christophe15 februari 2006 – 17:05

De richtlijn Bolkestein wil de diensten in Europa vrijmaken. Bolkestein vindt dat dienstverleners zich enkel moeten houden aan de regels van het land waar ze gevestigd zijn en niet aan de regels van het land waar ze hun dienst verlenen. Dit principe staat bekend als het oorspronglandbeginsel. Vandaar het schrikbeeld van de goedkope Poolse arbeiders die overal in Europa aan de slag kunnen. Zo staat het in de oorspronkelijke richtlijn. Maar na stevig lobbywerk en aanhoudende druk van de vakbonden ligt er een compromisvoorstel op tafel. Hoe kwam dat voorstel tot stand, wat staat er in en hoeveel kans maakt het om een meerderheid achter zich te krijgen? Een poging tot verheldering.

Protest
De richtlijn Bolkestein roept veel weerstand op. Ondermeer onder aanvoering van de Belgische vakbonden zakten de Europese vakbonden al verschillende keren naar Brussel af om te betogen tegen de liberalisering van de diensten à  la Bolkestein. Hoogtepunt was de Europese betoging op 19 maart waaraan 80.000 mensen deelnamen. Bij die grote betoging was er van commissaris Bolkestein al geen sprake meer. Maar de nieuwe commissie onder leiding van voorzitter Barroso besloot de richtlijn ongewijzigd te laten. Mede door die halsstarrigheid werd Bolkestein het schoolvoorbeeld van het liberale Europa tijdens de Franse en Nederlandse nee-campagnes tegen de Europese grondwet.

Lobbywerk
Na de succesvolle betoging van 19 maart was het de beurt van de lobbyisten om in de arena te treden. Een poging om de richtlijn stevig bij te timmeren in de commissie voor interne markt van het Europees parlement mislukte. In de aanloop naar de stemming in het Europees parlement bereikten onderhandelaars van de socialistische en christen-democratische fractie een compromis. “In de laatste rechte lijn van de onderhandelingen is het oorspronglandbeginsel gesneuveld," zegt europarlementslid Anne Van Lancker (SP.A) die samen met Marianne Thyssen (CD&V) een belangrijke rol speelde in de totstandkoming van het compromis.

Tegenstrijdige reacties
Het Europees Vakverbond (EVV) reageerde op een persconferentie voorzichtig positief. “We zijn op de goede weg, maar we zijn er nog niet helemaal. We blijven gemobiliseerd," zegt algemeen secretaris John Monks van het EVV. De betoging van dinsdag moest dus gewoon doorgaan al was het maar om het compromisvoorstel een duwtje in de rug te geven. Elders klonken er meer kritische stemmen. “We zitten niet op dezelfde lijn als het EVV en dat heeft voor serieuze spanningen gezorgd," erkent Xavier Verboven van het ABVV. “Alle lof voor het werk van europarlementslid Anne Van Lancker, maar ook het compromisvoorstel blijft onvoldoende. Het is zo vaag en vatbaar voor interpretatie dat je de uiteindelijke beoordeling overlaat aan het Hof van Justitie," aldus de algemeen secretaris van het ABVV.

Ook bij de groene fractie en de linkse fractie GUE/NGL klinkt protest. “Ik hoor nu al zoveel verschillende interpretaties van het compromis dat we uiteindelijk de macht zullen moeten doorgeven aan het Hof van Justitie," vreest Bart Staes, europarlementslid voor Groen!. Aangezien het oorspronglandbeginsel niet vervangen werd door een bestemminglandbeginsel, vrezen tegenstanders een resem procedures bij het Europees Hof van Justitie. Voor Raoul Marc Jennar, die sinds kort raadgever is van de GUE/NGL-fractie is het zonneklaar. “De logica van de richtlijn blijft overeind en het compromis bewijst alleen dat deze richtlijn helemaal niet te amenderen valt. Ze moet gewoon in haar geheel de vuilnisbak in." En opvallend, de Belgische socialistische collega's van Anne Van Lancker in het Europees parlement lijken ook niet echt warm te lopen voor het compromis. “Met dit parlement kan je geen compromis bereiken dat aanvaardbaar is," zegt Saïd El Khadraoui (sp.a).

Compromis zeker?
“Als je de kranten leest, lijkt het wel alsof het compromis al gestemd is," gromt Raoul Marc Jennar. “Dat het dossier te complex is om nog te volgen, vindt Jennar geen argument. “Het is de job van journalisten om complexe dossiers te ontwarren. Ik heb de afgelopen maanden 20 conferenties gegeven en na afloop wisten de mensen heel goed waar het over gaat. Je mag nooit capituleren voor technocratie," aldus Jennar.
Dat het om een wankel compromis gaat, blijkt ook uit de reactie van het Tsjechische europarlementslid en lid van de Europese Volkspartij (EVP, christen-democraten): “Voor mij bestaat het compromis niet aangezien mijn fractie het vorige week niet volledig steunde." En het onvermijdelijke gebeurde dan ook dinsdag in het parlement. Het compromis werd opnieuw wat liberaler. In het vorige compromis heette het nog dat dienstverleners zich moeten houden aan de wetgeving over sociale en consumentenbescherming. Dat amendement zou in de tekst van plaats verwisselen. Een juridisch-technische ingreep, maar volgens een woordvoerder van de Belgische socialisten in Straatsburg wel een achteruitgang. Hij voegde er aan toe dat zij vanavond pas een definitief standpunt innemen over de te volgen stemstrategie tijdens de stemronde van donderdag.

Deugdelijk bestuur?
“Het is tijd om de burgers te tonen dat de unie van 25 landen functioneert. Na het moeilijke jaar 2005 herwinnen we nu het vertrouwen," zei Commissie-voorzitter Barroso naar aanleiding van de stemming over de Bolkestein-richtlijn. Het is maar de vraag in hoeverre dit debat het vertrouwen kan doen terugkeren. De europarlementsleden moeten zich buigen over 404 amendementen. Veel europarlementsleden zien al lang niet meer klaar in alle amendementen en compromissen. “Men rekent op het gebrek aan kennis om een heel verstrekkend voorstel er door te krijgen. Dat is een tactiek die mij angst inboezemt," reageert Marc Leemans van het ACV. "Als je vraagt of de openbare diensten nu wel of niet onder de richtlijn vallen, moeten zelfs de europarlementsleden het antwoord schuldig blijven," verzucht Xavier Verboven van het ABVV. Dit is geen deugdelijk politiek bestuur, besluiten beide Belgische vakbondsmannen.