Prof. dr. Lieven De Cauter30 maart 2007 – 14:58

Ik antwoord nu een voor een op uw vragen en argumenten. Ik wens te benadrukken dat ik deze brief alleen in eigen naam schrijf. Het is mijn mening, mijn vrije meningsuiting. Een collectief antwoord van het platform volgt ongetwijfeld. U zegt: “het is mij niet duidelijk wat zij onder de ,,niet-gewapende vleugel'' van de DHKP-C verstaan.” Er is inderdaad wel degelijk een onderscheid tussen de DHKP en de DHKC (vandaar overigens het streepje in DHKP-C). In een interview zegt Paul Bekaert, advocaat in de zaak Erdal, een zeer integer man, die het dossier goed kent: ‘In die zaak is er het voorbeeld van Bahar Kimyongür, een Belgische archeoloog. Hij wordt beschuldigd van het leiderschap over een terroristische organisatie. De organisatie waarover het gaat is de DHKP-C, een Turkse marxistische beweging, waarvan de DHKP (Revolutinary People’s Liberation Party Front, de voormalige Dev Sol) de politieke partij is en de DHKC de volksbeweging. De beweging heeft een gewapende vleugel en die staat op de terreurlijst van de Europese Unie. Bahar, die in de politieke vleugel van de beweging actief is, vertaalde een persbericht van DHKC. Het persbericht ging over een ongeluk. Een militante vervoerde springstoffen die per ongeluk in een bus ontploft zijn. De militante en drie burgers kwamen daar bij om. In het persbericht werden excuses geuit tegenover de bevolking. In hun 35-jarig bestaan heeft DHKC nooit burgers aangevallen. Voor het vertalen van dit persbericht wordt nu voor de correctionele rechtbank in Brugge zeven jaar geëist omdat volgens de wet het opeisen van een aanslag net hetzelfde is als het plegen van de aanslag. Dat is toch ongelofelijk?" Ik zou geneigd zijn om hem gelijk te geven. Het is natuurlijk voor discussie vatbaar of Sin Fein en IRA, of ETA en Hari Batasuna echt strikt te onderscheiden zijn. Maar, daar tegenover staat, dat dit onderscheid in vraag stellen in politiek onverstandig is (want met wie de dialoog aangaan) en in een democratie gevaarlijk, omdat je zo bijvoorbeeld nationalistische meningen, die ook meningen zijn, gaat criminaliseren.

U schrijft: “Deze organisatie, die zich omschrijft als een ,,volksbevrijdingsleger'', heeft niet gekozen voor de democratische weg om zijn doel - de omverwerping van het Turkse regime - te bereiken. Haar acties hebben al tientallen mensenlevens geëist, en Kimyongür heeft nooit afstand genomen van de gewapende strijd van de DHKP-C. “ Akkoord. Maar er zijn honderdduizenden mensen die geen afstand nemen van ergens een gewapende strijd. En die hem zelfs met overtuiging verdedigen. Maar, of men die mening deelt of niet, het blijft een mening.

Vervolgens geeft u toe: “Het is juist dat de man zelf nooit aanslagen heeft gepleegd of voorbereid, in tegenstelling tot de voortvluchtige Fehriye Erdal. Maar hij heeft wel de aanslag op de topindustrieel Ozdemir Sabanci verdedigd.” Helaas is ook dat weer geen feit maar een mening. Er zijn zelfs mensen die de oorlog in Irak verdedigen, die ook illegaal is en die 650.000 slachtoffers heeft gemaakt. Een mening. Een verkeerde mening, maar een mening. Een misdadige mening voor mijn part, maar een mening. Moet iedereen die voor Bush en Blair, twee oorlogsmisdadigers van het zuiverste water volgens internationaal recht, gestemd heeft naar de cel? Het zal ze leren. U begrijpt, Meneer Verhoest, dat dit een gevaarlijke en een kromme redenering zou zijn. De neoconservatieve denktanks zijn moreel mee verantwoordelijk voor de illegale invasie in Irak, vrij rechtstreeks soms. Maar vanuit juridisch oogpunt hebben zijn hun vrije mening uitgesproken. U begrijpt me: dat ik in deze ook mijn politieke tegenstanders, hoezeer ik ze ook verfoei en moreel medeplichtig vind (aan misdaden waar de DHKP-C niet kan aan tippen), even fervent zou verdedigen als Voltaire dat zei in zijn fameuze uitspraak.

U schrijft verder: “In de retoriek van de DHKP-C gaat het om ,,vijanden van het volk'' en gelden de acties als wraak voor de ,,gevallen kameraden'' - militanten die het leven verloren, onder meer in de gevangenis. “ Tja, als politieke gevangenen gemarteld en vermoord worden, dan zijn er ongetwijfeld en altijd opnieuw in de geschiedenis groepen die zich radicaliseren en naar de wapens grijpen. Ik vind dat niet fijn, ik stel dat vast. En, er is wel meer retoriek dezer dagen. In de retoriek van Amerika zijn de verzetstrijders in Irak (en ja die zijn er ook nog) insurgents en terroristen. Maar was het verzet tegen de illegale invasie door de Duitsers dan ook geen terrorisme? En dus onze dierbare verzetstrijders terroristen? de Gaulle een terrorist? Het is ook een mening.

U schrijft verder :“In juni 2004 moest de organisatie, bij monde van Kimyongür, haar excuses aanbieden aan het Turkse volk.” Hij maakte een vertaling van het perscommuniqué. 'Bij monde' lijkt me suggestief taalgebruik, maar goed. “Een terroriste van de organisatie had door een verkeerde manipulatie de bom doen ontploffen die ze bij een aanslag zou gebruiken. Op de bus waarmee ze zich verplaatste, vielen drie onschuldige slachtoffers en 21 gewonden.” Dat staat ook in ons stuk en wij hebben ons uitdrukkelijk gedistancieerd van terrorisme en blijven dat doen, maar wat Bahar daar ook over gezegd heeft of over zal zeggen, het is en blijft: een mening.

“In het strafdossier tegen de DHKP-C zitten ook foto's van drie personen die met een kogel door het hoofd zijn geëxecuteerd. Het ging volgens de organisatie om vergeldingen tegen ,,collaborateurs''.” In een land dat martelt, zijn politieke tegenstanders uitschakelt of vermoord en waar groepen de wapens opnemen, zullen collaborateurs altijd geëxecuteerd worden, dat was ook zo in de tijd van de Gaulle. Dat kan gewoon niet anders. Ik vind dat niet fijn, maar zo leert ons de geschiedenis. Maar wat ik ook niet fijn vind, is dat u dat stelselmatig in de schoenen van Bahar schuift, die hier vanuit juridisch oogpunt volstrekt niets mee te maken had. Dan is, ik zeg maar wat, elke PS-er medeplichtig aan de moord op Cools, dat is toch gewoon absurd. Het is een syllogisme, toegegeven: Er zijn mensen in de PS die Cools hebben vermoord. X sympathiseert met of is lid van de PS, dus X is medeplichtig aan de moord op Cools. Dat is, when all is said en done, de redenering van de rechter.

“Uit alles blijkt dat de DHKP-C in haar strijd tegen de Turkse autoriteiten het recht in eigen hand neemt.” Wie buiten de wet wordt gesteld, wie vervolgd en gemarteld wordt, heeft wel eens de neiging het recht in eigen handen te nemen. Wij vinden dat misschien ook weer niet fijn, maar zo leert ons de geschiedenis. Het is juist om te vermijden dat mensen naar gewapend verzet grijpen, dat men de vrije meningsuiting moet verdedigen. “De leiders en leden van deze organisatie zijn geen idealisten, maar fanatici die - in naam van het grote gelijk - blind geweld niet schuwen.” Misschien, nee, wellicht hebt u gelijk. Maar, laat ons het hoofd koel houden en ook niet vervallen in gevaarlijke retoriek. Blind geweld? Zo blind is hun geweld kennelijk niet als ze zich openlijk tegenover het Turkse volk excuseren voor 3 burgerslachtoffers. Wanneer komt het communiqué van Bush voor de 650.000? Ik wil het eigenhandig vertalen en verspreiden en er zelfs voor in de gevangenis gaan zitten als het moet.

“De terrorismewet van 1 januari 2004 zegt dat wie wetens en willens deel uitmaakt van een organisatie die haar doel via geweld probeert te realiseren, strafbaar is. Ook al heeft die persoon zelf geen misdrijf gepleegd.” Wel, mijnheer Verhoest, uw stuk bewijst dat die wet fout is en precies daarom vragen wij in ons stuk een heropening van het debat erover. Want wie Hamas of zelfs Greenpeace (zie verder) steunt, is dan ook meteen een terrorist. U zult begrijpen dat wij het met deze redenering met klem oneens zijn. Het houdt – juridisch - geen steek.

U besluit: “Kimyongür is geen onschuldige idealist, die niet wist in welk spel hij meespeelde”. Ik heb Bahar nog nooit ontmoet. U wel? Laten we hem samen eens bezoeken. Doet u eens een interview met hem. Volgens mijn informatie is hij wel degelijk een idealist. Een fervente andersglobalist van de ULB en lid van ATTAC Bruxelles en een geziene figuur in de vredesbeweging. Misleid? Wellicht. Onschuldig? Hebben wij nooit gezegd. We hebben de feiten (vertaling, paspoort kopiëren) laakbaar genoemd. Wij hebben Bahar niet eens vrij gepleit, maar de straf disproportioneel genoemd. Dat is een heel belangrijk detail. U gaat verder: “Volgens het hof van beroep in Gent is hij zelfs een van de leidende figuren van de DHKP-C, die als woordvoerder een sleutelpositie inneemt.” U wikt uw woorden. Omdat u, die kennelijk het dossier hebt kunnen inkijken, weet dat daarover de bewijsvoering uiterst dun is en dat de verdediging deze omschrijving in vraag stelt. Een woordvoerder, als hij woordvoerder was, is nog geen ‘leider van een terroristische organisatie’. Maar dat is voer voor juristen.

Nu komt u met een boodschap aan ons: “De democratie steunt op grondrechten zoals het recht op vrije meningsuiting, maar evengoed op het recht op leven.” Ja, maar dat zou u ook aan de Turkse staat moeten zeggen, die politieke gevangenen niet alleen martelt maar ook vermoordt. En het is vanuit dit respect voor de grondrechten, dat ik ten zeerste met u deel, dat we met man en macht moeten vermijden dat de antiterrorismewet onze patriot act wordt. Dat is ons echte punt (voorbij de zaak Bahar): de antiterrorismewet ondergraaft de rechtstaat.

En nu zijn we toe aan uw slotakkoorden: “Wie een ander het recht op leven ontzegt, kan zelf geen beroep doen op de vrije meningsuiting.” In morele termen kunt u gelijk hebben, maar juridisch slaat het nergens op. Moeten alle betogers die roepen: ‘dood aan Milosovic’ (of aan Bush of aan Chavez) stande pede opgepakt en voor vijf jaar opgesloten worden? Nee dus. En u besluit: “Het is die afweging die ook het Hof van Cassatie zal maken bij de beoordeling van het DHKP-C-beroep op 17 april.” Awel, laat ik u, mij beroepend op de hele filosofische traditie van de Verlichting van Voltaire, Kant en Smith tot Sartre, Derrida en Chomsky, zeggen: dan zal het hof van cassatie zich vergissen, want het zou in zijn arrest moeten meenemen dat - zoals de Liga voor de Rechten van de Mens al sinds 2004 stelt en ook de voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies heeft beaamd - de antiterrorismewet de grondrechten schaadt en ongrondwettelijk is.

De vrije meningsuiting staat op het spel. Ziet u. Wie sympathiseert met Hamas, is nog geen terrorist, ook niet als hij in België woordvoerder zou zijn van Hamas. Mensen hebben het recht op een verkeerde mening. Als alleen de juiste mening getolereerd wordt, bestaat er geen vrije meningsuiting meer. Het is zelfs belangrijk dat er politieke vleugels zijn van gewapende bewegingen want anders is geen politieke dialoog mogelijk. Vandaag zijn er gesprekken aangezegd tussen Olmert en Abbas, leider van PLO en dus ook Fattah, ook een (ex?)terroristische organisatie. Nogmaals, het is een onhoudbare logica: wie sympathiseert met de Amerikanen en zeker wie de oorlog in Irak actief heeft gesteund - een illegale invasie - , is medeplichtig aan de dood van 650.0000 Irakezen? Is dat de rechtslogica die u wil volgen?

Wat heel curieus is: u gaat niet in op het belangrijkste element uit ons opiniestuk. Wij schreven: “Volgens een aantal betrouwbare bronnen en de kranten Le Soir en La Libre Belgique, wou de Belgische regering Kimyongür aanvankelijk uitleveren aan Turkije. Ze zou geprobeerd hebben dat via Nederland te organiseren (België mag namelijk geen Belgen uitleveren (…) Omdat men wist dat Kimyongür, twee dagen later naar Nederland ging, werd de Nederlandse politie ingelicht en gevraagd hem aan te houden.” Curieus dat u daar niet op in gaat. Zou het misschien waar zijn? En als het waar is, vindt u dat niet misdadig, als het al geen echte misdaad is? Het gaat alleszins in tegen de geest en wellicht ook de letter van de grondwet en tegen de grondrechten die u en mij zo dierbaar zijn: België mag geen onderdanen uitleveren aan landen, zeker niet aan landen die hun politieke gevangenen martelen.

De strijd voor vrije meningsuiting begint pas. Vandaag valt een mail-oproep van Greenpeace binnen: ze zijn door Electrabel gedagvaard voor bendevorming. Niet te geloven. Ik zei het toch al: activisten zijn dus wel degelijk terroristen vanaf nu. En ook nog vandaag, op de radio: geheimagenten mogen straks misdrijven plegen. Nu ja, waarom ook niet. Laat die CIA-ers toch hun werk doen. Geen processen zoals in Italië of Duitsland. En als daar ontvoering van Europese staatsburgers bij hoort - moet kunnen. Alles is goed om de rechtstaat te verdedigen, ook dingen die in een rechtstaat echt niet door de beugel kunnen; en daar, geachte, zit de explosieve contradictie van de antiterrorismewet in het bijzonder en van de oorlog tegen de terreur in het algemeen: patriot act, guantanamo, abu graib, etc. Maar wij zijn ook al diep gevallen, wij doen nu ook al aan extraordinary rendition - want het Holland-complot rond Bahars uitlevering aan een land dat zijn politieke gevangenen martelt, is niets minder dan dat. Een staatszaak, voorwaar ! En het is onze plicht als burgers om daar een staatszaak van te maken, want de politici moeten hun partijgenoten en coalitiepartners afdekken. Het parlement voelt nattigheid en ook in de pers begint het te druppelen.

Uw stilzwijgen over het belangrijkste feit uit ons artikel, is daar misschien wel een bewijs van. Misschien ook niet. Maar er gebeuren vreemde dingen. Er was geen pers te bekennen toen we zondag jongstleden met professoren en bekende artiesten zoals Anne Teresa De Keersmaeker en Kristien Hemmerechts naar de gevangenis van Nijvel gingen. Jos Vander Velpen van de Liga en anderen, prof. Bricmont, Ludo de Brabander van Vrede, hielden er alarmerende en enthousiaste toespraken. Zo voor de gevangenis in de lentezon, het zou mooie televisie, of een mooie krantenfoto geweest zijn. Maar wat nog vreemder was: er was ook geen politie. Nu heb ik al wat acties achter de rug en nog nooit heb ik onze vrienden gemist. Zelfs als we fakkels dragen met vijf man en een paardenkop aan de beurs op Kerstavond, komt een commissaris op me af en vraagt beleefd wat de bedoeling is en zijn er een paar uniformen en een combi in de buurt, voor het geval. Correct. En nu, aan een gevangenis, waar een terrorist zit… Geen kat. Het had iets van een Vlaamse film. Steracteurs en te weinig figuranten, maar wel een zonovergoten en erg Belgisch lentedecor. Toen wist ik plots dat we juist bezig waren: men wil dit in de doofpot stoppen. Maar als het aan het platform voor vrije meningsuiting en haar ad hoc-steuncomité (nu intekenen) ligt, zal dat niet lukken. In 2001 heb ik geschreven dat de war on terror een planetaire uitzonderingstoestand was, en nu, zes jaar later, heeft die uitzonderingstoestand ook de Belgische rechtstaat aangevreten. Dus: open uw ogen voor de antiterrorismewet ze sluit. Het motto is en blijft: “Wij kunnen niet zwijgen”.

Hoogachtend.

Prof. dr. Lieven De Cauter

Filosoof, stichter van het BRussells Tribunal, stichtend lid van het platform voor vrije meningsuiting