Roeland15 mei 2006 – 14:20

Het rapport van Amnesty International en TransArms toont aan hoe tussenhandelaars in wapens en bedrijven die wapens transporteren overal ter wereld honderdduizenden tonnen wapens aan de man brengen. Het grootste deel van deze wapens wordt geleverd aan ontwikkelingslanden waar ze gewelddadige conflicten in de hand werken.

Het rapport 'Dead on Time – arms transportation, brokering and the threat to human rights' onthult de betrokkenheid van wapenmakelaars en transportfirma's uit de Balkan, China, Israël, Italië, Nederland, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk, Oekraïne, de Verenigde Arabische Emiraten en Amerika. Grote wapenleveranciers kunnen leveren aan ontwikkelingslanden omdat ze kunnen rekenen op een uitgebreid netwerk van tussenhandelaars. Ontwikkelingslanden importeren tegenwoordig meer dan twee derde van 's werelds defensiemateriaal. In de jaren negentig was dit iets meer dan de helft.

"Wapenmakelaars en transportbedrijven leverden vele wapens aan Soedan en Congo die daar gebruikt worden bij het vermoorden, verkrachten en opjagen van onschuldige burgers. Toch zijn douanecontroles vaak heel oppervlakkig. Slechts 35 landen, waaronder België, namen de moeite om wettelijke bepalingen met betrekking tot tussenhandel in wapens vast te leggen," zegt Jan Brocatus, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Het rapport illustreert de ongereguleerde, geheime en onberekenbare aard van wapentransporten en –leveringen met verschillende case studies:

* Honderdduizenden wapens en enorme hoeveelheden munitie uit de oorlogsstock van Bosnië-Herzegovina werden clandestien geëxporteerd onder het oog van het Amerikaanse ministerie van defensie. Voor het transport ervan, vermoedelijk naar Irak, werd beroep gedaan op een netwerk van privéhandelaars en transportbedrijven waaronder een luchtvrachtmaatschappij dat een VN-wapenembargo tegen Liberia overtrad;

* Een grote hoeveelheid munitie van een Braziliaanse fabrikant werd door een Brits bedrijf naar Saudi-Arabië en Mauritius verscheept. De lading werd echter in beslag genomen door de Zuid-Afrikaanse autoriteiten omdat er geen geldig transportbewijs voorhanden was. Brazilië keurde de export van de wapens goed desondanks de vele mensenrechtenschendingen in Saudi-Arabië;

* Een Nederlandse wapenhandelaar pleegde inbreuk op een VN-wapenembargo tegen Liberia door een groot aantal wapens te verschepen van China naar Liberia. Nochtans is het meermaals bewezen dat duizenden Liberiaanse burgers vermoord, verkracht en uit hun huizen verjaagd werden.

Het rapport licht ook een aantal gevallen toe van privé-bedrijven die betrokken waren bij illegale wapentransporten, maar ook hun diensten hebben verleend ter ondersteuning van VN-vredesmissies en humanitaire acties.

"Het is duidelijke dat het huidige lappendeken aan regels en wetten niet volstaat om het ritme van het groeiende aantal wapenmakelaars, transportfirma's en logistieke bedrijven bij te houden. Dergelijke tussenpersonen kunnen ervoor zorgen dat wapenleveringen wereldwijd op tijd aankomen, maar de wapens in kwestie worden te vaak gebruikt voor het vermoorden, verkrachten, verjagen en folteren van honderdduizenden mensen," zegt Jan Brocatus.

In haar rapport doet Amnesty International een aantal aanbevelingen voor krachtige en strikte wapencontroles, gebaseerd op consequente internationale wetten:

* Onmiddellijk invoeren van nationale wetten, regels en administratieve procedures die moeten voorkomen dat tussenhandel en het transport van wapens niet meer kunnen bijdragen tot mensenrechtenschendingen;

* Ontwikkelen van een internationaal protocol om tussenhandel in wapens en wapentransport te reguleren. Dit moet gebeuren op basis van een set ethische waarden die opgenomen moeten worden in een internationaal wapenhandelverdrag;

* Het overtreden van VN-wapenembargo's moet in alle staten strafbaar gemaakt worden. Ernstige overtredingen moeten erkend worden als een misdrijf met universele jurisdictie;

* Douane en andere controleorganen voor vrachtvervoer beter uitrusten met internationale donorhulp.