“Verzet is niet tegen de klimaatverandering, maar tegen de structurele oorzaken ervan”

Robin Elke Van Royen06 augustus 2009 – 13:08

ZANDVLIET - Vier panelleden met ervaring in milieugroepen spraken woensdagavond op het Klimaatactiekamp over hoe activisten zich vandaag positioneren tegenover de meer algemene aandacht rond milieu. Bedrijven die zich groener gaan profilereren, debatten rond CO2-uitstoot, biobrandstoffen, … dat zijn in elk geval valse strategieën, daarover scheen iedereen het eens. Een centraal punt in de discussie was het duidelijke verband tussen de eco-crisis en andere, vooral sociale problematieken. Dit is de strijd van de obsessie met groei en winst tegen het duurzaam alternatief met solidariteit als pijler. Er kan dus geen ecologische verandering komen zonder sociale verandering.

'Wat hebben de vele armen in binnen- en buitenland aan de boodschap dat persoonlijk minder energie gebruiken, de oplossing is? Wat hebben de 100.000 mensen die in ons land op de zwarte lijst van de energiebedrijven staan omdat ze hun rekeningen niet kunnen betalen, aan de boodschap dat ze spaarlampen moeten gebruiken? De ecologische voetafdruk van armen moet niet dalen!” De toon was gezet met de aanklacht van de bescherming van energie door het kleine rijke deel van de wereld tegen de arme massa in het 'Zuiden' maar evengoed in het 'Noorden'. De klimaatcrisis is geen milieuprobleem, maar een probleem van ongelijke machtsverhoudingen.

Deze analyse kunnen we concreet maken in de strijd door ecologische en sociale strijdpunten beter te definiëren. Een veralgemeend idee in verband met de klimaatcrisis is: “We zitten allemaal opgescheept met het klimaatprobleem en we moeten er allemaal samen aan werken”. Zo'n idee gaat voorbij aan sociale verschillen en machtsverhoudingen in binnen- en buitenland. Het systeem van de vrije markt, dat ook steeds sociale ongelijkheid heeft gegenereerd en waar we nog steeds helemaal in vastzitten, is onlosmakelijk verbonden met de crisis van eco-systemen over de hele wereld. Een beetje groener consumeren is dan ook de oplossing niet.

Om éen of andere reden zijn we vandaag weinig in staat om specifieke machtsrelaties duidelijk te zien en in conflict te gaan met de dragers van die macht. Het is niet zonder betekenis of toevallig dat Afrikanen maar een fractie van uw en mijn energie verbruiken, dat het Amerikaanse leger een gigantische olieverbruiker is, dat Electrabel en E.ON, op een moment dat iedereen weet hoe onduurzaam fossiele brandstoffen zijn, nog beslissen om nieuwe kolencentrales op te starten. Waarom is het zo moeilijk om nog meer mensen daartegen te mobiliseren?

Als we naar de geschiedenis van sociale strijd gaan kijken, zien we telkens weer dat men het conflict aanging, maar vandaag schijnt dat moeilijk. Angst voor conflict, gehechtheid aan de status quo, onwetendheid?

Een panellid is actief binnen een Brits collectief dat educatie over het thema aanbiedt aan de gewone man/vrouw. Interessant is dat zij niet uitgaan van het idee dat informeren gelijk staat aan mobiliseren, een fout die nog steeds vaak gemaakt wordt. “We moeten een dialoog creëren, luisteren naar wat mensen op dit moment denken over de klimaatscrisis. Militanten hebben een andere visie dan de meeste mensen, maar hen onmiddellijk aanvallen op hun SUV is weinig opbouwend. Beter is het respectvol met hen te communiceren zonder compromissen te maken.” Educatie heeft inderdaad in verschillende sociale strijden haar nut en belang bewezen, zelfs al lijkt het traag te gaan.

Andere nuttige tips voor de beweging van de panelleden en het publiek: betere communicatie tussen de vele groepen die actief zijn, ook internationaal, creatief op zoek gaan naar andere methoden en directe acties blijven voeren. Lobbying schijnt een methode te zijn die weinig helpt, maar wel moeten we eisen blijven stellen aan politici.

Ten slotte kwam er nog de boeiende opmerking dat de gruwelverhalen over een nabije toekomst van klimaatrampen en gevolgen ervan weinig constructief zijn. Er zijn nu trouwens al veel slachtoffers voor wie dat een realiteit is. Beter concentreren we ons op het hier en nu, en we mogen niet uit het oog verliezen dat een duurzame beweging er al is en langzaam vooruitgang boekt. Tenslotte was klimaatverandering nog niet zo lang geleden helemaal geen punt op de politieke agenda's.