatiserend voor een bepaalde groep mensen. Achteraf lijkt het er op dat het probleem juist was dat de dader juist geen patiënt was en dus niet de juiste en correcte behandeling kreeg.

Maatschappelijk belang
In de kritieken die er tot nu te lezen en te horen waren over het mediageweld ging het vooral over die fouten. Een andere vraag is: was deze zaak wel al dat mediageweld waard? De Standaard publiceerde meteen 19 bladzijden. Op een bepaald moment liepen er 400 journalisten rond in Dendermonde. Dat is een vrij recent fenomeen. Iets meer dan twaalf jaar geleden werd in Marcinelle Marc Dutroux gearresteerd. De politie vindt in zijn kelder twee meisjes, Laetitia en Sabine. De Standaard wijdt één pagina aan dat feit.

Frank Albers schrijft op zijn Knack-blog: “De massale media-aandacht voor deze catastrofe ergert me. Waarom? Omdat ik achter de façade van wellicht niet eens geveinsde verbijstering en afgrijzen mercantiele motieven vermoed? ( If it bleeds it leads is nu eenmaal het parool van de mediamarketeer.) Wellicht.” Diezelfde Albers stelde na de hysterische berichtgeving over de moord in Oostende (iemand die zich die moord nog herinnert?) pertinente vragen over de relevantie van dergelijk nieuws. Albers stelde toen voor een nieuw criterium toe te voegen aan wat nieuws is: “nieuws is wat gevolgen heeft voor anderen”. De moord in Oostende was gepleegd zonder enig maatschappelijk relevant motief. De moorden in Antwerpen waren wel relevant want er was een racistisch motief.

De moorden in Dendermonde zijn ook maatschappelijk relevant. Alleen kwam die relevantie niet aan bod. In De Morgen was het wachten op een opiniestuk van kinderpsychiater Peter Adriaenssens voor die maatschappelijke relevantie opdook. “Uit de kennis die groeit over moordende jongeren leren we dat we open moeten staan voor de vraag of de drama's met Hans Van Themsche en Kim De Gelder een aanwijzing zijn dat er meer jongeren met ernstige psychiatrische problemen rondlopen zonder dat ze herkend zijn en behandeld worden. En of jongeren met die stoornissen wel intensief genoeg opgevolgd kunnen worden, gezien de vele tekorten in het aanbod. Daar zit een kans op preventie door het beleid en het publiek. Betere kennis bij ouders van ziektebeelden en een grotere openheid voor mensen met een psychiatrische ziekte is in ieder geval een element dat kan bijdragen tot het voorkomen van dergelijke drama's.”

Heeft iemand die voorzichtig geformuleerde maatschappijkritiek opgepikt? Nee, want het staat haaks op de goedkope emo-journalistiek. Het is zoveel makkelijker om aan je lezers te vragen: “Moeten crèches beter beveiligd worden?”