Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

Don’t forget de freelancers!

Don’t forget de freelancers!

Vlaams Minister-President Kris Peeters riep donderdag (do 19/3) in het Astrid Hotel in Antwerpen een Staten-Generaal bijeen “over de actuele en toekomstige uitdagingen voor de Vlaamse mediasector” naar aanleiding van de recente, zware herstructureringen in enkele Vlaamse mediabedrijven. Hopelijk kan deze bijeenkomst ook een aanzet zijn om een einde te maken aan de middeleeuwse toestanden waarin de freelancers – goed voor 1 op 4 van de erkende beroepsjournalisten - heden ten dage in Vlaanderen moeten werken.

De herstructureringen treffen overigens ook de zelfstandige medewerkers zwaar, al zijn de gevolgen niet altijd even duidelijk. Besparen betekent op diverse redacties dat de loontrekkende journalisten het werk meer zelf opknappen en minder overlaten aan freelancers. Dat is bijvoorbeeld het geval bij Knack of in het Waalse landsgedeelte bij RTL-TV1. Meest frappant was het feit dat Corelio eind vorig jaar 35 regionale fotografen liet weten dat hun werk overgenomen wordt door schrijvende journalisten en hen voor de keuze plaatste tussen zwaar inleveren of opstappen. Door het verkleinen her en der van de cultuurbijlagen weten vele zelfstandige cultuurjournalisten niet meer van welk hout pijlen maken.

Elke freelancer weet vanzelfsprekend dat hij of zij niet kan rekenen op dezelfde bescherming als een loontrekkende en vraagt dat ook niet. Iemand als Kris Peeters moet uit zijn voormalig bestaan als Unizo-topman echter maar deksel goed beseffen dat de meeste beroepssectoren bijvoorbeeld op vlak van tarieven in tegenstelling tot de mediasector regelingen hebben uitgewerkt. De Vereniging van Vlaamse Journalisten (VVJ) publiceert jaar na jaar minimumtarieven voor schrijvende freelancers, maar geen hond die er zich aan stoort. Naar aanleiding van de recente herstructureringen in mediabedrijven waarschuwen vandaag velen terecht dat de kwaliteit van de berichtgeving in gevaar is. Voor freelancers is dat echter al altijd het geval geweest. Met uitzondering van de bekende Vlamingen die rijkelijk betaald worden voor hun bijdragen worden de meeste andere freelancers onderbetaald. Om bij de Vlaamse kwaliteitskranten te blijven. Wat dacht je van 45 euro voor een wetenschappelijk artikel met interview met een professor of 28,03 euro als dagvergoeding om de rechtbank te volgen. Om dan nog te kunnen rondkomen kan je niet anders dan vele, vele uren kloppen en hierbij vooral snel werken.

Waar we in de eerste plaats nood aan hebben is een standaardaannemingsovereenkomst waarin alle problemen die freelancers thans ondervinden als ze samenwerken met een mediabedrijf geregeld worden. Het gaat dan over minimumtarieven (met als streefdoel 30 euro per uur werk), betalingstermijnen (binnen 15 dagen na publicatie), recht op betaling van een stuk dat besteld werd maar niet gepubliceerd, inhoudelijke wijzigingen enkel mits overleg met de auteur, auteursrechten voor elk hergebruik van de tekst, een opzegtermijn van minimum 2 maanden, recht op vorming en materiële ondersteuning… Het is ook absoluut noodzakelijk dat de hoofdredactie het mogelijk maakt dat haar freelancers onderling overleggen. De Vlaamse regering zou haar steun aan de media moeten afhankelijk maken van de toepassing van deze standaardaannemingsovereenkomst die vanzelfsprekend het resultaat moet zijn van onderhandelingen tussen de Vereniging van Vlaamse Journalisten en de Vlaamse Dagbladpers. Toen Hans Maertens (zelf een ex-freelancer) nog VDP-voorzitter was hebben we hierover in 2002 enkele keren nuttig vergaderd, evenwel zonder resultaat.

Er zijn vanzelfsprekend nog andere mogelijkheden om het statuut van de freelancer te verbeteren. We denken hierbij aan een Vlaamse bemiddelingsdienst waar freelancers terechtkunnen met hun klachten. In de VVJ-nota naar aanleiding van deze Staten-Generaal wordt onder meer gepleit om het wettelijk aanvullend pensioenstelsel voor beroepsjournalisten toepasbaar te maken op zelfstandige beroepsjournalisten. Ook pleit de VVJ om het sociaal statuut van kunstenaar toepasbaar te maken op freelancers. Om schijnzelfstandigheid te voorkomen zou zoals in Frankrijk een bepaling in het arbeidsrecht ingevoerd kunnen worden waardoor op elke overeenkomst tussen een mediabedrijf en beroepsjournalist het vermoeden rust een arbeidsovereenkomst te zijn. Op fiscaal vlak zijn nog verbeteringen mogelijk zoals de invoering van forfaitaire beroepskosten en de mogelijkheid van spreiding van inkomsten over verschillende jaren. Bij onderhandelingen over collectief ontslag zou ook de situatie van freelancers aan bod moeten komen. Zelfstandigen die getroffen worden door deze saneringen moeten evengoed beroep kunnen op ondersteunende maatregelen zoals outplacement. Er is ook en vooral meer nood aan solidariteit in het wereldje van journalisten, ook met freelancers.

Luc Vanheerentals is lid van de raad van bestuur van de VVJ, lid van de Vlaamse Sectorraad Media, lid van de Comissie van Beroep voor de erkenning van beroepsjournalisten.