Jan Hertogen18 december 2009 – 11:45

Enkele opmerkelijke vaststellingen bij de bevolkingsevolutie volgens de officiële bevolkingsprojecties en de opdeling ervan tussen Belgen en vreemdelingen:

- Het natuurlijk saldo in Wallonië is negatief bij de vreemdelingen hetgeen voortkomt uit het overlijden van de nog als vreemdeling ingeschreven Italiaanse migranten.
- Met 128.153 is het natuurlijk saldo in Brussel dubbel zo groot als de 62.209 in Wallonië en hoger en 50% hoger dan de 87.466 in het Vlaams gewest. Brussel staat dus in voor 46% van de 'natuurlijke' bevolkingsontwikkeling (geboorten - overlijden) in België terwijl Brussel in 2020 toch maar 10,4% van de Belgische bevolking uitmaakt.
- Het migratiesaldo van Belgen is in alle gewesten negatief, -151.480 voor België.
- Brussel blijft met 35,1%, naast Vlaanderen met 42,7% van het migratiesaldo voor vreemdelingen een belangrijke toegangspoort voor immigratie vanuit het buitenland.
- In vergelijking met haar bevolking zorgt Brussel met 382.274 voor 40% van de groei van de bevolking in België en dit van de 953.606 bevolkingsgroei tussen 2007 en 2020, dat is 4x meer dan haar aandeel in de bevolking.
- Niet België maar Brussel zou barsten wanneer haar bevolkingsgroei van 382.274 niet gedraineerd werd naar de andere gewesten. Niet minder dan 213.381 Brusselaars zouden vanuit Brussel naar vooral Wallonië (115.806) en in mindere mate het Vlaams gewest (55.630) verhuizen.
- Toch zal Brussel 168.893 nieuwe inwoners moeten huisvesten tegen 2020. Belangrijk om zien is de transformatiedynamiek die zich in die bevolkingsaangroei aftekent: door migratie van Belgen naar het buitenland en verhuis van (nieuwe) Belgen naar andere gewesten zal de Brusselse bevolking vooral op peil gehouden worden en uitbreiden door de immigratie van vreemdelingen. Deze worden dan na enkele jaren Belg en verhuizen als Belg naar andere gewesten.
- Uiteindelijk zal, na alle externe en interne migratiebewegingen en het natuurlijke saldo het aandeel van het Vlaams gewest in de bevolkingsgroei 469.125 of 49,2% bedragen, in Brussel 168.893 of 17,7% en in Wallonië 315.588 of 33,1%.

Enkele overwegingen:

Overweging 1: Tegen de geschetste achtergrond kan/moet men zich afvragen of een oplossing voor Brussel/Halle/Vilvoorde even goed als voor de oude 'Vlamingen', ook de migrerende bevolking moet toelaten volwaardig aan de democratie deel te nemen.

Overweging 2. Vraag is ook waar Brussel z'n 168.893 bijkomende inwoners zal huisvesten. Het boek Densités Bruxelloises et formes d'habiter, Bernard Declève, Priscilla Ananian, Mauricio Anaya, Anne Lecieux, uitgegeven door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 2009,kan hier enkele ideeën voor aandragen.

Overweging 3. De vraag naar een verhoogde bevoegheidstoekenning aan het Brusselse gewest en de opbouw van een sociografisch hoofdstedelijke entiteit die mede Brussel rand omvat, zoals trouwens in Rijsel en Berlijn het geval is, zal noodwendig scherper gesteld worden.

Overweging 4. Moet de Vlaamse gemeenschap geen claim leggen op deze 247.315 nieuwe geboorten en 528.038 nieuwe immigranten in Brussel tussen 2007 en 2020 om hen, ook als anders- of vreemdtalige, naar het Nederlandse onderwijs en gemeenschapsleven te oriënteren. Hiertoe dient een strategische keuze gemaakt door haar onderwijs te verdubbelen tegen 2020 en haar cultuuraanbod grondig te versterken. Zo zal de Vlaamse aanwezigheid opnieuw op een bredere basis kunnen verankerd worden in Brussel.

Overweging 5. Doordat nogal wat immigranten zich uiteindelijk langs Brussel in Vlaanderen zullen settelen dient onthaal, opvang, begeleiding, inburgering, onderwijs en werk in Brussel mede vanuit een Nederlandstalige invalshoek expliciet op de anderstaligen en de vreemdtaligheid gericht, eerder dan de Nederlandstaligheid als voorwaarde of buffer te hanteren. Deze late erfenis van het 'bloed en bodem' denken kan er alleen maar toe leiden dat de Vlaamse aanwezigheid verder zal afkalven. In het verleden heeft het afstoten en negeren van de immigratie wegens on-vlaams tot een minorisering van de Vlamingen geleid. Op een halve eeuw is Brussel voor 50% van autochtoon naar allochtoon geëevolueerd. Het is het Vlaams exclusie-beleid dat deze migranten naar de Franstaligheid heeft gedreven. Wie Vlaanderen echt liefheeft, kan nu voor historische herstel zorgen. Een verdubbeling van het onderwijsaanbod in Brussel betekent in feite maar een minimale verhoging met 2 à 3% van het bestaande Vlaamse onderwijsbudget.

Overweging 6. Langs de Belgwording wordt de toegang tot de democratische rechtstaat en de integratie van de inwoners van vreemde afkomst structureel verankerd. Door de versterkende immigratie in het komende decennium zullen ook de reeds aanwezige inwoners uit de migratie en hun nageslacht positieve stimulansen krijgen van de evolutie in de migratielanden. Migratie is dan eerder een vernieuwende dynamiek die voluit kan en moet gevaloriseerd worden.

Overweging 7. De krachtige migratiestromen zorgen er ook voor dat het globale welvaartsniveau in een eerste fase verdund wordt zodat bv. de 'armoedecijfers' door de migratie verhogen, terwijl de 'beleefde armoede' in vergelijking met de landen van afkomst verlaagt voor deze nieuwe migranten. Wat op het eerste zicht verarming lijkt is in feite een structurele verbetering van de leefomstandigheid voor vele nieuwe migranten. Voor de gemeenten die hier mee te maken hebben zal het inkomensniveau langs de opcentiemen evenwel niet verhogen, juist door de soms precaire situatie van de nieuwe inwoners. Hetzelfde kan gezegd over de deelname aan onderwijs, onderwijsachterstand en werkloosheid.

Overweging 8. Wil men huidige en toekomstige inwoners van België verzekeren van een menswaardige toekomst zullen onderwijs, sociale zekerheidssystemen, (overheids)tewerkstelling meer dan vroeger de middelen moeten krijgen om hieraan tegemoet te komen. De energie die nu verspild wordt door de aandacht te richten op een afremmen, stoppen of verwijderen van immigranten zou beter aangewend worden om de grote uitdaging van de een zich versterkende immigratie onder ogen te zien en er alle consequenties uit te trekken. Voor grotere steden en Brussel dient daarom de nodige aandacht besteed dat de grotere verantwoordelijkheden en de specifieke kosten die migratie, opvang en integratie met zich mee brengen ook financieel gehonoreerd worden.

Jan Hertogen, socioloog

Voor tabellen, grafieken en technische situering, zie http://www.npdata.be/BuG/120-Evolutie-vreemdelingen-gewest