raf15 augustus 2006 – 17:07

Uvira, tien dagen na de historische verkiezingen van 30 juli. De verkiezingscommissie (CEI) huurt een huis in aanbouw. Op de verdieping zweten de metsers, beneden worstelen officials zich door bergen uitslagen die hier vanuit de Territoires (arrondissementen) van Fizi en Uvira naar toe zijn gebracht. De resultaten voor de race om het presidentschap zijn nog niet bekend. Maar niemand twijfelt aan een ruime zege voor zittend president Joseph Kabila.

Uiterst partiële gegevens voor het land geven Kabila 51% van de stemmen tegen geen 20% voor zijn naaste rivaal Jean-Pierre Bemba. Maar de resultaten van de grote agglomeraties in het Oosten zoals Lubumbashi in Katanga, Kisangani in de Oostprovincie en Bukavu, de provinciehoofdstad van Zuid-Kivu, zijn nog niet binnen. Die resultaten zouden de balans fel in Kabila's voordeel doen doorslaan. Wint hij het meteen in de eerste ronde? Dat zal pas blijken als à lle resultaten verwerkt zijn. Streefdatum voor de publicatie is nog altijd 20 augustus.

In Zuid-Kivu staat Kabila afgetekend op kop. In Bukavu zou 80% van de kiezers voor hem hebben gestemd. Elders in Zuid-Kivu, behalve in Minembwe, komen de concurrenten er evenmin aan te pas. Minembwe is – etnisch en politiek - een geval apart. In deze afgelegen streek op de Hoog-Vlakte boven Uvira domineert de Banyamulenge-gemeenschap. Ex-rebel en vice-president Azarias Ruberwa komt er vandaan. Maar zelfs daar heeft Kabila met een verschil van 900 stemmen de overwinning afgedwongen.

Dè factor die het kiesgedrag in de provincies Noord- en Zuid-Kivu bepaalt is de oorlog. De streek grenst – van Noord naar Zuid – aan Uganda, Rwanda en Burundi en ze kreeg het felst de schokken te verduren van het politieke tumult dat de afgelopen vijftien jaar deels ook uit die buurlanden is overgestoken. Maar vooral het trauma van de Tweede Oorlog vanaf augustus 1998, die begon met een invasie vanuit Rwanda en Uganda en uitmondde in de terreur van de bezetting die duurde tot in 2003, maakt de bevolking uiterst sceptisch en alert.

Joseph Kabila, die in januari 2001 zijn vermoorde vader opvolgde als president, doorstaat niet alleen de scepsis, hij is held van de bevolking. De mensen noemen hem vertrouwelijk 'le petit' of 'notre fils'. Hij is de Artisan de la Paix, de man die talrijke vernederingen onderging om de integriteit van Congo te bewaren en uiteindelijk weer vrede te stichten in het land. De publieke opinie denkt dan aan politieke en militaire vernederingen. Kabila heeft de 1+4-formule aanvaard, één president met vier vice-presidenten, die de ex-rebellen en oorlogscollaborateurs Bemba en Ruberwa in de regering heeft gebracht. Die formule is door het Westen via onderhandelingen aan Congo opgelegd. Maar zelfs bij de Europese Unie erkent men nu, zij het nog binnenskamers, dat 1+4 voor Congo's staatsbestuur en schatkist een katastrofe is geweest. In juni 2004 heeft Kabila moeten toezien hoe de door Rwanda gesteunde muiter Laurent Nkunda in Bukavu terreur zaaide. Kabila is volgens velen niet militair tussengekomen omdat de oorlog met Rwanda anders zou herbeginnen. Het is zoals in het liedje van Koffi Olomide: Tia Moto Bakata, de president heeft voor het volk zijn kop op het blok gelegd.

De anti-Kabila-propaganda, die beweert dat Joseph Kabila "een Rwandees" is, maakt weinig indruk. De mensen erkennen dat hij zich on-Congolees gedraagt, omdat hij de tijd neemt om te luisteren en te beslissen. Vandaar de bijnaam Monsieur Subiri, in het Congolees-Frans Voyons-voir, letterlijk: we zullen zien. Terwijl doorsnee-Congolezen naar eigen zeggen graag onbesuisd in actie schieten. Maar of hij een buitenlander is? In Uvira zet een mensenrechtenactiviste van de Groep Jeremie – ook verkiezingsobservator op 30 juli haar argumenten op een rij. Joseph Kabila is afkomstig uit Katanga; zijn vader, moeder en voorgeslacht zijn bekend; historici hebben dat onweerlegbaar aangetoond. Bovendien heeft generaal Sylvestre Lwetsha getuigd hoe hij Joseph Kabila met zijn tweelingzus Jeanette heeft zien opgroeien in het maquis dat hun vader leidde in Hewa-Bora, een uithoek van Zuid-Kivu. En is hij geen Congolees, so what! Kabila heeft de vrede gebracht, daarom is hij "plus que Congolais".

Ook beschuldigingen van Europese ngo's dat Joseph Kabila de rijkdommen van Congo en vooral het staatsmijnbedrijf Gecamines aan dubieuze buitenlanders heeft versjacherd, doen niets aan zijn hoofdverdienste af. Wij weten daar niets van, luidt het antwoord in Uvira, wij weten alleen hoe hard we onder de oorlog hebben geleden en hoezeer we nu voelen dat het vrede is.

Enkelingen dreigen ermee Congo opnieuw in chaos te storten als Kabila de verkiezingen toch zou verliezen. Maar de basisorganisaties in Zuid-Kivu, die voortdurend naar de publieke opinie peilen, bereiden nieuwe acties voor om uit te leggen dat de mensen de uitslag van de verkiezingen, welke die ook zal zijn, moeten aanvaarden. Op 11 augustus bij voorbeeld vond daarover bij de ngo Arche d'Alliance in Uvira nog een seminarie plaats. Of de bevolking massaal op straat wil komen om haar electorale voorkeur kracht bij te zetten, is nog de vraag. Tijdens de campagne voor 30 juli heeft ze zich volgens de analysten bij de VN-macht Monuc vooral erg tolerant getoond tegenover de vroegere collaborateurs en hun partijen.

[Voortlezen? Klik op de link]