[internationale antidiscriminatiedag] Ook bedrijven zijn gebaat bij behoorlijke praktijktest

han21 maart 2006 – 18:26

Morgen 21 maart (Internationale Dag voor de Eliminatie van Discriminatie) heeft iedereen opnieuw de mond vol van mooie leuzen tegen discriminatie en racisme. Het Minderhedenforum, de koepel van allochtone verenigingen in Vlaanderen, vraagt dat de wet wordt toegepast: doordachte praktijktests om flagrante gevallen van onder meer arbeids- of huurdiscriminatie te kunnen bewijzen.

Met spionage of verborgen camera's hebben praktijktests niets te maken. De overheid laat twee representatieve groepen deelnemen aan een praktijksituatie, om na te gaan of personen met een bepaalde eigenschap (bijvoorbeeld een donkere huidskleur) minder gunstig behandeld worden dan mensen die deze eigenschap niet hebben, maar die voor het overige dezelfde relevante kenmerken bezitten.

Het parlement keurde de praktijktests principieel goed in de antidiscriminatiewet. Maar drie jaar na de invoering van die wet zit de uitvoering ervan muurvast. Praktijktests blijven een levensgroot taboe in de Vlaamse economische en politieke wereld. "Het debat over die praktijktests wordt niet altijd eerlijk gevoerd", zegt Christopher Oliha, voorzitter van het Minderhedenforum. "Internationale antidiscriminatiedag is misschien een gelegenheid voor een serene tweede lezing van dat voorstel."

In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk worden praktijktests aanvaard als bewijslast om flagrante inbreuken op de antidiscriminatiewetbeving te bestraffen. Rechters laten de tests pas toe als bewijsstuk als ze nauwkeurig zijn uitgevoerd met een groep testpersonen en een controlegroep die identiek zijn wat betreft bijvoorbeeld diploma's, competenties of andere eigenschappen. Praktijktests zijn in de Angelsaksische wereld meer dan 30 jaar oud en staan mijlenver af van mediatieke Name&Shame-acties.

Ook in Nederland komen praktijktesten voor. Maar Nederland is niet het beste voorbeeld: daar worden de praktijktests niet steeds uitgevoerd door onafhankelijke onderzoeksbureaus. De Nederlandse wetgever geeft elk individu en vereniging het recht om praktijktests uit te voeren. In de helft van de gevallen keurt de rechter de bewijslast af wegens onzorgvuldigheden.

Als andere Europese landen het doen, waarom België dan niet? Daarbij kan België alvast leren uit de ervaringen in die landen. Zo zou er in België een dubbele veiligheid op de praktijktest zitten. Volgens het (afgekeurde) Koninklijk Besluit dat de praktijktest moest regelen, zouden de tests afgenomen worden door een gerechtsdeurwaarder of een erkend persoon opgeleid door het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (zie bijlage). Praktijktesten zouden in België dus niet uitgevoerd worden door bevooroordeelde mensen of amateurs. Praktijktests hoeven evenmin meteen tot een rechtszaak of persacties te leiden: het Centrum voor Gelijkheid van Kansen voorziet immers steeds eerst bemiddeling.

"De antidiscriminatiewet heeft een praktijktest nodig, net zoals wetten tegen zwartwerk of minimumlonen sociale inspecteurs nodig hebben", zegt Naima Charkaoui, coördinator van het Minderhedenforum. "Het is gewoon een gezonde bedrijfvoering om goed gereguleerde praktijktests toe te laten. Anders blijft de antidiscriminatiewet een lege doos."

Als de wetgever weigert om goed geregelde praktijktests in te voeren, brengt ze anti-discriminatie-organisaties in de verleiding om zelf de proef op de som te nemen, al dan niet met een camera onder de arm. De bedrijfswereld is dus gebaat met doordachte praktijktests die worden uitgevoerd door opgeleide specialisten. Ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, maande België aan om de discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken. Die schaadt immers onze economie, omdat ze leidt tot onnodig hoge werkloosheidscijfers.