In "De Journalist," het lijfblad van de Vlaamse journalistenbond, gaan ze er de laatste tijd hard tegenaan. De kritiek op de actuele zeden in het journalistieke veld klinkt streng: "in een poging de afhankelijkheid van politieke zuilen af te werpen, wordt een agressieve pseudo-kritische houding aangenomen, die de indruk van neutraliteit moet wekken . Iedereen is gelijke voor de pers! Wij pakken iedereen even hard aan!"
En nog: "reljournalistiek is er op gericht virtuele conflicten te creëren." Ik moest spontaan denken aan de mini-rel nadat Walter Pauli Ramsi Nasr had aangepakt i.v.m. de Israëlische stand op de boekenbeurs. Pauli is een typevoorbeeld van die schare aan journalisten annex columnisten die een groot forum krijgen omdat ze de 'kunst' verstaan om keet te schoppen en wind te maken rond hun medium. Waarmee meteen de primaire doelstelling van een hedendaagse krant duidelijk is gemaakt.

In het nummer van Januari van dit jaar bespreekt Pol Deltour van de journalistenbond de synergieën in de vlaamse media. Een tijdje geleden schreef ik zelf nog een kritisch stukje over de Vum, pardon, nu Corelia-groep waar Peter Vandermeersch nu een soort overkoepelend spelverdeler is voor een hele reeks redacties. Ja, sommige journalisten blijven mordicus het probleem ontkennen. Jaak Smeets, de directeur-uitgever van De Persgroep (Het Laatste Nieuws, De Morgen, Dag Allemaal e.a.) zegt dat hij niet gelooft in één grote eenheidsworst. Goed, maar ondertussen neemt De Morgen zijn sportnieuws over van HLN en zijn financiële nieuws van de Tijd. Mediatycoons hebben er een handje van weg om voortdurend voldongen feiten te creëeren en toch staalhard te ontkennen dat het pluralisme en de kwaliteit van de Vlaamse pers hen worst zal wezen. Tenminste zolang ze elk jaar met confortabele winstcijfers kunnen uitpakken.

De volgende grote speler in de synergie koorts is de VRT. Na de federale parlementsverkiezingen smelten de nieuwsredacties van radio en tv samen tot één grote nieuwsdienst. Benieuwd wat dat gaat geven. Ik vrees dat het er niet makkelijker op wordt om als ngo, vakbond of andere groep uit de civiele maatschappij je nieuws te slijten. Vroeger wisten ze vóór de uitzending bij de tv-redactie niet dat hun collega's op het radionieuws met iets bezig waren en vice versa. Dat had zo zijn voordelen. Nu zal alle nieuws dezelfde (arbitraire) test moeten passeren...

Terug naar het vraagstuk van de kwaliteit. Mark Deweerdt, ex-De Tijd, heeft het over 'steekvlamjournalistiek.' Hij maakte de neergang mee van de krant en gaf er onlangs de brui aan nadat de overnemer besliste om brede en algemene berichtgeving te schrappen uit de krant. Tja, dat is puur het afstemmen van De Tijd op zijn vermeende doelgroep: het is marketingdenken. Wat bij Deweerdt de verzuchting ontlokt: "Is er in Vlaanderen dan echt niet één uitgever meer te vinden die iets verder durft kijken dan zijn mercantiele neus lang is ?"

Uittredend voorzitter van de freelancers Luc Vanheerentals legt de vinger op de wonde: als er één groep is die symptomatisch is voor de malaise in het Vlaamse journalistenwereldje dan zijn het de freelancers. Een naar verluid nog steeds aangroeiende schare onderbetaalde jonge honden die door de uitgevers schaamteloos worden uitgeperst als citroenen. En voor wat? Om ervaring op te doen? Tijd om je in dossiers te verdiepen is er niet. Sparen is er ook niet bij want, zoals Luc bevestigt, hét probleem blijft de correcte verloning en de onwil van de uitgevers om ook maar te overwegen eindelijk aan een standaard aannemingsovereenkomst te werken.

Als de mainstream media zo voort doen dan zijn ze goed op weg om wat hun commentatoren het meeste vrezen te realiseren: zichzelf gigantisch irrelevant te maken.