Georges Spriet 09 oktober 2009 – 15:10

Het lijkt ons in het beste geval veel te vroeg om nu al het besluit te trekken dat VS president Barack Obama een man van de vrede is, laat staan dat hij rijp is om de Nobelprijs in ontvangst te nemen. Hij heeft nog alles te bewijzen. Zo heeft hij nog geen beleidsdaden gesteld om de politiek van permanente oorlog te stoppen die de VS aanhouden sedert het einde van de koude oorlog. Ook lijkt hij niet van plan om iets te doen aan de wereldwijde militaire armada verspreid over honderden militaire basissen en marineschepen. In tegendeel. Hoewel hij een groot deel van de VS troepen terugtrekt uit Irak, zullen er nog zo'n vijftienduizend soldaten blijven om er de uitgebreide permanente militaire installaties van het VS leger te bevolken.

Reeds tijdens zijn verkiezingscampagne pleitte hij voor de verderzetting van de oorlog tegen Afghanistan die hij evenzeer als zijn voorganger onder de noemer anti-terrorisme 'verkoopt' aan de bevolking. Volgens de VN is het aantal burgerslachtoffers in Afghanistan in de post-invasieperiode nog nooit zo hoog geweest als in de eerste helft van 2009, dat is tijdens zijn presidentschap. In Afghanistan is er ook de berucht Bagramgevangenis, waar 'terreurverdachten' in dezelfde rechteloze omstandigheden moeten overleven. Zoals in Guantanamo, alleen is er hier geen sprake van sluiting maar van uitbreiding van de capaciteit. De oorlog in Afghanistan 'loopt over' naar een sterk gedestabiliseerd (nucleair) Pakistan.

De tendens om de NAVO werkelijk te laten evolueren naar een mondiale politie-agent die nauw samenwerkt met Japan, Australië en Israël, wordt door Barack Obama niet omgedraaid. Hij slaagt er niet in – in het beste geval – een solo-optreden van zijn ambassadeur in Honduras te counteren en 'ondergaat' op die manier de militaire coup tegen een gekozen president. Hij brengt totnogtoe geen verandering in het beleid van buitenlandse militaire basissen, en tekent hierover zelfs een nieuw akkoord met Colombia. Deed zijn regering geen aanvraag om de B-61 kernbommen (het type dat in Kleine Brogel ligt) te moderniseren? Hij schrapt de installaties voor een ruimteschild in Centraal-Europa maar vervangt ze door een rakettenschild vanop Aegis-schepen dat militair performanter en bruikbaarder is dan de geschrapte installaties in Tsjechië en Polen.

Ook op het politiek diplomatieke vlak zijn de resultaten niet zo fantastisch. Wat is zijn bijdrage voor een oplossing van het conflict tussen Israël en Palestina? Hij vraagt het bevriezen van de nederzettingen, maar tegelijk stort hij net als zijn voorganger meer dan 2,5 miljard dollar militaire steun op de rekening van de Israëlische regering. Nu heeft Washington laten verstaan dat Tel Aviv zijn kernwapenarsenaal ook de komende decennia mag handhaven zonder dat het onderworpen zal worden aan het inspectieregime van het Internationaal Atoomenergie Agentschap, zoals dat voor Iran het geval is. Wat zijn de plannen om met Noord-Korea en Iran een politieke oplossing te vinden voor de echte en vermeende proliferatie van kernwapens? Wat waren de voorstellen met de G20 anders dan opnieuw operationele macht geven aan een weggedeemsterd en in discrediet gebracht IMF?

Hij wordt geroemd om zijn multilaterale aanpak. Uiteraard is dat positief. Maar is er nog een alternatief voor de VS? De economische crisis is van die aard dat het de wereldpositie van de VS en van de dollar als wereldbetaalmiddel behoorlijk verzwakt. Een unilateraal optreden zou meer dan bijzonder contraproductief zijn. De VS hebben de rest van de wereld nodig om uit hun crisis te geraken. Laat ons afwachten wat zijn optreden nu in december op de klimaattop van Kopenhagen zal zijn.

Dit alles geeft me meer dan een bijzonder wrang gevoel bij deze toekenning van de Nobelprijs voor de vrede. Of heeft de commissie een signaal willen geven dat er ernstig werk dient gemaakt van de VS-resolutie over een kernwapenvrije wereld? Heeft de commissie het 'momentum' van deze resolutie willen vasthouden, nu de politieke agenda al lang weer op andere zaken is gericht?

'Geen woorden maar daden' is een strijdlied van de arbeidersbeweging dat wellicht volop toepasselijk is op Obama en door de vredesbeweging dus kan worden overgenomen. Sedert twee jaar ligt er een voorstel tot “Nuclear weapons convention” op de tafels van de Verenigde Naties om alle kernwapens te elimineren. Waarop wordt er gewacht om de gesprekken hieromtrent concreet aan te vatten?

Georges Spriet is Algemeen Secretaris van vzw Vrede en co-auteur van het Boek 'Als de NAVO de passie preekt' (2009, Uitgeverij EPO)