Interimarbeid was, is en blijft een magistrale patronale zet om het arbeidersstatuut onderuit te halen.Amerikaanse toestanden beginnen steeds meer om te hoek te loeren.

Lokale kantoren rijzen als
paddestoelen uit de grond.
Dagelijks zijn er in ons
land zo’n 70 000 uitzendkrachten
aan het werk. De regering ziet dit
graag gebeuren, want de uitzendsector
zwengelt de economie aan.
Ook de VDAB werkt graag samen
met de uitzendkantoren en besteedt
trajectbegeleiding aan hen uit. De
wetgeving op de private arbeidsbemiddeling
scoort goed in vergelijking
met onze buurlanden. De
koppelbazerij en cowboystreken
behoren tot een ver verleden. Federgon,
de federatie en lobbygroep
van de uitzendkantoren, pronkt
met een eigen kwaliteitslabel. Is
dit alles wel terecht? De positie
van de uitzendkracht blijft immers
vrij zwak. Kleine misbruiken zijn
legio. De interimmer dreigt een
speelbal te worden in de handen
van de werkgevers.
DRIEHOEKSVERHOUDING
De zwakke positie van de interimmer
is voor een groot deel eigen
aan de sector. Deze beslaat een
moeilijke driehoeksverhouding.
Jacques Michiels van het ABVV:
“We vroegen eens aan T-interim
wie nu precies hun klanten zijn:
de uitzendkrachten of de bedrijven.
Een maand bedenktijd hadden
ze nodig om deze vraag te
beantwoorden. Voor de uitzendbedrijven
zijn namelijk niet de
wensen van de uitzendkracht prioritair,
maar wel deze van het bedrijf.”
Dit is de oorzaak van vele
problemen. Het uitzendkantoor
volgt al te vaak blindelings de bevelen
van hun klant, het bedrijf, op.
Ook al worden hierdoor de rechten
van hun werknemers, de uitzendkrachten,
geschonden. Zo worden
interimmers soms gedwongen om
te gaan werken, terwijl hun bedrijf
staakt. Dit is onwettig. Wanneer
de uitzendkracht protesteert,
dreigt het interimkantoor met het
opzeggen van het contract.. Volgens
Gaby Jaenen van het ABVV
ligt het grootste probleem echter
bij de betaling van de uitzendkrachten.
Feestdagen, carensdagen
en maaltijdcheques worden
vaak niet uitbetaald. Contracten
worden verscheurd bij klein verlet
of ziekte. De interimaris valt
dan terug op de werkloosheidsuitkering,
op kosten van de staat.
Ook de terugbetaling van vervoerskosten
en werkkledij is een heikel
punt. Is er sprake van een heus
beleid om uitzendkrachten te pluimen
of zijn dit louter toevallige
foutjes?
OEPS, FOUTJE
Enkele ex-uitzendconsulenten
getuigen: “Interim-kantoren
houden hun uitzendkrachten bewust
dom. Er is geen sprake van
foutief informeren, wel van bewust
niet informeren. Wat niet weet niet
deert.” aldus Sofi e, die jarenlang
voor enkele uitzendkantoren werkte.
Carensdagen, feestdagen en
vervoerskosten worden standaard
niet uitbetaald. Maar als de uitzendkracht
komt klagen, worden
die ‘foutjes’ wel rechtgezet. Met de
glimlach en een verontschuldiging:
“Oeps, foutje. Missen is menselijk.
We zetten het ogenblikkellijk recht,
hoor...” Liselotte, eveneens consulente,
beaamt dit. Ze heeft weet
van mensen die recht hadden op
een tweede, derde tot zelfs vierde
week gewaarborgd loon. De kantoorverantwoordelijke
weigerde uit
Uitzendarbeid zit in de lift. En dat is goed voor de economie.
Maar wie wordt er nu écht beter van?
De schaduwzijde van de uitzendsector belicht.
dossier interimarbeid
1
te betalen, tenzij er achter gevraagd
werd. “We moesten liefst zelfs nog
wachten tot de vakbond reageerde.
Ook de carensdag wordt liever
niet uitbetaald. Tien dagen vaderschapsverlof?
Alsjeblieft niets over
vertellen aan de uitzendkrachten!
De klant heeft die uitzendkracht
nodig, en het kost ons wéér.” Een
andere veelvoorkomende praktijk
is het gesjoemel met contracten. In
de kantoren van Sofi e en Liselotte
werden de contracten niet op vrijdag
ondertekend, zoals het hoort,
maar op maandag. Indien iemand
zich ziek meldt op maandagochtend,
wordt dit contract gewoon
verscheurd. De uitzendkracht moet
dan maar gaan aankloppen bij het
ziekenfonds. Nog zo’n voorbeeld
is iemand geen contract geven de
dagen voor en na een feestdag,
zodat deze niet betaald moet worden.
De uitzendkracht wordt die
dagen dan vervangen door iemand
zonder anciënniteit, die dus niet
extra betaald moet worden voor de
feestdag.
WELLES, NIETES
Federgon Uitzendarbeid groepeert
72 uitzendbureaus, samen
goed voor 97% van de omzet van
de uitzendsector in België. We confronteerden
Herwig Muyldermans,
algemeen directeur, met onze bevindingen.
Hij minimaliseert de
misbruiken. Van een bewust beleid
om interimmers te duperen heeft
hij geen weet. Hij gaat er prat op
dat de uitzendconsulenten goed
begeleid worden bij hun taak. Ze
moeten onder andere een cursus
sociale wetgeving en arbeidsrecht
volgen en een examen afl eggen,
vooraleer ze de functie mogen
uitoefenen. Dit om problemen met
de uitzendkrachten te vermijden
en kwaliteit bij de dienstverlening
te garanderen. “Kijk, wij stellen
jaarlijks een tien miljoen contracten
op voor uitzendkrachten.
Dat er af en toe wat fout loopt,
heb je bij sociale secretariaten
ook, dat heb je bij werkgevers in
het algemeen.” Een groot aantal
interimmers voelt zich echter onvoldoende
geïnformeerd over hun
rechten als uitzendkracht. Zijn de
consulenten dan niet verplicht om
die informatie te verstrekken? “Er
bestaat inderdaad zo’n folder maar
de uitzendkantoren zijn niet verplicht
om die te geven. Niet als
de uitzendkracht zich inschrijft,
ook niet als het contract getekend
wordt. Mondelinge informatie zou
moeten volstaan.” De federatie laat
het volledig aan haar leden over of
zij de uitzendkrachten zo’n boekje
geven of niet.
Getuigen uit de sector vertellen
een heel ander verhaal. “Het is
de kantoorverantwoordelijke die
aansprakelijk is voor de wanpraktijken.
Maar het niet-betalen van
feestdagen wordt van bovenaf opgelegd”.
Aldus Yolanda. Jarenlang
werkte zij bij een van de marktleiders
op het gebied van uitzendarbeid
in ons land. Als consulente
heeft ze opleidingssessies gevolgd
waar nadrukkelijk gevraagd werd
de feestdagen niet te betalen. Deze
sessies werden nationaal georganiseerd.
Yolanda kent de sector door
en door, en is bereid klaarheid te
scheppen.
PROCENTJES
“Kijk, je moet het bekijken
vanuit het perspectief van de uitzendbureaus
zelf: het zijn profi tbedrijven.
Ze moeten winst
maken.” Die winst wordt berekend
via een percentage dat ze
krijgen op het loon van elke uitzendkracht.
Over de hoogte van
dat percentage, ook wel marge
genoemd, wordt onderhandeld met
de bedrijven. De marge verschilt
van klant tot klant en kan bijvoorbeeld
1,5 zijn voor het ene bedrijf
en 1,8 voor een ander. Veelal
wordt overeengekomen om de
eerste maand een kleine commis-
HET SUCCESVERHAAL
Laurence is psychologe van opleiding.
Ze heeft als interimaris een
mooie carrière opgebouwd, via verschillende
uitzendbureau’s. In het
management of als directiesecretaresse
werkte ze steeds op erg hoge
posities. In 25 jaar tijd was ze hoogstens
3 opeenvolgende dagen werkloos.
Ze stelde haar eisen en deze
werden nog ingewilligd ook. “Kijk,
als je je rechten kent en de interimbureau’s
iets kan aanbieden, kan je
veel kanten uit.” Laurence was een
erg goede werkkracht, ze hield het
vaak vol op plaatsen waar 5 à 6 voorgangers
na enkele dagen al bezweken
onder de hoge werkdruk en
zware verantwoordelijkheid. Om zo’n
post te bezetten vroeg ze extra geld,
een hoger loon. Dat kreeg ze ook,
want ze hadden haar nodig voor die
enkele moeilijke posten die niet ingevuld
raakten. De uitzendbureau’s
betaalden haar veel, maar ze waren
trots Laurence in dienst te hebben:
“Ik was een soort ‘ambassadeur’ van
het uitzendbedrijf.”
DE GEDUPEERDEN
Bart is 24. Hij is werkzoekende en
probeert via uitzendwerk een vaste
job te bemachtigen. Hij heeft slechte
ervaringen met uitzendkantoren. Momenteel
werkt hij in de horeca. Met
dag-en weekcontracten. Bij verschillende
bedrijven. De interimkantoren
spelen het spel niet fair volgens
hem: ze weten dat hij werkloos is en
maken hiervan misbruik. Vaak bieden
ze hem slecht betaalde, eenmalige
opdrachten voor een halve dag
aan. Hij kan deze niet weigeren. “Ik
ben meermaals gechanteerd door
uitzendconsulenten die dreigden me
als werkonwillig op te geven bij de
RVA. Dan zou ik mijn uitkering verliezen.”
Werkonwillig is Bart zeker
niet. Hij beschouwt zichzelf als een
goede en harde werker. In de horeca
klopt hij vaak overuren, zonder
te klagen. Soms worden deze zelfs
niet betaald. “Ik zag op mijn loonbrief
dat mijn overuren niet betaald waren.
Toen ik bij het uitzendkantoor ging
klagen zeiden ze me dat ik te laat
was. Je moet binnen 8 dagen klagen.
Maar mijn loonbrief wordt pas na 8
dagen opgestuurd!” Bart laat het hier
niet bij en plant naar de vakbond te
stappen om zijn loon toch uitbetaald
te krijgen.
2
sie te geven en nadien wat meer.
Zo heeft het bedrijf meer kans dat
de interimarissen langer blijven en
zorgvuldig uitgekozen worden. Bij
topfuncties is de commissie per
uitzendkracht zeer groot, omdat
het loon van de uitzendkracht hoog
ligt. In sommige sectoren zijn de
commissies zeer laag. Dat is bijvoorbeeld
het geval bij de callcenters:
uitzendkantoren leveren
hier geen kwaliteit maar kwantiteit.
Het loon van de tele-operator is
zeer laag en het personeelsverloop
erg groot. Daarenboven zijn deze
uitzendkrachten gemakkelijk te
vinden waardoor de concurrentie
met de andere uitzendbureaus groot
is. Er is dus een onderlinge strijd
over de commissie, waardoor die
nog verlaagt. Op zo’n kleine marge
verdienen ze niet veel, dus moeten
ze op een andere manier aan hun
winst zien te komen. “Men bespaart
dan maar op vervoerskosten,
feestdagen, carensdagen, etc. Op
die manier wordt het lage commissieloon
dus gecompenseerd.
Inderdaad: op de rug van de uitzendkrachten.”
NAUWKEURIGE VERPLEEGSTERS
Ook Yolanda betaalde in het
begin geen feestdagen uit, zoals
haar gevraagd werd. Maar na
een tijdje lapte ze de bevelen aan
haar laars. Uit morele overtuiging,
want ze vindt zulke praktijken afschuwelijk.
Bovendien kon ze het
wél uitbetalen van de feestdagen
tegenover haar oversten rechtvaardigen
met een economisch argument:
“Ik werkte voor een medisch
uitzendbedrijf en mijn uitzendkrachten
waren verpleegkundigen.
Dit is een bepaald ‘type’ mensen:
ze zijn hoger opgeleid en uiterst
nauwkeurig: ze kijken altijd alles
na : premies, overuren, feestdagen...”
(lacht). Een feestdag niet
uitbetalen betekende voor Yolanda
driedubbel werk, want àlle verpleegsters
kwamen die nadien
opeisen. “Aan mijn baas legde ik
dus uit dat ik op die manier nuttige
tijd verspilde. Dat corrigeren
van het loon neemt wel wat werk
in beslag, hoor. Bovendien bleven
mijn uitzendkrachten door ze correct
te betalen goedgemutst!”
Het ABVV bevestigt deze praktijken.
Veel uitzendkrachten weten
onvoldoende welke rechten ze hebben,
wat de uitzendwetgeving juist
inhoudt. Dit maakt hen zeer kwetsbaar
voor de misbruiken in de sector.
Om die reden heeft de vakbond
de Rode Lijn opgericht, een gratis
noodnummer waar elke uitzendkracht
terecht kan met zijn of haar
vragen. Gemiddeld ontvangen ze
zo’n 2000 oproepen per jaar. Toch
krijgen de vakbonden betrekkelijk
weinig klachten. De meeste uitzendkrachten
durven geen klacht
indienen tegen het interimkantoor
uit angst voor represailles. Ze zijn
bang dat ze ontslagen worden, of
nooit meer werk vinden in de uitzendsector.
Het verhaal van Leo
Christiano is een frappant voorbeeld.
HET VERHAAL VAN LEO
Leo is 55 jaar en heeft 30 jaar
als arbeider bij Philips Hasselt
gewerkt. Na de sluiting van de
vesting ging hij via een uitzendkantoor
aan de slag bij een groot
Limburgs staalbedrijf. Hij werkte
er vier jaar ononderbroken. Na vier
jaar werden de uitzendkrachten
aan de deur gezet. Het bedrijf herstructureerde.
Leo nam dit niet
zomaar en stapte naar de vakbond.
Aan zijn ontslag viel niets te doen,
maar bij het nakijken van de loonbrieven
kwamen ze tot een onthutsende
ontdekking: Leo was 4 jaar
lang onderbetaald geweest. Hij
werkte 40 u per week maar werd
er slechts 37,5 uitbetaald. Ook de
eindejaarspremie en het vakantiegeld
waren onvoldoende. Alles bij
elkaar geteld had Leo er 35.000
euro bij ingeschoten. Het geld
heeft hij gekregen van het uitzendkantoor,
een nieuwe job niet. Zijn
tijd besteedt hij nu nuttig: hij vecht
voor de goede zaak. Alhoewel Leo
laaggeschoold is, bestudeert hij
sinds enkele jaren de uitzendwetgeving.
Met zijn kennis probeert
hij de uitzendkrachten bij te staan.
Dagelijks offert hij enkele uren op
aan het beantwoorden van mails en
vragen op internetfora. De meeste
gedupeerden willen anoniem
blijven. Overtuigd van het bestaan
van een ‘zwarte lijst’ durven
ze met hun problemen nergens
aan-kloppen. Leo legt hen de wetgeving
in eenvoudige taal uit, geeft
advies en tracht hen moed in te
spreken. “Vooral de jongeren staan
in een zwakke positie.” Legt Leo
uit. “Ze hebben weinig ervaring,
weten niet waar ze aan toe zijn. Van
een veiligheidsraad of syndicale
afvaardiging hebben ze vaak nog
nooit gehoord. Ze weten niet hoe
het er in een onderneming aan toe
gaat.” Welke goede raad geeft Leo
de uitzendkrachten? “Nooit naar
Federgon stappen met je klacht: zij
zijn de uitzendkantoren en spelen
onder één hoedje. Als het interimkantoor
niet wil toegeven, gewoon
de arbeids-of gezondheidsinspectie
vernoemen. Dan krijg je wel waar
je recht op hebt.” Leo heeft nog
grootse plannen om de interimmers
te helpen. Hij plant een manifestatie
van uitzendkrachten in Brussel.
Daarnaast wil hij ook een boekje
uitgeven met de interimwetgeving
Interim-kantoren houden hun
“uitzendkrachten bewust dom.”
3
in “mensentaal”. “Elke uitzendkracht
zal zo’n exemplaar willen!
Gegarandeerd een bestseller!” Zijn
vrouw Christiane valt hem bij: “Ja
onze Leo is in eigen persoon een
soort Recht van Antwoord.”
SOCIALE INSPECTIE
De interimmer die misbruikt
wordt, ziet niet in dat hij een klein
puzzelstukje is van een groter geheel.
(zie enquete in kaderstukje)
Slechts een klein percentage van
de misbruiken leidt tot een effectieve
klacht. Alle hoop ligt nu bij
de sociale inspectie. Hebben zij vat
op de praktijken van de uitzendkantoren?
Elke individuele klacht die bij de
inspectie binnenkomt, wordt effectief
behandeld. Indien blijkt dat het
uitzendkantoor in fout is, is deze
verplicht om alles recht te zetten.
Verdere sanctionering volgt echter
niet. Michel Aseglio, de Algemene
Directeur van de Federale Sociale
Inspectie: “Het interimbureau
komt er van af met een administratieve
boete. Maar wat betekent
een kleine som voor zo’n bureau?
We stellen zelden pro-justitia’s op,
omdat die in de huidige evolutie
naar depenalisering amper vervolgd
worden.” Heeft de inspectiedienst
weet van de systematische
misbruiken van de sector? “Dit is
goed mogelijk: de uitzendkracht is
een zwakke partij. Jammer genoeg
beschikken we niet over de middelen
om dit na te gaan. Onze
prioriteit is het onderzoek naar
sociale fraude; zwartwerk en onderaannemingen.
Dat is momenteel
een heikel punt.” Daarnaast
wordt de erkenning van een uitzendbureau
slechts uitzonderlijk
ingetrokken, zeggen André Leurs
(ACV) en Dirk van Vlem (Erkenningscommissie
Vlaanderen). Alleen
indien zwartwerk vastgesteld
wordt of de RSZ-bijdrage niet
meer betaald kan worden, moet het
uitzendkantoor de boeken sluiten.
HOOP VOOR DE TOEKOMST
Er zijn zo’n 1000 interimkantoren
actief in België. De sector is
zeer divers: er zijn uitzendkantoren
gespecialiseerd in havenarbeid, in
kaderfuncties, de bouwsector, bedienden...
Een ongedefi nieerd aantal
van hen onderneemt malafi de
praktijken, die voornamelijk de
zwakkeren treffen. Om met een
positieve noot te eindigen: sommige
kantoren hebben wél oog
voor de rechten van de uitzendkrachten:
Ingrid Verdyn en Frans Dekens
richtten 8 jaar geleden Plus uitzendkrachten
op. Plus is een buitenbeentje
in de interimsector. Bij
het uitzendkantoor staat niet de
winst, maar het welbehagen van
de interimmers voorop. De uitzendkrachten
van Plus krijgen net
dàtgene waar vaste werknemers
recht op hebben... maar interimmers
normaliter niet. Economische
voordelen, zoals een hospitalisatieverzekering
en een bonus indien
het uitzendbedrijf goed geboerd
heeft. Loopbaanbegeleiding,
opleidingen, coaching... en sinds
kort ook sociaal-maatschappelijke
begeleiding. Vanwaar deze betrokkenheid?
WIJ VROEGEN HET AAN 100 INTERIMMERS...
... of ze voldoende op de hoogte zijn van hun rechten als uitzendkracht
slechts 1 op 8 uitzendkrachten is voldoende geïnformeerd
de helft van de deelnemers gaf aan onvoldoende op de hoogte te zijn
... hoe vaak ze beroep doen op de vakbondsafgevaardigden van hun bedrijf
slechts 1 op 10 interimmers doet vaak beroep op de vakbondsafgevaardigden
1 op 2 is nog nooit naar de afgevaardigden gestapt
... hoe ze een laattijdige of onvolledige betaling door het interimkantoor zouden aanpakken
8 op 10 stapt tracht het te regelen met hun uitzendkantoor
1 op 10 durft geen actie te ondernemen uit vrees hun job te verliezen
slechts 1 op 10 stapt onmiddellijk naar de vakbond
... wat ze zouden doen indien het uitzendkantoor na melding nog steeds niet uitbetaalt
2 op 10 laat het zo, onderneemt geen actie
4 op 10 uitzendkrachten regelt het met het hoofdkantoor van het interimbureau
4 op 10 legt een klacht neer bij de vakbond
Deze schriftelijke enquete is afgenomen bij interimmers die werken als callcenter-operator, als arbeider of werkzaam
zijn in de horeca. De resultaten verschillen niet signifi cant qua leeftijd of scholingsgraad. Dit wijst erop dat de inschatting
van de positie op de arbeidsmarkt een belangrijke factor is, om al dan niet kwetsbaar te zijn voor misbruiken. Het
zijn de zwakkeren, eerder dan de economisch bevoordeelden of hoger opgeleiden, die de dupe worden van wanpraktijken.
Ze zijn minder goed geïnformeerd, durven hun eisen niet stellen en komen vaak terecht in de zogenaamde
risico-sectoren zoals de callcenters en schoonmaakbedrijven. Onlangs kwam aan het licht dat minstens 700 van de
1678 kuisfi rma’s in België hun personeel onder het minimumloon betalen.
4
“Frans en ik hebben lange tijd in
uitzendbedrijven gewerkt. Wat ons
daar erg stoorde, was het kortetermijndenken
van de sector. We
wilden méér betekenen voor de
uitzendkrachten, hen die dingen
geven die ze in een vaste job ook
zouden krijgen. Begeleiding, begrip,
een lange-termijnplanning.”
aldus Ingrid. “Let wel: we zijn geen
sociaal uitzendbureau, de economische
conditie blijft sine qua non.
Maar we vertrekken vanuit een
andere logica: de uitzendkracht
staat centraal.” Ethisch ondernemerschap
in de uitzendsector. De
collega-concurrenten reageerden
er een beetje vreemd op. Er werd
meewarig gelachen met het project.
Puur idealisme volgens hen.
“Acht jaar later krijgen we eindelijk
respect. Onze aanpak blijkt
te werken, ons project economisch
zeer rendabel.”
Wat vindt Ingrid van de
praktijken van enkele van haar concurrenten?
“Het zou schandalig
zijn, moesten mijn collega-uitzendkantoren
bewust de interimmers
tekort doen.” Ingrid kan zich wel
inbeelden dat enkele bedrijven de
uitzendkantoren onder druk zetten
om bijvoorbeeld feestdagen niet
uit te betalen. De interimkantoren
moeten in zulk geval een front vormen
en deze klanten weigeren. Net
zoals wanneer bedrijven allochtone
uitzendkrachten weigeren.
“Plus buigt niet onder het racisme.
Wanneer we een goede interimmer
van allochtone origine willen uitzenden,
durven wij ons hand daarvoor
in het vuur steken. Dat zou
idealiter in heel de sector moeten
zijn.”
Wij weten ondertussen dat dit
ideaalbeeld nog veraf ligt. In tussentijd
een gouden advies voor alle
uitzendkrachten: informeer u, ken
uw rechten en zorg dat u uw loonbrief
goed nakijkt.
DOOR GREET SIMONS
& EVELINE DEPOORTER