Jeroen der Kinderen29 augustus 2007 – 22:15

De openingshoofdstukken spelen zich af in de vroege jaren ’60. We maken kennis met de hoofdpersonages van het boek.

Odenigbo werkt als wiskundige aan de universiteit van Nsukka, in het Zuid-Oosten van Nigeria. Hij behoort tot de kleine groep academisch geschoolde Nigerianen. Zijn huis is een verzamelplaats voor intellectuelen; in de huiskamer discussieert hij heftig met zijn gasten over de nefaste invloed van het kolonialisme.

Ugwu woont als houseboy in het huis van Odenigbo. Deze pientere jongen is afkomstig uit een arm dorp. Door zijn verblijf in het huis openbaart zich een nieuwe wereld. Hij verbetert zijn kennis van het Engels, en komt terecht in een gecultiveerd en intellectueel milieu.

Om te voorkomen dat hij teruggestuurd zou worden naar zijn dorp, doet Ugwu er alles aan om zijn “meester” ter wille te zijn. Adichie beschrijft met veel inlevingsvermogen de cultuurschok die de jongen ervaart, de trots dat hij mag werken voor zijn intellectuele “meester”, evenals zijn ontluikende seksualiteit.

Olanna, de vriendin van Odenigbo, is een knappe en intelligente vrouw afkomstig uit de welgestelde Nigeriaanse bourgeoisie. Verliefd op de charismatische professor, laat ze haar luxueuze leven in de hoofdstad Lagos achter om bij Odenigbo in Nsukka in te trekken.

De Engelsman Richard heeft een relatie met Kainene, de zelfzekere en zakelijk georiënteerde tweelingzus van Olanna. Richard verschilt van de andere Britse expats door zijn belangstelling en openheid voor de taal en de cultuur van de Igbo. Hij vestigt zich in Nsukka om er een boek te schrijven.

Hun rustige leven in de universiteitsstad wordt grondig door elkaar geschud door de toenemende etnische spanningen. In de tweede helft van de jaren ’60 ontaarden de conflicten tussen de Hausa en de Igbo in een afschuwelijke burgeroorlog.

Duizenden Igbo worden in 1966 in het islamitische Noorden van het land vermoord, en vluchten naar hun stamland in de Oostelijke gebieden. In mei 1967 roepen de Igbo eenzijdig de onafhankelijkheid van de Oostelijke provincie Biafra uit. Als symbool wordt gekozen voor een opkomende halve gele zon. De opkomende zon zal echter snel neergaan. Want de overwinning van de Briafranen blijkt een ijdele hoop te zijn. Tweeënhalf jaar later behaalt de centrale regering van Nigeria de overwinning.

Adichie’s roman is veel meer dan een boek over het Biafra-Nigeria conflict. Het gaat over de extreme omstandigheden van oorlog, en hoe deze menselijke relaties onder druk zetten. Op sommige momenten spat de gruwel van de pagina’s. Naarmate de oorlog vordert en de regeringstroepen dichter komen, wordt de situatie waarin de hoofdpersonages verkeren alsmaar hachelijker. Zijn slaan op de vlucht, terwijl de vijandelijke troepen oprukken. De honger en het geweld stellen hun verhoudingen danig op de proef.

Adichie’s roman kan gelezen worden als een aanklacht tegen het kolonialisme. Het Biafra-Nigeria-conflict volgde op de dekolonisatie van Nigeria. De Britse kolonisator had, ondanks de grote verschillen in culturen, talen en religies, één land gecreëerd. Zoals Odenigbo zegt:

“Ik ben Nigeriaan omdat een blanke man Nigeria creëerde en me die identiteit gaf. Ik ben zwart omdat de blanke man zwart construeerde als zo verschillend mogelijk van wit. Maar ik was Igbo toen de blanke man kwam.” ( p.20)

De etnische groepen leefden al eeuwen op een vreedzame manier naast elkaar, maar door enkele te bevoordelen, werd een voedingsboden gecreëerd voor etnische conflicten. In de Engelse en de Amerikaanse kranten van die tijd werd het conflict afgedaan als een aloude stammentwist. De werkelijke oorzaak moet echter gezocht worden in het Europese imperialisme.

Chimamanda Ngozi Adichie, “Half of a Yellow Sun”, Harper Perennial, 2006, p. 433.
(In het Nederlands vertaald: Chimamanda Ngozi Adicie, “Een halve gele zon”, Atlas, p. 544.)