EllenVC03 maart 2009 – 17:19

Het debat, NAVO als internationale interventiemacht
Wouter De Vriendt stelt dat als nationale regeringen de menselijke veiligheid van hun burgers niet kunnen garanderen, internationale instanties mogen ingrijpen in conflicten. Maar de NAVO is volgens hem geen geschikte interventiemacht aangezien ze in vele gevallen het conflict net aanwakkert. In Afghanistan opent de NAVO de deur voor militaire acties zonder VN-mandaat. De Amerikanen zetten de interventiemacht in om wereldwijd hun eigen belangen te verdedigen. Daarvoor willen ze de rol van de VN marginaliseren en met de NAVO een 'coalition of the willing' creëren.

De Brabander vindt dat internationale organisaties het begrip menselijke veiligheid al te vaak misbruiken in het kader van de strijd om mensenrechten. “Menselijke veiligheid is een multidimensionaal begrip met betrekking tot politieke, economische en sociale factoren. Nu is dit gereduceerd tot de strijd om mensenrechten die men onrechtmatig aanwendt in de belangenpolitiek van landen.” Een middel om de eigen belangen te verdedigen onder het mom van mensenrechten is de Responsibility to Protect. Ghys vindt dat de verplichting om militair te interveniëren vaak de oorzaak is van schendingen omtrent de mensenrechten.

Uitbreiding NAVO
De NAVO breidt zich uit naar het oosten om de invloed van Rusland in te perken. De Vriendt denkt dat dit de tegenstelllingen in de wereld nog zal versterken. Momenteel onderhandelt de VS over het lidmaatschap van Georgië. Rusland heeft echter een zeer conflictueuze houding met dit land doordat het de kant van de minderheden kiest. Zuid-Ossetië en Abchazië hoorden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie bij Georgië, daardoor verloren deze minderheden hun autonomie en werden ze geconfronteerd met het Georgische nationalisme. Het Westen kiest de kant van Georgië om haar belangen met betrekking tot de toegang naar olie in de Kaspische Zee te verdedigen. De NAVO ontwikkelt op deze manier een verdeeld Europa en stuurt aan op een gewapend conflict met Rusland. “Volgens artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag moet de NAVO immers militair reageren op een aanval van Rusland tegen Georgië als lid van de verdragsorganisatie”, besluit De Vriendt.

Het Europees militair veiligheidsbeleid
Volgens De Vriendt verschilt het Europese veiligheidsbeleid niet veel van dat van de VS en de NAVO. Een verschilpunt is dat de EU meer humanitaire middelen ter beschikking heeft en eerder streeft naar diplomatie en overleg. Toch volgt Europa de VS in haar beleid omdat ze haar infrastructuur en haar middelen nodig heeft om zichzelf als militair Europa te ontwikkelen en zo haar belangen te verdedigen over heel de wereld. Hij vindt dat Europa de rol van de NAVO moet overnemen en dat het Europees defensiebeleid een goede basis zou zijn voor de NAVO-strategie.

Maar De Brabander ziet de EU helemaal niet als een geschikt alternatief voor de NAVO, aangezien ze uitgaat van dezelfde ideologie. In het Verdrag van Lissabon staat wel de verplichting om zich als EU-lidstaat te bewapenen, maar geen woord over geweldpreventie. Om zichzelf militair te bewapenen moeten de defensiebudgetten verhogen en moet het beter besteed worden. Daarom richt men het Europees Defensieagentschap (EDA) op dat de militaire behoeften in kaart brengt, instaat voor de militaire aankopen van de lidstaten en technologisch onderzoek financieert. Toch is De Vriendt in naam van zijn groene partij overtuigd van de mogelijkheden van Europa en het Verdrag van Lissabon in een overname van de rol van de NAVO. Maar hij legt de schuld bij de ministers die het niet goed aanpakken. De vredesbeweging, stelt hij, kan trouwens een invloed uitoefenen op het Europese beleid.

Omtrent de controle op het EU-veiligsbeleid door het parlement vindt De Vriendt dat de ministers over te weinig controlemogelijkheden beschikken en dat er te weining transparantie is. Ze zijn dan wel vertegenwoordigd in verschillende organisaties, toch is de controle op het defensiebeleid van Europa ondermaats.

Oorlog in Afghanistan
Over de oorlog in Afghanistan is De Vriendt sceptisch. Hij stelt dat er een militaire focus op het conflict is door het inzetten van de ISAF-troepen, International Security Assistance Force. Maar de militaire interventie in Afghanistan maakt te veel burgerslachtoffers en slorpt hopen geld op. Bovendien werken de Amerikaans-Britse oorlog tegen de Taliban in het kader van de War On Terror en de NAVO-interventies elkaar tegen. Volgens De Vriendt is er geen perspectief op ontwikkelingssamenwerking en zijn de militaire interventies niet voldoende. Hij is voorstander van onderhandelingen met de gematigde fracties binnen de Taliban.

Rol van de VN als hoeder over het internationaal recht
“Landen zullen steeds strijden voor hun eigen belangen, daarom moet de rol van de VN belangrijker worden”, zegt De Vriendt. De NAVO moet enerzijds ondergeschikt zijn aan de VN, maar ondertussen breidt de verdragsorganisatie haar takenpakket op militair vlak uit. Anderzijds moeten de individuele lidstaten van de EU meer inspraak hebben in het defensiebeleid. Volgens De Vriendt zal een uitgebreider veiligheidsbeleid in Europa er automatisch voor zorgen dat de macht van de NAVO inkrimpt. “De politieke wil hiervoor is er al”, besluit hij.

Na de reacties van de verschillende sprekers kregen ook de mensen in het publiek de kans om te reageren of om zelf zaken aan te halen waar ze niet mee akkoord gaan of zich vragen bij stellen.

Werkgroep, Democratie en vijandsbeelden
Jonas Slaats van de Vlaamse Vredesweek leidde de werkgroep rond journalistiek en conflict in. De media heeft een grote invloed op de creatie van vijandsbeelden in de samenleving en de visies die leven bij de bevolking. Journalististen vervullen als vierde macht dus een belangrijke maatschappelijke rol. Zij bepalen wat mensen wel of net niet te weten komen over het wereldgebeuren. Zo kan media conflicten evengoed aanwakkeren. Hij verwijst naar de vredesweek van 2008, toen was het thema vredesjournalistiek. Slaats zegt dat er enerzijds journalistiek bestaat die actief meezoekt naar constructieve oplossingen en anderzijds objectieve en neutrale journalistiek waarbij men alle perspectieven uitdiept. Volgens hem leidt die laatste automatisch tot vredesjournalistiek met een positieve invloed op conflicten. De taak is dus om zo correct en onafhankelijk mogelijk te berichtgeven over conflicten. Slaats verwijst naar Ghandi die steeds geweldloos streed voor de rechten van zijn volk. De media zouden volgens dezelfde principes moeten ageren. Deze zijn 'Satyagraha', vasthouden aan de waarheid en 'Ahimsa', geweldloosheid.

Hoe waarheidsgetrouw is de media?
Dagelijks worden wij beïnvloed door de media die een bepalende invloed heeft op onze visies en ideeën. Kijk maar naar het aantal anorexiapatiënten die er zijn als gevolg van het opgelegde schoonheidsideaal in de media- en reclamewereld. De oorlog in Irak bijvoorbeeld werd voor vele Amerikanen “hun” oorlog tegen de moslimextremisten. Zij, de beschaafde westerlingen moeten de barbaarse extremisten begeleiden naar de democratie. En in het Midden-Oosten stelden de media de Amerikanen voor als zedenloze imperialisten.

Manipulatie van informatie gebeurt onbewust, door de keuze van onderwerpen of eenvoudigweg door onwil. Manipulatie is vaak onbewust, omdat de journalist niet genoeg tijd heeft om voldoende te researchen bijvoorbeeld. Tegenwoordig moeten nieuwsfeiten namelijk zo snel mogelijk gebracht worden. Maar ook de keuze van de onderwerpen is bepalend voor de correctheid van de berichtgeving. Dagelijks selecteren journalisten nieuwsfeiten volgens bepaalde selectiecriteria zoals relevantie voor de eigen regio of het aantal dodelijke slachtoffers. Zo glippen er veel gebeurtenissen door de mazen van het net en komen we daar bijgevolg niets over te weten. Bovendien leven we in een beeldgerichte samenleving. De beschikbaarheid van beelden is een belangrijke voorwaarde om iets te brengen in het nieuws of niet. En soms is onwil om correct te rapporteren de oorzaak voor manipulatie van informatie.

Hoe geweldloos is de media?
Spijtig genoeg is de norm te vaak 'slecht nieuws is goed nieuws'. Conflict, oorlog en geweld zijn dagelijkse kost in de kranten en het journaal. Bovendien is er door tijdsgebrek of door het raadplegen van de gevestigde bronnen geen uitgediepte visie over conflicten. Men creërt een simplistische weergave van de feiten of vijanden die men genuanceerder zou moeten voorstellen. Als gevolg van geld- en tijdsdruk is het grootste aandeel van het nieuwsaanbod afkomstig van de persagentschappen Reuters en Associated Press. Dit zijn grotere mediastructuren die een format opleggen dat stelt dat nieuws lokaal en persoonlijk moet zijn. Hun persberichten worden over de hele wereld verspreid en overgenomen.

Oplossingen
Er bestaan deontologische codes voor journalisten waarin richtlijnen zijn opgesteld voor correcte en objectieve verslaggeving, maar de lobby en de mediaconcerns zetten deze onder druk door marketingstrategieën. Het Fonds Pascal Decroos daarentegen ijvert voor onderzoeksjournalistiek, maar krijgt te weinig geld. Het is aan de journalisten zelf om kritisch te blijven en steeds alle perspectieven te bekijken. Bovendien is een journalist ook maar een mens en dus steeds subjectief. Burgerjournalistiek kan verruimend zijn indien er voldoende controle op is. NGO's zouden bijvoorbeeld de wikipediapagina's over materie waar ze zich mee bezighouden kunnen bijhouden en controleren op correctheid.

De vredesbeweging in actie

Op de Vredesconferentie is ook een compilatievideo vertoond van de vredesbeweging. De video geeft een overzicht van de verschillende acties die de vredesbeweging organiseerde tegen kernwapens, clusterbommen, F-16's naar Afghanistan, oorlog in Irak, Palestina, Congo,... De compilatievideo is een samenwerking van verschillende organisaties met ook heel wat beelden van Indymedia. Bekijk de video