[Opinie] Internationale Dag van de Roma op 8 april: weinig reden tot feesten

Bart Deceuninck (Vlaams Minderhedencentrum)10 april 2007 – 12:06

Op zondag 8 april was het niet alleen Pasen, maar ook de Internationale Dag van de Roma. Voor de ruim 20.000 Roma in Vlaanderen en Brussel is er weinig reden om te feesten. Sociaal en economisch bevinden de diverse groepen zich grotendeels aan de rand van de maatschappij. Op Europees niveau en in Vlaanderen groeit de eensgezindheid over het idee dat de integratie van de Roma er sterk mee gebaat is wanneer er voldoende inspanningen gebeuren om hun kinderen degelijk onderwijs te laten genieten.

De Roma-werkers van de integratiecentra in Vlaanderen en Brussel en het Vlaams Minderhedencentrum pleiten voor volgehouden inspanningen, maar beseffen tegelijkertijd dat alle knelpunten niet in één generatie zullen worden weggewerkt.

De Internationale Dag van de Roma werd ingesteld op het eerste Roma-wereldcongres in 1979. Het evenement moet de aandacht vestigen op de grootste etnische minderheid in Europa en op de vicieuze cirkel van armoede en uitsluiting waarin ze zitten.

Op Europees vlak worden nu de krachten gebundeld om via degelijk onderwijs voor de jonge generatie de negatieve spiraal te doorbreken. Begin deze week vond in de Hongaarse hoofdstad Boedapest een Europees congres plaats waaraan vertegenwoordigers van regeringen en niet-gouvernementele organisaties deelnamen. Het congres werd georganiseerd in het kader van het 'Decennium van de Roma Inclusie', een groot ontwikkelingsprogramma waaraan de Europese Unie, het VN-Ontwikkelingsfonds (UNDP) en het Open Society Institute meewerken.

Waarom is het zo slecht gesteld met Roma-kinderen in het onderwijs?

Dat heeft met verscheidene factoren te maken. In Oost-Europa bevinden Roma zich in een situatie van sociale achterstand en worden ze geconfronteerd met armoede en discriminatie. In West-Europa wordt de integratie van de sedentaire Roma (afkomstig uit Oost-Europa) bemoeilijkt door het ontbreken van een volwaardig verblijfsstatuut. Het overgrote merendeel van de Roma-kinderen kampt met ernstige problemen inzake onderwijs.

De eeuwenlange uitsluiting uit de maatschappij had tot gevolg dat de Roma op zichzelf terugplooiden om te kunnen overleven. Het eigen cultureel identiteitsbesef ging almaar meer gepaard met wantrouwen tegenover de 'burgerbevolking'. Gevolg: de Roma lopen niet warm voor de 'instellingen van de burgers', het onderwijs inbegrepen. Ze vinden het beter om waarden en normen door te geven in familieverband dan op school. In het verleden zagen de Roma weinig veranderingen door naar school te gaan. Daarom zijn ze vaak weinig gemotiveerd om hun kinderen op school goed te doen presteren.

Gelukkig merken de integratiecentra en de Roma-werkers langzaam maar zeker een voorzichtig positieve ontwikkeling. De families beginnen meer en meer in te zien hoe belangrijk onderwijs is om te kunnen meedraaien in de samenleving. Ondanks hun bescheiden financiële draagkracht doen steeds meer ouders moeite om hun kinderen meer kansen te geven. In veel gevallen doen scholen extra inspanningen om Roma-kinderen tot hun recht te laten komen.

In nogal wat Roma-families werden al succesverhalen geschreven. Desondanks is het noodzakelijk specifieke aandacht te blijven geven aan de onderwijsproblemen van Roma-kinderen. Bruggenbouwers en bemiddelaars toonden in tal van scholen in Vlaanderen en Brussel dat je culturele weerstanden kunt overwinnen door onderling vertrouwen te creëren.

De deelnemers aan het congres in Boedapest en de integratiesector beklemtonen dat onderwijs de hefboom bij uitstek is om de Roma-gemeenschap uit haar isolement te halen. Voldoende middelen ter ondersteuning van het onderwijs voor Roma zijn van cruciaal belang. We moeten de jonge generatie op de schoolbanken krijgen, zoniet veroordelen we hen opnieuw tot een leven aan de rand van de maatschappij. En daar zullen de Roma noch de samenleving als geheel beter van worden.