christophe18 september 2007 – 15:22

Na overwinningen in Antwerpen en Brugge leek u wel te zweven. Bent u zwaar ontgoocheld na de stemming in Gent?

“Ik had dat correct ingeschat. Voor de vergadering heb ik gezegd dat ik heel tevrede zou zijn met 20 procent en het werd 21 procent. Ik wist hoe de krachtverhoudingen liggen in Gent. Het ging ook niet om een algemene ledenvergadering, maar een partijraad. De zware artillerie stond opgesteld. Alle kopstukken hadden vooraf in de media opgeroepen om voor Caroline Gennez te stemmen.”

Caroline Gennez is geherlanceerd, klinkt het.

“Ja, ze doet terug mee.”

Is dat nu het einde van de campagne?

“Het is het einde van het eerste deel. We naderen de deadline van 20 september waarop de kandidaturen moeten gevalideerd worden. De grote show is wel achter de rug. Alle grote afdelingen hebben zich uitgesproken. In de loop van oktober worden de stembrieven opgestuurd. Ik schat mijn kansen nu al iets groter in dan in het begin omdat ik dankzij enkele optredens in de media niet langer de grote onbekende ben.”

Een groot stuk van uw intentieverklaring gaat over de interne werking van de sp.a. Is het daar zo erg mee gesteld?

“Het is daar zeer erg mee gesteld. Toen Patrick Janssens voorzitter werd, heeft men het roer omgegooid. Van een ledenpartij werd de sp.a een beleidspartij. De managementsprincipes uit de privé-sector werden toegepast op de partij. Dat betekent dat ze volledig topdown wordt geleid. De inspraak van de basis werd nihil. De falende interne democratie heeft ook een politieke betekenis. Als je de basis meer macht geeft, zal de sp.a uit het centrum weggaan en terug haar positie aan de linkerzijde innemen. Daar ben ik volkomen zeker van.”

Er zijn nu overal vergaderingen om kandidaten voor te stellen. Is dat gebruikelijk?

“Dat is zeker niet courant. Dat is een dynamiek die ontstaan is door mijn kandidatuur. De partij heeft geen traditie van open voorzittersverkiezingen. Bij de vorige verkiezingen kregen de leden bij wijze van spreken een briefje toegestuurd met de vraag: wil je een voorzitter of niet?”

Hoe ging het vroeger dan? Neem het Generatiepact. Werden de standpunten die de sp.a daar innam voorgelegd aan de leden?

“De partij nam een positie in zonder de leden te raadplegen. In het najaar van 2005 werd er flink gemord door duizenden sp.a-leden. Met sp-a-rood hebben we dat ongenoegen een uitdrukking gegeven. Op provinciaal niveau werden dan vergaderingen georganiseerd waar de leden even stoom mochten aflaten. In Antwerpen waren bijna alle tussenkomsten tégen het generatiepact, maar na de vergadering ging iedereen naar huis en het standpunt bleef onveranderd.”

Ook Caroline Gennez wil de interne werking bijsturen.

“Haar plannen staan haaks op die van mij. Op zich is het een goede zaak dat iedereen zich geroepen voelt om lippendienst te bewijzen aan de interne partijdemocratie. Gennez wil het provinciale niveau versterken met voorzitters die in het partijbureau zouden zetelen. Dat is voor mij niet de essentie. De essentie is dat de afdelingen waar de leden zitten terug inspraak moeten krijgen. Niet dat elk standpunt met alle leden moet afgecheckt worden. Maar dat moet wel gebeuren bij belangrijke momenten: ideologische standpunten, verkiezingsprogramma's of kieslijsten.

Uw inhoudelijke programma dan. Ik hoorde Gentse kopstukken van de sp.a zeggen dat het socialisme van Gennez warm en open is. Betekent dat dan dat...

“Dat Eric De Bruyn koud en gesloten is? Ik weet alleen dat de partij groot en sterk moet zijn. Warm en open, ... Dat is new speak waar weinig mensen een boodschap aan hebben. Duizenden partijleden hebben sp.a verlaten omdat de partij naar het centrum is opgeschoven. Die kunnen we terugwinnen door terug naar links te gaan. Zo gaan we groter worden en dat is voor mij belangrijk. Sp.a moet haar rol spelen als socialistische partij en niet als één of ander vaag sociaal en progressief alternatief.”

Wellicht bedoelen ze met 'warm' een socialisme dat minder ideologisch zwaar geladen is en met 'open' een partij die zich niet alleen op de arbeiders richt, maar ook op de goedverdienende middenklasse.

“Niemand trekt naar de kiezer met een ideologisch manifest. Dat vertaal je in concrete actiepunten en slogans. Maar daar gaat deze voorzittersverkiezing niet over. De intentieverklaring van Caroline Gennez doet denken aan een extern verkiezingsprogramma. Mijn taal is ook niet zo ingewikkeld als men doet uitschijnen. We waren fout tijdens het Generatiepact en we moeten dat rechtzetten. Het is een vergissing om de arbeidsmarkt te willen regionaliseren en ook dat moeten we rechtzetten. Dat is toch niet zo ingewikkeld? Ik geloof ook niet dat er zo'n hoge muur tussen de oude en de nieuwe kiezers van de sp.a staat. Als je met een duidelijk socialistisch verhaal komt, als je er op wijst dat de huidige kapitalistische economie enorme tegenstellingen tussen arm en rijk veroorzaakt en voor een ecologische catastrofe zorgt, is dat niet alleen begrijpbaar voor arbeiders. Ook veel middenklassers liggen daar wakker van.”

In het rapport-Janssens staat nochtans dat uw redenering mathematisch niet klopt. De sp.a verloor aan LDD, CD&V en Vlaams Belang en nauwelijks aan Groen! en radicaal links.

“Ik ben zelf wetenschapper van opleiding en weet dat politiek geen wiskunde is. Een socialistische partij die haar rol niet speelt, die niet tegen de stroom oproeit, die niet een ander verhaal vertelt dan alle andere partijen en niet tegen de schenen van het establishment schopt, krijgt klappen van links en rechts en van alle andere kanten. Ook van rechtse partijen die zich wel een anti-establishmentimago weten aan te meten.”

Wat betekent dat dan concreet? Welke rol moet sp.a bijvoorbeeld spelen in het electriciteitsdossier?

“Energie is één van die basisvoorzieningen die essentieel zijn voor het functioneren van de samenleving. De overheid moet daar een stevige greep op hebben. Ik ben zelfs zover gegaan om te zeggen: laat ons Electrabel nationaliseren of een sterke overheidsspeler op de markt brengen. Energie is te belangrijk om over te laten aan de vrije markt. Men doet een beetje lacherig over die voorstellen, maar wat stellen zij dan voor? De kerncentrales van Electrabel sluiten, hun winsten afromen, het bedrijf in stukken trekken. Dat kan je toch alleen met je eigen bedrijf? Wie a zegt, moet b zeggen. Maar zeggen dat nationaliseren in dat geval misschien een logische optie is, is blijkbaar taboe.”

Om het eens vanuit een andere hoek te benaderen. Sommigen zullen u een Don Quichotte noemen. Van de sp.a terug een echt linkse partij maken, is even onrealistisch als van de CD&V opnieuw een Belgicistische partij maken.

“Dat wordt gezegd door mensen die de partij niet kennen. Ik probeer dat al jaren duidelijk te maken aan vakbondsmensen en linkse mensen buiten de partij. Scheer de basis en de leiding van de partij alsjeblief niet over één kam. Ik zeg niet dat het gemakkelijk zal zijn, maar een socialistische partij vanuit het niets opbouwen is ook niet gemakkelijk. Ik denk ook niet dat het wenselijk is om de linkerzijde in Vlaanderen verder te verkavelen.”

Zou een beetje concurrentie op de linkerflank, een sterker Groen! of een soort SP uit Nederland, geen deugd doen aan de sp.a?

(denkt lang na) “Misschien. Als het om een ernstige poging gaat. Jef Sleeckx schreeuwde van de daken dat er ruimte was voor zijn initiatief en keer op keer moeten we vaststellen dat die ruimte er blijkbaar niet is. Ik heb ook geen probleem met mensen die het proberen, alleen zal ik er zelf nooit aan meedoen. Een alternatief zal ook enkel een versterking zijn op voorwaarde dat ze zich niet profileren als een anti-sp.a-partij. Anders hypothekeer je de kansen om in een later stadium een links éénheidsfront op te zetten.”

De crisis is zeer diep. Bestaat het gevaar dan niet dat een belangrijk deel van de partij zich afscheurt?

“Die kans bestaat natuurlijk. Als de partijleiding nu bijzonder onverstandig is en blijft negeren wat wij op gang brachten, bestaat het gevaar dat de partij op termijn in twee scheurt. Maar dan zal het wel hun schuld zijn. Niet de schuld van sp.a-rood.”

Wat we nu te zien krijgen, is een totaal ontredderde partij.

“Iedereen probeert nu ook openstaande rekeningen te vereffenen die met de voorzittersverkiezingen weinig te maken hebben. Dat creëert het beeld van een ontredderde partij. Ik heb al een paar keer opgeroepen om het interne debat louter inhoudelijk te houden.”

U wil ook opnieuw de band aanhalen met het ABVV.

“Ik wil de band aanhalen en dat is meer dan eens gaan eten met de ABVV-voorzitter. De band aanhalen betekent ook vertolken wat er aan de basis leeft. Ook bij het ABVV is er een spanning tussen top en basis, maar de basis heeft daar wel veel meer inspraak.”

Is de lossere band tussen partij en vakbond geen teken van volwassenheid? Vakbond en partij zijn twee verschillende organisaties die als het moet tegenover elkaar staan zoals bij het Generatiepact.

“Als een vakbond resultaat wil boeken, moet er een politieke uitdrukking gevonden worden voor hun ideeën. Als het ABVV geen politieke uitdrukking vindt voor al hun ideeën is dat voor mij geen probleem. Mijn punt is vooral dat een socialistische partij goed moet luisteren naar de analyses die de vakbonden maken. In 2005 hebben we de voorstellen van de vakbonden over de betaalbaarheid van de vergrijzing gewoon weggelachen.”

Wanneer gaat u tevreden zijn? Met welk cijfer en met welk politiek resultaat?

“Ik waag mij niet meer aan cijfers. In de kranten lees ik dat Caroline Gennez een probleem heeft als ze minder dan 80 procent haalt. Ik zal tevreden zijn als we na de voorzittersverkiezingen kunnen zeggen dat er eindelijk terug een duidelijk zichtbare linkerzijde in de sp.a is. Dat zou van de jaren '70 geleden zijn. Wij hebben aangetoond dat die linkerzijde een belangrijke stroming vormt en vanaf zullen we wegen op de besluitvorming in die partij.”

Heeft zo'n stroming ook geen mandatarissen nodig?

“Die zal ze krijgen. We hebben krachtsverhoudingen opgebouwd en die gaan zich vertalen in plaatsen op de lijst en in mandatarissen. Dat zal je wel zien bij de verkiezingen van 2009.”

U bent al jaren in de sp.a actief, maar hebt zelf nooit een mandaat uitgeoefend. “Zonder mediatraining formuleert hij helder en handig”, schrijft De Morgen nochtans. Hoe komt het dat ze u nooit hebben opgemerkt?

“Het personeelsbeleid van de sp.a gaat altijd in de eerste plaats op zoek naar mensen wiens neuzen in dezelfde richting staan als die van de leiding. Zo komt men uit bij klonen van de kopstukken en kweekt men een soort middelmatigheid in de partij.”

U bent bijzonder hard voor de sp.a. Wanneer was u voor het laatst fier op uw partij?

(denkt opnieuw lang na) “Ik was op 8 oktober 2006 fier dat we de slag om Antwerpen hebben gewonnen met de partij. Fier maar niet tevreden, omdat we maar de helft van de weg hebben afgelegd. We waren er in geslaagd om alles en iedereen te mobiliseren die niet wou dat extreemrechts aan de macht zou komen in Antwerpen. Maar we zijn er niet in geslaagd om kiezers terug te winnen. Dat is een belangrijk element in mijn politiek project. Ik wil geen cordon sanitair rond de basis van het Vlaams Belang. We moeten die kiezers terugwinnen.”

En dat kan?

“Ik woon in Deurne-noord midden in dat kiespubliek. Ik ben er zeker van dat het kan.”

Maar hoe dan? Er is al zoveel geprobeerd.

“We hebben nog altijd niet geprobeerd om de negatieve sentimenten van die mensen serieus te nemen. We hebben er ook nooit antwoorden op gegeven.”

Ziet u de sp.a nog in de regering stappen?

“De drang van christendemocraten en liberalen om hun economisch beleid te voeren is te groot, denk ik. Als de sp.a nu toch in de regering treedt, zou dat fataal zijn voor de partij. Dan redden we misschien het land, maar brengen we onszelf de genadeslag toe. Dan krijgen we niet eens de kans recht te krabbelen.”