Benedictus XVI consolideert. Hij bevestigt de beslissingen van zijn voorganger.

Gelovigen kennen de officiële leer, maar houden er zich niet altijd aan. Dat is ook niet altijd erg, zeggen Kerkleiders volgens freelance journa-list Peter-Jan Bogaert,want er is volgens hen een verschil tussen de zonde en de zondaar: De daad is niet goed, maar het is begrijpelijk dat mensen het toch doen in bepaalde omstandigheden, zeggen de Kerkleiders. Voor de een is dat hypo-crisie, voor de andere is dat theologie voor gevorderden. Aan u de keuze. Bogaert is de journalist die voor de Morgen het Vaticaan in het oog hield en die ik daarover vorige maand interviewde.

Tijdens de plechtigheid waarbij hij officieel ingewijd wordt als bisschop van Rome verklaart Benedictus XVI dat hij de harde lijn van zijn voorganger zal voorzetten inzake abortus. Hij zegt ook dat hij ondubbelzinnig de kant kiest van het menselijk leven, van de conceptie tot de natuurlijke dood. Als paus Johannes Paulus II werd geconfronteerd met foute interpretaties van de vrijheid, onderstreepte hij altijd ondubbel-zinnig de waarde van het leven, zegt de paus.

In het allereerste boek dat paus Benedictux XVI sinds zijn aantreden op de markt brengt, fulmineert hij tegen abortuswetten. Volgens de paus kan de katholieke Kerk nooit abortus tole-reren omdat er niet zoiets bestaat als ‘kleine moorden’. Hij schrijft dat de Kerk niet zou moeten accepteren dat abortus in bepaalde landen legaal is. Ook al is er een grote sociale consen-sus over, dan nog is abortus volgens hem een op-pervlakkige en hypocriete oplossing. De heilige natuur van het menselijk leven erkennen, zonder een uitzondering, vindt hij geen klein probleem of iets dat beschouwd kan worden als deel uit-makend van een verscheidenheid aan meningen in de moderne maatschappij.

Geboortebeperking en aids
Opvattingen van kardinaal Ratzinger
In het boek Zout der aarde, dat bestaat uit een reeks interviews, verdedigt kardinaal Ratzinger die dan nog geen paus is, zijn opvattingen: hij zegt dat hij begrijpt dat veel gelovigen de houding van de Kerk, die tegen de geboortebeper-king is, niet begrijpen. Dat komt door de huidige wereld, waar het aantal kinderen niet hoog kan zijn door de woonsituatie en door zoveel andere zaken. Maar, je moet daarbij volgens hem minder op de afzonderlijke gevallen van geboortebeperking letten, maar op de grote intenties die de Kerk daarbij voor ogen heeft.
Ratzinger vindt dat er drie fundamentele opties zijn.

*De eerste optie is een positieve houding ten opzichte van het kind: kinderen ontnemen onze plaats in de toekomst en ze brengen onze biotoop in gevaar, denken velen volgens kardinaal Rat-zinger. Hij zegt dat het kind een zegen is en dat we door juist omdat we leven geven,ook zelf leven ontvangen en dat juist dit buiten zichzelf treden fundamenteel goed is voor de mens.

*De tweede optie is volgens de kardinaal dat we tegenwoordig voor een vroeger onbekende schei-ding van seksualiteit en voortplanting staan, die het juist noodzakelijk maakt de interne samenhang tussen beide weer in het oog houden. Hij besluit met de waarschuwing dat wanneer de keuze om een kind te nemen onderworpen is aan de controle van het verstand, de mens zichzelf vernietigt. En daardoor worden kinderen bovendien wezens waarin men zichzelf wil uitbeelden, vindt hij.

*Het gaat volgens hem bij de kwestie geboortebeperking om fundamentele opties, waarbij het de Kerk is die de mensen zichzelf wil laten blijven omdat de derde optie in dit verband luidt dat men grote ethische problemen niet simpelweg met chemie kan oplossen, maar moet oplossen op een ethische manier, door een levensstijl. Toch zegt Ratzinger ook dat men een echtpaar dat al verscheidene kinderen heeft niet het verwijt kan maken dat het geen positie-ve instelling heeft ten opzichte van kinderen wanneer het aan geboortebeperking doet. Op de vraag of die mensen het idee hebben dat ze in zonde leven, antwoordt Ratzinger dat dat vragen zijn die geval per geval met de priester besproken moeten worden.

Morele verwerping van condoomgebruik en aids
Paus Benedictus XVI wijzigt zijn standpunt omtrent het gebruik van het condoom in verband met aids niet, zo schrijft Katholiek Nederland op gezag van een medewerker van de Pauselijke Raad voor het Pastoraat in de Gezondheidszorg. Eerder kondigde Curiekardinaal Javier Lozano Barragan in een interview met de Italiaanse krant La Republica de publicatie aan van een document van de pauselijke gezondheidsraad waarin de resultaten van een studie naar condoomgebruik door aidspatiënten staan. Maar Barragans persoonlijke secretaris Antonio Soto Guerrero, die lid is van de Pauselijke Gezondheidsraad, zei daarop dat veel media te voorbarig hadden gereageerd. Ze hadden geconcludeerd dat het Vaticaan condoomgebruik door aidspatiënten voortaan moreel verantwoord acht. Tegenover het Amerikaanse persagentschap Catholic News Agency (CNA) zegt Soto dat de Kerk vast blijft houden aan de katholieke moraal-doctrine dat onthouding het antwoord op aids is. We mogen volgens hem niet vergeten dat het probleem grotendeels te maken heeft met een morele stoornis met betrekking tot het zesde gebod Gij zult geen echtbreuk plegen. Het gaat er om , zegt Soto, uit te zoeken hoe de leer van de Kerk toegepast kan worden in steeds nieuwe situaties, zoals de verspreiding van aids.

Opvattingen van Ratzinger over abortus, sterilisatie en contraceptie
Joseph Ratzinger zegt dat de Kerk heftig stel-ling zal blijven nemen tegen alle maatregelen die abortus, sterilisatie en ook de contracep-tie in de hand werken. Hij is er zeker van dat dergelijke stappen de waardigheid van de mens-heid als het evenbeeld van God beschadigen en op die manier het fundament van onze maatschappij ondermijnen. Het ongeboren kind wordt, zegt Ratzinger, door veel mensen als een agressor gezien die hun levensruimte verkleint en die hun leven binnendringt. Het kind wordt volgens de kardinaal niet meer als een schepsel van God, met zijn eigen recht op leven gezien, maar als een vijand of een hinderlijke zaak waarover men zelf kan beschikken. Hij is er van overtuigd dat men het bewustzijn helder moet maken dat een embryo een mens, een individu, is. Hij denkt dat als we het principe prijsgeven dat ieder mens onder de bescherming van God staat, als mens onttrokken is aan onze eigen willekeur, dat we dan ook het fundament van de mensenrechten prijsgeven.

De schuldvraag
Ratzinger zegt dat abortus in essentie betekent dat er een mens wordt gedood om een conflict-situatie op te lossen en dat dat nooit een oplossing is voor een conflict. Ratzinger zegt verder dat men abortus niet kan vergelijking met de doodstraf, omdat de doodstraf iemand bestraft die schuldig is aan de zwaarste misdaden en een gevaar vormt voor de maatschappij, terwijl er bij een abortus volgens hem een onschuldige wordt bestraft.

Opvattingen van Ratzinger over euthanasie
In een interview met Peter Seewald verklaart Ratzinger dat de leer van de Kerk stelt dat het absolute goede en kwade bestaan. En dat het kwade nooit toelaatbaar is, ook niet in ruil voor andere waarden, hoe hoog dan ook. Als die leer zich isoleert, dan is dat een nobele isole-ring die de Kerk ter ere van God en de mens accepteert en moet handhaven, stelt Ratzinger. Hij verdedigt dat tegenover Seewald met de verge-lijking dat consequente christenen ten tijde van het nazisme en de marxistische heerschappij ook in een geïsoleerde positie zaten. Hij zegt ook dat de vraag over euthanasie deel uitmaakt van een groter geheel en niet apart kan worden beant-woord. In de bio-ethische discussies treedt volgens hem steeds vaker de zeer fundamentele vraag op de voorgrond of de mens een onaantast-bare waardigheid bezit. Hij heeft in dat ver-band een uitgesproken donkere en pessimistische visie over het Westen.

Randopmerking: katholicisme à la carte
Het verschijnen van de encycliek van Paulus VI ‘Humanae Vitae’ op 25 juli 1968 zorgde voor heel wat beroering. Op zich bevatte dit pause-lijk schrijven met betrekking tot anticonceptie weinig nieuws, maar op grond van de tijdsgeest en van eerdere mildere uitspraken van Rome, hadden de gelovigen een ruimer standpunt ver-wacht dan wat Paulus VI uiteindelijk innam. Het gevolg was dat veel gelovigen zich in die pe-riode van de kerk afkeerden. Ook later werden nog dergelijke ‘brandbrieven’ geschreven, die voor een meer dan normale achteruitgang van het geloof zorgden. Anticonceptie mag in geen geval. Abortus vanzelfsprekend evenmin. Het gebruik van condooms is niet toegelaten, zelfs niet om aids te voorkomen. Technieken om de vruchtbaarheid te bevorderen ook niet. Echtscheiding kan niet. Priesters mogen niet trouwen en vrouwen mogen geen priester worden. Bij veel gelovigen bestaat weinig begrip voor deze standpunten. Ook de nadruk die het Vaticaan op deze kwesties legt, is voor velen onbegrijpelijk. Zij vragen zich af: ‘Is dat nu de essentie van ons geloof: het verbod op condooms? Draait geloven niet veeleer rond de vraag naar goed en kwaad, rond de strijd tegen het lijden en de armoede in de wereld, rond het handelen in overeenstemming met je geweten? Men heeft het in dit verband over ‘katholicisme à la carte’: men pikt er die elementen van de katholieke godsdienst uit die men aantrekkelijk vindt, en verwerpt de andere.