Jos Geudens12 augustus 2009 – 21:06

Een watercrisis is er al lang. Vermits de regens uitblijven is er zo’n tekort aan water met als gevolg dat zelfs Nairobi gedurende dagen zonder water moest stellen. Het liet zich echter het ergst gevoelen in het noordoosten van Kenia. De droogte kost daar mensenlevens. Eens zo wilde rivieren en watervallen in de rest van het land zijn volledig opgedroogd.

Bij gebrek aan water in de stuwdammen is de regering overgegaan tot een rantsoenering van de electriciteit : over het hele land zal elke regio om beurt twee dagen van de week (tussen 6am en 6pm) moeten leven zonder electriciteit. Uiteraard gaan er nu al stemmen op om ook in Kenia kerncentrales te bouwen. Premier Raila Odinga is een grote voorstander.

Dit gebrek aan water heeft natuurlijk ook gevolgen voor de landbouw en de veeteelt. De voedselcrisis zat er dan ook al een tijdje aan te komen. Volgens een rapport is door het uitblijven van regen grote schade aangericht aan de landbouw en veeteelt met als gevolg voedselonzekerheid voor 10 miljoen Kenianen.

De regering heeft ingezien dat er dringend iets moest gedaan worden en heeft de noodtoestand en speciale maatregelen aangekondigd: inschakeling van het leger bij verdeling van voedselhulp, voedselvoorziening in de scholen, massale boomplanting door organisaties en scholen, bouwen van stuwdammen, ....

De klimaatverandering is nu geen geheim meer voor de Kenianen en stilletjesaan worden de gevolgen van de klimaatverandering zichtbaar in heel Afrika. Een potentiele milieucrisis is in de maak. Experten wijzen erop dat de sneeuw op de Mount-Kenya al jaren aan het smelten is, dat er een verandering is van weer en dat het stramien van de regenval verandert.

Dit is uiteraard een globaal fenomeen, waarvan de oorzaak ligt in de geindustrialiseerde wereld maar de gevolgen voor het zuiden en in het bijzonder Sub-Sahara –Afrika zullen nefaster zijn. Het is dan ook niet toevallig dat de kranten deze maand vol stonden met foto’s van opgedroogde rivieren (met karkassen van krokodillen en rhino’s) , meren met zo’n laagwaterpeil met dierenemigratie als gevolg (oa flamingo’s van het wereldvermaarde Lake Nakuru). Men vreest zelfs voor een weerslag op de toeristische sector omdat ook het overbekende “safari-park” Masai Mara en andere toeristische trekpleisters(zoals Lake Nakuru) te lijden hebben van de klimaatverandering.

Terwijl de geïndustrialiseerde wereld een grote verantwoordelijkheid draagt voor deze catastrofe, is ook de plaatselijke politieke en economische elite niet vrij te pleiten. Jarenlang heeft ze de klimaatverandering systematisch onderschat zonder de nodige maatregelen te nemen) en hebben er bovendien voor gezorgd dat de situatie nog verslechterd is.

Voorbeeld is de Mau-forest, een van de vijf watertorens en een bosgebied van 400.000 ha. Het woud voedt 20 belangrijke rivieren, die dan weer uitmonden in meren zoals Lake Victoria en Lake Nakuru. De oorspronkelijke bewoners van het woud waren Kisigi en Ogiek, zeer kleine ethnieen die leefden van het woud (oa honing, vruchten en kruiden) Een van de ouderen stelde in The Nation:
“We have lived in Mau for centuries and we ensured it was well conserved". (Joseph Towett, 29 juli 2009).

De honger naar land van de white settlers tijdens het koloniale regime en later dezelfde landhonger van de nieuwe Afrikaanse elite zorgde er echter voor dat dezelfde Ogiek verdreven werden uit de Mau-forest. De eerste president Kenyatta, gaf in de jaren 60 en 70 verschillende delen van Mau-forest aan getrouwen van zijn ethnie, waardoor een groot deel van het woud werd platgebrand en veranderd in plantages, akkers en nederzettingen.

De regering Moi was in de jaren 90 verplicht van de Wereldbank om de Ogiek terug te integreren in het woud maar weinigen van de oorspronkelijke bewoners kregen grond. Deze keer was het aan de getrouwen van Moi die gronden in Mau-forest kregen en het verder verkochten (met vervalste grondtitels) of er thee of bloemen begonnen te verbouwen.

Ook kerkgenootchappen kregen grote stukken grond van Moi (Little Sisters of St. Franciscus , sic) Deze werden dan weer vervoegd door illegale houtskoolontginners, die de bomen kapten. Gevolg: 28.000 al of niet illegale “plots”. Uiteraard kwamen de grootste plots in handen van invloedrijke figuren. Door de bebouwing en het kappen van bomen kwam het hele ecosysteem in gevaar.

Vanaf 1996 begon het debiet van verschillende rivieren die gevoed worden door Mau-forest te zakken( The Standard 30 juli 2009) Een vierde van het woud werd zo vernietigd.

En het ging verder onder de Kibaki-regering. Men heeft moeten wachten op een catastrofe voor er maatregelen werden genomen. Nu de regering wel verplicht is in te grijpen omdat de nefaste gevolgen voor heel Kenia duidelijk zichtbaar zijn, is het een grote politieke kwestie geworden.

Premier Raila Odinga, die zich opwerpt als de verdediger van het herstel van het woud, moet ingaan tegen de invloedrijke “grondbezitters”, die hem gesteund hebben tijdens de verkiezingscampagne en meestal tot de Kalenjin-ethnie behoren.

Raila heeft al bekend gemaakt dat er compensatie zal zijn voor de kleine landeigenaren maar niet voor de corrupte ‘landgrabbers”. Binnen 3 maanden zou de uitzetting van de bewoners van Mau-forest moeten starten , maar dit wordt algemeen betwijfeld, gezien de oppositie ertegen.

En het stopt daar niet mee. In Kenia is slechts 2,7 % van de landoppervlakte bezet door wouden. De globale minumumvereiste per land is 10% (The Standard 31 juli) Iedereen is erover eens dat dezelfde uitwijzingen van illegale bewoners (zoals in Mau-forest) zullen moeten gebeuren in de verschillende watertorens van Kenia ( Aberdares, Mount Kenya, Mount Elgon,...) wil de klimaatcrisis kunnen bedwongen worden.

De vraag is wie het pleit gaat winnen? De bevolking die de gevolgen van de crisis aan den lijve ondervindt en oplossingen wenst of de politieke en economische elite die enkel geinteresseerd is in haar kortzichtig eigenbelang.

De Keniaanse Nobelprijswinnares Wangari Maathai drukt het zo uit: “Forests are among the common resources that should be managed for the common good of all. They should not be dished out as political gifts to friends and supporters." ( East-African 3-9 augustus 2009)

Ook in Kenia valt de strijd tegen de opwarming van de aarde samen met de strijd voor maatschappelijke verandering.

Jos Geudens
Mombasa
12.08.2009
00254736942080

Zie ook webpage
http://www.groetenuitmombasa.be

en andere foto’s op facebook
http://www.facebook.com/album.php?aid=97412&id=670800877&l=bf59df6fc4