Victoria03 september 2007 – 14:51

De Vlaamse versie van West Side Story, geregisseerd door Frank Van Laecke, werd na de vierde voorstelling verplicht gewijzigd. Op de website van ALMO staat te lezen dat de auteursrechten beschikbaar waren, maar er geen bewerking werd toegestaan aan de organisatoren van Festivaria, die tweejaarlijks een dergelijke openluchtvoorstelling organiseren.

Regisseur Frank Van Laecke is van mening dat ALMO reeds meer dan één jaar wist dat West Side Story zou worden opgevoerd met aandacht voor de actuele Vlaamse context.

Hield u er rekening mee dat ALMO uw versie niet zou goedkeuren?
Frank Van Laecke: “Neen, ik heb me daar totaal niet aan verwacht gezien er reeds in het verleden afwijkende versies van West Side Story werden opgevoerd, zoals een hip-hopversie en een 9/11-versie. Trouwens: bij ALLE Festivariaproducties, genegotieerd via ALMO, werden scenariële aanpassingen gemaakt omdat de openluchtsituatie en de afstand bühne-publiek aan het Donkmeer heel specifiek is of zelfs puur op inhoudelijke basis werd er telkens iets aangepast. Bij elke voorstelling werden fragmenten weggelaten, vervangen, herwerkt, steeds zonder enige opmerking van Almo-wege. Dus uiteraard waren we allen heel verrast."

"Wat West Side Story betreft was ik meteen heel duidelijk. Ik heb een jaar geleden in de pers voorgesteld op welke manier ik mijn voorstelling zou maken: een hedendaagse voorstelling met dezelfde impact als 50 jaar geleden. De originele makers van West Side Story wilden een maatschappelijk fenomeen aankaarten: het zinloos geweld tussen bevolkingsgroepen. Ze hebben hun idee gehaald bij Romeo en Julia. Van Verona hebben ze West Side gemaakt. Van Julia Maria. Ik heb de West Side naar Vlaanderen gebracht en enkele voornamen veranderd, zoals Maria die ik dus Aïcha heb genoemd.”

Waarom heeft u voor West Side Story gekozen ?
"Zoals de makers destijds, in het kader van één groot pleidooi voor verdraagzaamheid. Voor mij lag het voor de hand, in volle respect voor originele makers, hun boodschap even sterk te laten klinken, vandaar dat ik ook refereer naar de actualiteit. Ik maak geen theater en musicals die geen contact meer hebben met de actualiteit (lees realiteit)."

"Theater heeft ook een maatschappelijke functie. Terwijl mensen liever woorden tellen ipv de inhoudelijke kracht van een werk te bewaken houden theatermakers zich precies met de inhoud bezig. Dat lijkt mij niet meer dan logisch. West Side Story is een artistiek én maatschappelijk meesterwerk dat 100% waarde blijft behouden naarmate het concept de polsslag van de actualiteit aanvoelt en respecteert."

"Wat is er eigenlijk schadelijk aan een voorstelling die de mensen confronteert, ze op het puntje van hun stoel brengt en ze naar de keel grijpt ? Het omgekeerde is pas schadelijk, nl een vrijblijvende voorstelling maken die in geen tiende de initiële bedoeling van de auteurs nastreeft. Wie verdedigt op dat moment het meest de creatie ? De ambtenaar of de kunstenaar ? Mijn antwoord ligt voor de hand. De gecensureerde versie was trouwens een lauw afkooksel van de eerste, een West Side Story light, zonder indringende maatschappelijke relevantie. Maar misschien was het de bedoeling om precies dit statement monddood te maken. De tijd wijst dit ongetwijfeld uit."

Volgens ALMO wisten ze niets van uw aanpassingen af. Hoe heeft u de aanpassingen meegedeeld ?
"Eén jaar geleden heb ik in alle kranten gezegd dat ik voor een actuele, hedendaagse versie ging en dan lijkt het me quasi onmogelijk dat de mensen van ALMO absoluut niet aanvoelen waar ik naartoe wil. Ze hebben de vierde voorstelling gezien en na die voorstelling zijn ze, zonder één woord te zeggen, weggegaan. En dat na 20 jaar samenwerking! Betreurenswaardig én merkwaardig, niet? Terug vertrokken naar Antwerpen, ze hebben op z’n zacht uitgedrukt een tendentieuze mail gestuurd naar de VS, waarmee ze de Amerikanen ongerust hebben gemaakt. Ze hebben vermeld dat het niet meer ging over Amerikanen en Puertoricanen, maar Vlamingen en Marokkanen. Ze hebben (terecht) gemeld dat ik had geschrapt in de tekst (dat deed ik steeds – zie hoger). Ze hebben duidelijk laten blijken dat er met de voorstelling van alles aan de hand was en op basis van een éénzijdig verslag van ALMO hebben de Amerikanen een beslissing genomen. De rechthebbenden weten absoluut niet met welk respect ik deze voorstelling heb behandeld. ALMO had volgens mij ook meteen met Festivaria in dialoog moeten gaan, nà de voorstelling. Zeker na die 20 jaar waarbij ALMO aan de producenten een aardig centje heeft verdiend. Is er dan toch meer aan de hand? Vroeg of laat zal dit blijken."

Op welke richtlijnen baseert ALMO zich om deze aanpassingen naar de originele versie te vragen?
"Ze zeggen dat ik onvoldoende het originele script heb nageleefd. Met andere woorden, ik heb namen aangepast. Correct. Bij mij hebben alle mensen Vlaamse of allochtone namen gekregen. Omwille van het tempo heb ik hier en daar een fragment uit de voorstelling geknipt."

"Alain Platel was bij de voorstelling aanwezig en heeft gezegd dat het totaal zinloos is dat theater niet mag mee evolueren met de tijd, al was het maar uit respect voor de originele makers die niet alleen een musical wilden maken maar een maatschappelijk statement wilden maken. En met Alain zeggen dat velen. De steun wordt groter. Internationaler. Het debat lijkt open gebroken."

Wat heeft u uit deze ervaring geleerd ?
"Dat censuur bestaat, evenals kortzichtigheid. Dat een overeenkomst soms niet meer gaat over inhoud maar over kruideniersmentaliteit. Dat men er niet voor terug deinst een “schoon” initiatief op basis van onbegrijpelijke argumenten te fnuiken. Maar er is gelukkig meer. Naast het artistieke en financiële aspect is er ook het menselijke. Met meer dan 100 mensen hebben we samengewerkt, mensen van verschillende afkomst. We hebben samen onze mini-multiculturele maatschappij opgericht. Hetgeen niemand ons nog kan afnemen is dat we er in geslaagd zijn, mensen die elkaar niet kenden, de handen in elkaar te slaan en o m vrienden te worden en waarschijnlijk vrienden voor het leven."

Wil u hiermee zeggen dat een samenwerking tussen verschillende culturen zou kunnen bestaan?
"Ja, dat heb ik letterlijk aangetoond, zwart op wit en blijkbaar speelt dit absoluut niet mee. Kijk, onze Almo-vrienden die kwamen met de tekst en een rode stilo in aanslag, de woorden tellen en zijn absoluut niet meer bezig met de initiële bedoeling die de oorspronkelijke makers hebben gehad. Wij gelukkig wel. En onze aanpak gaat de verzuring tegen, geloof me. Het omgekeerde werkt helaas verzuring in de hand."

Heeft het feit dat sommige acteurs een hoofddoek dragen er mee te maken ?
"Als men mij letterlijk zegt dat men geen Marokkanen en Vlamingen in confrontatie op de scène wil zien staan, als men mij dat letterlijk zegt, dan is er misschien meer aan de hand. Ach, iedereen zal voor zichzelf wel weten wat de echte motieven zijn. Ik kan mijzelf nog steeds in de spiegel bekijken en heb een zuiver geweten."

Denkt u in de toekomst misschien nog initiatieven steunen waarin het verschillende culturen zou samenbrengen, waar u geen problemen met auteursrechten zou hebben ?
"Ik heb in mijn leven niet anders gedaan. Ik ben een zeer geëngageerd mens. Ik ga in Afrika werken bij weeskinderen. Ik heb de voorstelling omtrent Anne Frank geregisseerd en ben op het nippertje ontsnapt aan een aanslag. Ik tracht de boodschap die mensen in hun werk hebben gelegd, om die met dezelfde kracht en dezelfde emotionele waarde te laten doorklinken. Dat is mijn verdomde verantwoordelijkheid."

Als u nu vergelijkt met 50 jaar geleden is er nog steeds een “clash” tussen culturen of is het eerder de onwil van een kleine groep mensen binnen de maatschappij?
"Ik merk dat in deze maatschappij er mensen zijn die nog steeds proberen om haat te zaaien, mensen tegen elkaar opzetten. Mijn voorstelling was een langgerekte schreeuw die mensen tot elkaar bracht. Niet alleen mijn voorstelling, maar ook de manier waarop we die voorstelling hebben gemaakt. De mensen die aan de voorstelling hebben meegewerkt zijn naar elkaar gekomen en die leven nu met elkaar als broeders. Klinkt misschien klef maar het is zo"

Ziet u de toekomst rooskleurig tegemoet met betrekking tot uw engagementen ?
"Ik weet niet of ik de toekomst nog zie, als we nog veel af te rekenen hebben met de verbuiging van onze democratie, met misplaatste, kneuterige ambtenarij, tja dan wordt het hele concept gefnuikt. Alleen zal dat mijn motivatie om verder te doen zoals ik bezig ben, niet fnuiken. Ik blijf wie ik ben. Ik ben niet groot, maar ik kan schreeuwen en ik zal heel luid blijven schreeuwen."