In het Théâtre National in Brussel kruisten hoofdrolspelers van de mediacrisis de degens. Het werd een pittig debat met onder meer Thomas Leysen (Corelio), Marc Van de Looverbosch (voorzitter VVJ), Béatrice Delvaux (hoofdredactrice Le Soir) en Yves Desmet. Alleen jammer dat de organisatoren geen mediacriticus hadden uitgenodigd.

Moderator (en Humo-journalist) Mark Schaevers probeerde dan maar die rol te spelen. Hij confronteerde Desmet, Leysen en Bernard Marchant (van Rossel dat onder meer Le Soir uitgeeft) met de vernietigende analyse van Nick Davies (Flat Earth News). Maar zij bleven hun mantra herhalen: “kranten zijn nu veel beter dan 20 jaar geleden”. Het zou er nog aan ontbreken. Het zou wel heel erg zijn, mocht twintig jaar technologische evolutie en emancipatie van de bevolking geen enkele invloed gehad hebben op de gemiddelde leesbaarheid en toegankelijkheid van de kranten.

“En uw businessmodel, is daar dan niets mis mee”, probeerde Schaevers nog eens. Dat het internet toch wel het één en ander verandert, daarover waren mediabonzen en hoofdredacteurs het wel eens. Tinternet, het hoge woord was er uit. In dat soort kringen wordt internet alleen als bedreiging gezien. Zo lijken ze wel op 19de eeuwse koetsiers die zich afvragen wat ze toch maar met die trein moeten aanvangen. De ogen dicht knijpen en hopen dat de rage snel overwaait?

Internet is een zegen voor iedereen met een gezonde interesse in de wereld. Je kan je dag beginnen met wereldkranten als The New York Times of The Guardian. Honger naar alternatieve bronnen? Surf naar counterpunch.org of beluister de jongste uitzending van Democracynow.org. Heb je volgens je collega's echt wel iets gemist in Ter Zake of Phara? Bekijk de uitzending op het net tijdens je middagpauze. Sla de zever en technische blunders over en scroll meteen door naar het fragment dat je wil horen.

Bronnen die twintig jaar geleden gesloten waren tenzij je onderzoeker was aan een universiteit of een fortuin kon betalen om al die kranten en tijdschriften tot bij jou thuis te krijgen, zijn plots maar een klik ver.

Internet bezorgt ons inderdaad twee uitdagingen. Hoe zorg je er voor dat het grote publiek geïnformeerd blijft (de mensen die 's ochtends geen tijd of zin hebben om tien sites te bezoeken) en hoe betaal je al die journalisten die die sites moeten volschrijven?

De uitgevers hebben het ei van Columbus al gevonden. "We gaan de surfers laten betalen!" Daarmee laten ze meteen ook de eerste uitdaging (en de belangrijkste) schieten. De Belgische uitgevers lijken te geloven dat ze op een eiland leven. Op een autosnelweg van gratis en makkelijk bereikbare informatie kan je niet plots een tolhuisje neerploffen.

Laat we het even concreet maken. Gaat De Standaard geld vragen voor een interview met Yves Leterme als hij net hetzelfde verteld heeft aan WTV en als de belangrijkste quotes hun weg al gevonden hebben naar Belga en vandaar naar Google News en als een uitgebreid interview op de website van de VRT te bekijken is? Gaat De Morgen mensen laten betalen voor hun vertalingen en bewerkingen van stukken van Reuters en AP die in alle talen gratis op het net staan? Ja, voor zeer gespecialiseerde informatie zullen sommigen altijd bereid blijven om diep in de buidel te tasten. Alleen heeft dat niets meer te maken met democratische massamedia.

Onze uitgevers zijn papierboeren die ooit heel machtig waren omdat kranten de enige manier waren om een breed publiek te bereiken. Nu zijn er andere manieren zowel voor adverteerders als voor journalisten. Het monopolie van Leysen en Marchant ligt aan diggelen. Deze uitgevers reageren trouwens op dezelfde manier als de autobouwers van GM en Chrysler. In plaats van de mobiliteit van morgen voor te bereiden, investeerden ze in de ontwikkeling van nog grotere en energieverslindende 4x4's. De Persgroep heeft sinds enkele jaren de “meest geavanceerde drukpers van de wereld”. Ondertussen zieltoogt de website van De Morgen. De vergelijking met koetsiers, grammofoonbouwers en ontwerpers van bakelieten telefoons mag u zelf maken.