Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

[Interview] Expert Karel Koster: “Kernwapen is excuus om Iran onder druk te zetten”

[Interview] Expert Karel Koster: “Kernwapen is excuus om Iran onder druk te zetten”

BRUSSEL – Komt er vier jaar na Irak ook een aanval op Iran? Werkt Iran aan een kernbom? Heeft het recht op een kernbom? De Nederlandse antikernwapen-lobbyist en oorlogsexpert Karel Koster schetst voor ons de achtergronden van de huidige crisis.

“Wij hebben net als iedereen het recht om kernenergie voor burgerdoeleinden te ontwikkelen,” klinkt het in Teheran. Ondertussen uiten de Verenigde Staten elke dag nieuwe beschuldigingen aan het adres van Iran: het land zou werken aan een kernbom. Stevenen we af op een nieuwe oorlog? We vroegen het aan Karel Koster, de auteur van het boek Nucleaire ontwapening, nog steeds bitter noodzaak.

Is het een redelijk standpunt van Iran om te zeggen dat ze recht hebben op kernenergie?
Koster: “Artikel 4 van het non-proliferatieverdrag (NPT) bepaalt dat elke ondertekenende staat – dus ook Iran – recht heeft op alle nucleaire technologie, inclusief verrijkingstechnologie. Wat in de media vaak wordt door elkaar gehutseld is de idee dat verrijkingstechnologie automatisch leidt tot een kernbom. Dat is natuurlijk niét zo als je er inspecteurs op zet, en Iran heeft steeds gezegd: ‘Okee, er mag volop geïnspecteerd worden om ervoor te zorgen dat we niet zoveel uranium gaan verrijken dat we er bommen mee kunnen maken’. Maar dat wordt er in de media niet bij verteld, je hoort alleen steeds: ‘Eenmaal als alles draait, zullen ze binnen een jaar genoeg uranium kunnen produceren om een bom te maken’. Het is trouwens zeer de vraag of dat waar is, want er zijn een boel technische problemen: het zal nog heel lang duren voor ze zelfs maar een kleine hoeveelheid laag verrijkt uranium kunnen aanmaken. Het wordt allemaal heel sterk opgeklopt. Dit is duidelijk een gezochte crisis, die vermoedelijk andere oorzaken heeft.”

Maar hoe is er dan ooit een VN-resolutie gekomen die Iran oplegde zijn kernprogramma stop te zetten?
Koster: "Daarvoor moet je kijken naar de Board of Governors (een soort raad van bestuur) van het Internationaal Atoomagentschap. De Board is een politiek orgaan. Het is de Board die bepaalt wat er politiek gebeurt met de onderzoekswerkzaamheden van de technici."

"Die technici hadden een aantal vraagtekens geplaatst bij Iran’s kernprogramma. Vragen die te maken hadden de verrijkingstechnologie, met plutoniumexperimenten en dergelijke – zaken die onvoldoende duidelijk waren. De rapporten en bevindingen van de technici worden door de directeur van het Atoomagentschap, i.c. Mohammed El Baradei, altijd voorgelegd aan de Board."

"De Board bestaat uit een wisselend aantal landen, en de Westerse landen hebben daar veel invloed. Ze hebben de Board zwaar onder druk gezet om mee te gaan in een graduele escalatie die uiteindelijk is uitgemond in de overheveling van het dossier naar de Veiligheidsraad van de VN – iets wat El Baradei niet wilde. Landen zoals India, die hun eigen kerncapaciteit al hebben, hebben in dat proces een heel belangrijke rol gespeeld. Vermoedelijk heeft India met haar houding ook een aantal andere niet-gebonden landen meegesleept. En ongetwijfeld zijn er ook een aantal landen achter de schermen door de VS op de gebruikelijke manier onder druk gezet. Via dat politieke spel hebben ze de zaak naar de veiligheidsraad gekregen."

Wat heeft de veiligheidsraad beslist?
Koster: "Dat Iran tijdelijk moest stoppen met het verrijken van uranium. Ze moesten al de vragen van de technici beantwoorden en dan zouden ze een ‘clean bill of health’ krijgen – dwz. mogen herbeginnen met een schone lei. Dat was tenminste de vage belofte, de theoretische mogelijkheid. Wat we in werkelijkheid zien gebeuren, is een herhaling van het constante negatieve bewijsvoeringspel dat ook met Irak gespeeld is. Dat wordt nu toegepast op Iran: steeds maar weer zeggen dat er bewijs moet worden geleverd dat iets er niet is. Dan is het natuurlijk makkelijk om te zeggen dat Iran de boel zit te belazeren. En dan hangt het er van af hoe goedgelovig de media en politici in het Westen zijn en hoever ze zich laten meeslepen."

Dus uiteindelijk is dat kernprogramma enkel een voorwendsel om Iran te kunnen isoleren en onder druk te zetten?
Koster: "Nou, niet alléén een voorwendsel. Er is wel degelijk iets serieus aan de gang. Want in principe is elk land dat een nucleaire cyclus opzet – zoals Duitsland, Japan, Nederland of België – inderdaad in staat om een kernbom te maken. In zoverre hebben de critici natuurlijk gelijk. Iran wíl die positie hebben. Als je tegen kernbewapening bent, en als uitvloeisel daarvan ook tegen kernenergie – omdat je vindt dat het één naar het ander leidt – dan ben je daar natuurlijk tegen."

"Maar wat in de huidige crisis aan de hand is, is iets helemaal anders. Men gebruikt het ‘nucleaire wapen’-argument als excuus om de Iraanse invloed in de regio tegen te gaan. Dat is natuurlijk een veel belangrijker geopolitiek spel. Het heeft alles te maken met de positie van de Amerikanen in de Golfregio – de Irak-crisis waar ze midden in zitten – en niet in het minst natuurlijk ook met de binnenlandse crisis van de Bush-regering."

Waarom zien de VS Iran eigenlijk als concurrent?
Koster: "De belangrijkste reden is natuurlijk dat Iran een redelijk onafhankelijke politiek voert. Iran heeft een autocratisch regime, maar er is toch een zekere mate van democratie. Er is repressie en onderdrukking van de pers en dergelijke, maar er zijn ook democratische organen die toch een zekere invloed hebben. Iran is een wereld van verschil met bijvoorbeeld Saoedi-Arabië of de Golfstaten, waar veel harder wordt opgetreden tegen de oppositie. Dat zijn natuurlijk de landen die aan het handje van Amerika en het Westen lopen…"

Is Iran naar de zin van de VS te democratisch?
"Laat ik het zo zeggen: een land mag alleen democratisch zijn als het pro-Westers is. Iran voert een zeer strikt beleid wat haar oliebronnen betreft: die mogen niet in buitenlandse handen komen. Als Iran plots zou zeggen: ‘Okee jongens, kom maar, onze bronnen zijn vrij te koop, buitenlandse bedrijven mogen onze olie overnemen’ – dan zou het Westerse beleid wellicht onmiddellijk omslaan. Dat is trouwens wat momenteel op stapel staat in Irak, zoals blijkt uit de vorige week uitgelekte nieuwe wetgeving die daar in de maak is."

"Ik beweer niet dat olie het enige element is in deze crisis, maar het is in elk geval cruciaal. Het rare in de mediaberichtgeving is dat er met loeiende koppen op de voorpagina gesproken wordt over het kernprogramma, en dat olie behandeld wordt op pagina twintig. Dat is natuurlijk absurd: die olie is minsten zo belangrijk, zoniet belangrijker. Omdat olie zo strategisch is en steeds belangrijker wordt – we stevenen af op olietekorten en een energiecrisis – wordt het steeds belangrijker om controle te hebben over de overblijvende olievoorraden. En die zitten nu éénmaal voor een belangrijk deel in de Golf. Iedereen wil invloed in de Golf. Het is echt heel raar en naïef en dom om te praten over buitenlandse politiek en invloed in de Golf en daarbij olie niet te vernoemen. Het is een soort blindheid: men redeneert één kant op en wil de andere niet zien."

Veel waarnemers beweren dat de VS zich opmaken voor een oorlog. Kan u zeggen wat er precies gaande is op het terrein?
Koster: "Militaire voorbereidingen zijn niet gelijk aan oorlog. De vredesbeweging haalt die twee vaak door elkaar. Er wordt inderdaad een groot aantal militaire middelen door de Amerikanen verschoven naar de Golf, waaronder twee à drie vliegdekschipeskaders die ontzettend veel kruisvluchtwapens in hun vloot hebben. Ze hebben honderden vliegtuigen klaar. Er komen nieuwe bommenwerpers aan via Bulgarije. Er wordt waarschijnlijk iets geregeld vanuit Azerbeidjan. Ze zijn al bezig in Irak en Afghanistan. Kortom: alle stukjes en beetjes die je nodig hebt om een oorlog te voeren, worden op hun plaats gezet."

"Maar dat hoeft niet te betekenen dat men al tot oorlog besloten heeft. Het kan ook gebruikt worden om de Iraniërs gewoon onder druk te zetten. Om te zeggen: ‘Jongens, kijk wat er met jullie gaat gebeuren als jullie het verdommen om te doen wat wij zeggen’. Maar de Iraniërs zijn geen doetjes: die antwoorden met hun eigen manoeuvres en dreigementen – de olie afsluiten enzo. Door de boel zo te escaleren creëren de VS een situatie waarin heel gemakkelijk een oorlog kan uitbreken. Er wordt absoluut met vuur gespeeld.”

Wat kan de vredesbeweging doen om een oorlog te voorkomen?
Koster: “De cruciale vraag is welk belang je als progressieve beweging hecht aan verdragen. Als je zegt: ‘Die kunnen me niks schelen,’ dan kan je natuurlijk van alles zeggen: ‘Amerika moet dit niet, Iran moet dat niet,…’ Maar als je vindt dat het non-proliferatieverdrag iets betekent – en heel veel landen hebben het ondertekend en hechten er belang aan – dan moet je natuurlijk de landen verdedigen die zeggen: ‘Wij willen gelijke rechten’. Het spelletje dat nu constant gespeeld wordt is steeds maar de landen met de vinger te wijzen die veel verder achterliggen op het gebied van nucleaire technologie, en ondertussen te zwijgen over wat je zelf hebt, nml. een enorme nucleaire infrastructuur waarmee je binnen een paar maanden een bom in elkaar kan zetten. Een groot deel van de wereld – de zogenaamde ontwikkelingslanden, maar ook de opkomende landen zoals Zuid-Afrika en Brazilië – pikken dat natuurlijk niet. Die landen zeggen: ‘Ben je nou helemaal gek geworden? Wat denken jullie wel?’. Mensen die beweren ‘De internationale gemeenschap is tegen Iran,’ zouden wat vaker met diplomaten uit die landen moeten praten.”

Een eerste stap voor de vredesbeweging is dus het non-proliferatieverdag – en ieders rechten daarin – te verdedigen zoals het bestaat?
“Dat hoeft niet eens. Je kan zeggen dat je het niet eens bent met het verdrag, maar dat het er nu éénmaal ligt. Je kan erbij zeggen dat kernenergie geen oplossing is, en dan gewoon verwijzen naar het standpunt van Greenpeace – dat vind ik een prima standpunt. Maar als mensen op het punt staan om oorlog te voeren, moet je hen wijzen op hun verplichtingen. Ik vind wel dat het non-proliferatieverdrag een rol moet spelen in het politieke debat.”

Het blijft niet bij dreigementen

Ik ben het niet helemaal eens met Karel Koster dat de vredesbeweging nog rekening moet houden met twee scenario's: ofwel blijft het bij dreigementen (zoals aanvalsplannen op Iran opstellen, vliegdekschepen naar de Golf sturen, e.d.) ofwel komt het effectief tot een oorlog.
Ik ben daarentegen van mening dat de VSA hun doel al vastgelegd hebben, namelijk 'regime change'. Het financieren van Iraanse terroristen en strijdbewegingen kun je moeilijk nog een zuiver dreigement noemen.
(http://www.zmag.org/content/showarticle.cfm?SectionID=67&ItemID=12216) En dus is de enige kwestie die volgens mij nog op tafel ligt de volgende: doen ze dat enkel door steun aan dissidente bewegingen in Iran of doen ze dat ook door zelf over te gaan tot een aanval.

de militaire mythe

Als ik zie hoeveel bloed, zweet en tranen het de NAVO kost om toch maar een paar duizend manschappen bijeengeschraapt te krijgen voor de oorlog in Afghanistan ( waarover dan nog een generale staf het bevel moet voeren die hopeloos verdeeld is naargelang de eigen nationale belangen cfr, Duitslan tg: USA en GBR.),
en rekening houdend met het feit dat de Amerikaanse "versterkingen" in Irak moeten verwezenlijkt worden door het verkorten van het verlof van de dienstplichtigen, en het verlengen van de "tour of duty" van de nu al totaal afgematte en aan hysterische depressies lijdende Irak GI´s , zie ik niet in hoe een oorlog tegen Iran op de huidige manier kan gevoerd worden.

Het supermacht - imago van de USA is helemaal afgebrokkeld: Militair vernederd, overal waar ze voet aan de grond proberen te krijgen, en economisch overvleugeld door China en India.

Zo bekeken is Bush nog de kwaadste niet. Het verklaart ook de hopeloze pogingen om Iran te provoceren tot onverstandige acties, bv. door het kidnappen van Iraanse regeringsvertegenwoordigers in Irak.

Bush en Cheney beseffen dat ze een nieuwe scam zoals 11 september (maar veel groter) nodig hebben om tot een oorlog tegen Iran te kunnen komen.

Het huidige, op technologische snufjes berustende Amerikaanse "overwicht" voldoet niet voor een grondoorlog. Enkel met een "draft" (het massaal oproepen van dienstplichtigen) kan er iets geforceerd worden. Maar zal het Congres daartoe te bewegen zijn? En hoe? De Democraten weten dat ze het Witte huis mogen vergeten als ze deze onpopulaire "war on terror" nog meer zuurstof geven. De Amerikanen hebben wel het grootste defensiebudget, maar dollarbiljetten kunnen geen machinegeweer bedienen.

Kortom: de Amerikanen zullen verschrikkelijk blijven verliezen in Irak, In Afghanistan zal voor de Navo (die in de verste verte niet dezelfde troepensterkte en slagkracht heeft als de USSR destijds) een oneervolle aftocht de enige optie zijn, en het valt nog maar te bezien hoelang de vredestroepen in Kosovo zullen blijven , wanneer daar binnenkort de vlam weer in de pan slaat.

Interessant is ook de tweestrijd Condolleeza Rice - Dick Cheney. Rice probeert haar carrière te redden door de conclusies van de "Iraq Study Group" om te zetten en nodigt Syrie en Irak uit voor een conferentie, terwijl Dick Cheny doodleuk verklaart dat alle opties op tafel liggen en niet onder stoelen of banken steekt dat hij het liefst Iran naar het Stenen tijdperk zou bombarderen. Heel erg verwarrend, maar het toont wel aan dat er van een eénvormig USA - beleid geen sprake meer is. Misschien is dat nog het gevaarlijkste van allemaal.

Rice heeft weinig kansen om er meer uit te halen dan destijds Colin Powell. Ze is gewoon de nieuwe "excuse-n*gg*r" van de Cheney-hawks.

"And I think to myself, what a wonderful world..."
L. Armstrong