Greenpeace en WWF13 december 2006 – 15:27

Met REACH wil Europa de productie van chemische stoffen reguleren in het belang van mens en milieu. Een innovatief project, want het maakt eindelijk komaf met de versnippering aan wetgeving en regeltjes, waarvan sommigen al 40 jaar oud waren. Bedrijven moeten voortaan aantonen dat de gebruikte stoffen veilig zijn vooraleer ze grote hoeveelheden invoeren. Daarnaast moeten persistente, bio-accumuleerbare en giftige stoffen zoveel mogelijk vervangen worden door veiliger alternatieven (het substitutieprincipe). Individuen hebben de mogelijkheid om informatie op te vragen over de aanwezigheid van potentieel gevaarlijke stoffen in dagdagelijkse consumptiegoederen.

“De situatie na de stemming is niet meer te vergelijken met wat we voordien kenden. Tot vandaag konden chemiereuzen zo goed als alle stoffen commercialiseren zonder rekening te moeten houden met de impact op mens en milieu”, licht Fawaz Al Bitar, campagneverantwoordelijke giftige stoffen bij Greenpeace, toe. “De beperkingen werden slechts geval per geval bekeken en dan meestal nog naar aanleiding van een schandaal.”

Toch lost REACH lang niet alle verwachtingen in. Potentieel kankerverwekkende stoffen, mutagene stoffen, stoffen die de hormonenhuishouding en het fertiliteitssyteem overhoop halen, kunnen nog steeds geproduceerd en in consumptiegoederen verwerkt worden, ook al bestaan er veiliger alternatieven. Fabrikanten en invoerders van chemische stoffen ontsnappen aan de informatieplicht over de veiligheid als hun jaarlijks geproduceerd of ingevoerd volume lager is dan 10 ton. Dit is jammer genoeg van toepassing op 60% van de stoffen die onder REACH vallen.

“Heel wat bepalingen in REACH zullen binnen korte of lange termijn worden herzien. Het zal er op aankomen die herzieningen goed in het oog te houden omdat op die manier de bevolking alsnog tegen sommige gevaarlijke chemische stoffen beschermd kan worden”, zegt Fawaz Al Bitar.

Concreet zal REACH de commercialisatie van extreem zorgwekkende stoffen niet verhinderen. De producenten hebben immers nog een paar technische snufjes achter de hand. Zo zet de “afdoende beheersing van blootstellingsdrempels” de deur open voor uiteenlopende interpretaties. Het zal moeilijk blijven om bijvoorbeeld de gevolgen van een combinatie van chemische stoffen in kaart te brengen, om de impact van chemische stoffen op de hormonenhuishouding te bepalen of om het effect van chemische stoffen op de ontwikkeling van jonge kinderen in te schatten.

Artsenverenigingen, consumentenverenigingen, sommige bedrijven die innovatie voorstaan en de milieuverenigingen hebben van in het begin sterk aangedrongen op een verplichting van het substitutieprincipe voor alle stoffen die potentieel gevaarlijk zijn en waarvoor er haalbare alternatieven bestaan. Dat was en is voor al deze actoren nog steeds de enige manier om ziekten te voorkomen en de daarbij horende kosten te beperken.

Het voorstel dat vandaag gestemd is, is een gemiste kans. De industriële lobby heeft de voorbije jaren zodanig veel achterpoortjes onderhandeld dat de huidige REACH de oorspronkelijke ambities niet langer kan waarmaken. Daarom pleiten de milieuverenigingen en andere spelers in het middenveld voor een verderzetting van de inspanningen om uiteindelijk tot een sterke REACH te komen.

“Zo zal het nieuwe Europees Chemisch Agentschap in Helsinki streng gecontroleerd moeten worden om ervoor te zorgen dat REACH significante vooruitgang boekt. Zonder deze continue waakzaamheid zullen gevaarlijke chemische stoffen ons milieu blijven binnendringen en levende organismen blijven besmetten”, concludeert Fawaz Al Bitar.

De progressieve houding van talloze europarlementsleden (voornamelijk uit de PS, Ecolo, cdH, sp.a, Groen! en NV-A) laat vermoeden dat het belang van REACH voor ieders’ gezondheid (waaronder de strijd tegen het toenemend aantal kankers en de vruchtbaarheidsproblemen bij de mens) juist wordt ingeschat. Die houding versterken zal onontbeerlijk zijn.