Christopher Oliha13 november 2005 – 21:41

Maar laat ons eens uitzoemen om deze realiteit van vandaag in een ruimer perspectief te zien. Laat ons eens terugblikken in de tijd, en afstand nemen van de waan van de dag.

Dit jaar bestaat België 175 jaar. Migratie en diversiteit zijn even oud als België, zelfs zo oud als de mensheid. Maar de recente migratie, is een goede vijftig jaar jong.

Velen zijn hier gekomen als “gastarbeiders”. Ze werden uitgenodigd om hier te werken, in de mijnen of de fabrieken. En de bedoeling was dat ze daarna zouden teruggaan. Dat is niet gebeurd. De meeste zijn gebleven. De familie volgde mee en ze bouwden hier een leven uit. Er kwamen tweede en volgende generaties.

Anderen kwamen als vluchteling. Ze lieten een heel leven achter op de vlucht voor vervolging, en vonden in België bescherming. Sommigen keerden terug. Anderen bleven hier, omdat ze ervoor kozen, of, omdat ze geen keuze hadden. Ze kàºnnen niet meer terug, of ze zijn intussen teveel in België geworteld.

Ook vandaag nog komen nieuwkomers aan in België. Op zoek naar geluk, op de vlucht voor ellende, of op stap in het huwelijksbootje. Sommigen blijven, sommigen keren terug. Soms gedwongen, soms vrijwillig. Sommigen zien geen andere uitweg dan onder te duiken zonder verblijfspapieren, en leiden een heel onzeker bestaan.

En dan zijn er nog de woonwagenbewoners. Hoewel ze al veel langer in België zijn, leiden sommigen nog steeds een trekkend bestaan. Gewoon, omdat ze ervoor kiezen.

Al deze mensen droegen en dragen mee aan de economische, maatschappelijke en culturele ontwikkeling van België.
Zonder hen, zonder ons, zou België er vandaag anders uitzien.
Onze sociale zekerheid was onmogelijk uitgebouwd geweest tot het niveau dat we nu kennen en geen Generatiepakt was opgewassen tegen de vergrijzing. Maar het zit ook in kleinere dingen. Zonder migratie had België nog nooit het Eurovisie-songfestival gewonnen . Onze nationale ploeg en ook ons Koningshuis zouden dezelfde niet zijn zonder migratie. Zelfs de grootste Belgische chocolatier is van allochtone huize .

Maar er zijn ook heel wat problemen. Om dat te weten hebben we de actualiteit niet nodig.

Racisme en discriminatie blijft het dagelijks leven van té veel mensen kleuren – of moet ik zeggen: ontkleuren.
Onze kinderen hebben het steeds moeilijker op school: ze blijven meer zitten dan andere kinderen, ze komen vooral terecht in beroepsrichtingen en maar heel weinig van hen studeren verder.
Voor de volwassenen is het niet gemakkelijker. De werkloosheid van allochtonen is tot 5 maal groter dan van anderen. Mensen die wel werk hebben, werken vaak onder hun niveau.
Zetten we de televisie aan, dan zien we de grote diversiteit van de samenleving nauwelijks weerspiegeld. Als ze al in beeld komen, zien we allochtonen vooral in een negatieve of stereotiepe rol.
Vele mensen hebben het moeilijk om hun weg te vinden in een nieuwe omgeving. Ze merken dat vele organisaties en instellingen niet open voor hen staan. Ze blijven liever in de veilige, gekende omgeving van hun eigen gemeenschap. Velen krijgen het Nederlands maar moeilijk onder de knie.
Ten slotte loopt het samenleven tussen mensen en groepen van verschillende origines en overtuigingen niet altijd vlot. Er zijn nog te veel vooroordelen, te veel onbegrip, te weinig écht menselijk contact.

Het beleid is er niet in geslaagd om deze problemen te voorkomen of op te lossen. Het is verontrustend dat de politiek vooral in actie schiet op momenten dat jongeren hun woede op straat uiten. Zo werd na onlusten in Brussel aan het begin van de jaren negentig een speciaal fonds opgericht om de situatie van allochtone jongeren te verbeteren . 14 jaar later zijn allochtonen stilaan de laagste prioriteit van dat fonds. Dit voorbeeld is exemplarisch: telkens weer zien we het thema “integratie” pieken op de agenda, om daarna meteen weer onderaan het prioriteitenlijstje te verdwijnen.

Het Vlaams minderhedenbeleid bestaat 10 jaar. Elke minister moet in zijn domein, zoals werk, welzijn, onderwijs, jongeren, de situatie van minderheden verbeteren. De minister van Inburgering, momenteel Minister Keulen, moet het geheel coördineren. De emancipatie van minderheden is immers een maatschappelijke uitdaging, die vereist dat alle neuzen in dezelfde richting staan, dat alle krachten gebundeld worden. In de praktijk gebeurt dit niet. Ik kan u vertellen dat de Vlaamse overheid op dit moment zelfs geen gemeenschappelijk actieplan heeft voor de emancipatie van minderheden! Hopelijk zal Minister Keulen, hier vandaag bij ons aanwezig, ons straks in zijn toespraak beterschap aankondigen.

Een ander pijnpunt is de inspraak van etnisch-culturele minderheden. Het Minderhedenforum heeft hierin een belangrijke rol. Al te vaak moeten we vaststellen dat inspraak schijn blijft. Doorgaans betrekt de overheid minderheden helemaal niét, of vraagt pas hun mening wanneer de echte beslissingen al genomen zijn.

Wel is de laatste jaren veel aandacht gegaan naar de inburgering van nieuwkomers. Inburgering is belangrijk: het helpt mensen sneller hun weg vinden in België. Eindelijk probeert het beleid hiervoor nu ook de nodige middelen in te zetten. We hebben steeds aangeklaagd dat nieuwkomers al werden verplicht, nog voor er voldoende aanbod was. Wij staan nog steeds heel sceptisch tegen die verplichting. Sancties mogen in geen geval basisrechten aantasten, zoals het recht op onderwijs of wonen. Dit zou in België een vanzelfsprekendheid moeten zijn, maar is het helaas niet als het over minderheden gaat.

De grote prioriteit voor inburgering, doet echter andere mensen vergeten, zoals de allochtone jongeren die hier geboren en getogen zijn. Zij hebben geen nood aan inburgering. Ze kennen Nederlands, ze kennen Vlaanderen. Wat zij nodig hebben, zijn kansen. Kansen om zich te ontplooien. Kansen om te tonen wat ze kunnen.

Onderwijs en werk zijn daarin cruciaal. En er gebeuren inspanningen in deze domeinen. Maar niet genoeg. Te vaak blijven het projecten: tijdelijk, vrijblijvend, en ergens in een hoekje van de organisatie. Hoewel de overheid steeds weer herhaalt hoe belangrijk gelijke kansen zijn, blijft de totale financiële investering peanuts. Minister Vandenbroucke belooft bijsturing inzake onderwijs. Hij wil gelijke kansen opnemen in de reguliere financiering van scholen. We rekenen erop dat hij deze belofte houdt.

Want we geloven in gelijke rechten en gelijke kansen. We geloven dat iedereen de kans moet krijgen zich te ontplooien. Dat iedereen deel moet kunnen nemen aan de samenleving. Op alle vlakken.
We geloven dat mensen met verschillende etnische en culturele achtergronden, mensen met verschillende kleuren en mensen met verschillende overtuigingen kunnen samenleven. Mét elkaar, niet naast elkaar.

Om dit te realiseren, hebben we 5 prioriteiten voor de volgende 5 jaar. Ze komen overeen met 5 kaarsjes op de verjaardagstaart van het FORUM. 5 kaarsjes die deze keer geen felicitatie zijn voor wat voorbij is, allerminst, maar een uitdaging voor de toekomst.

1. De eerste kaars is voor onderwijs.
Onze prioriteit blijft gaan naar gelijke kansen voor de leerlingen, van kleuter- tot hoger onderwijs. Als allochtone verenigingen blijven we ons inzetten voor een grotere betrokkenheid van ouders, en we willen dat ook scholen daarvoor de nodige inspanningen doen. Vandaag willen we speciaal een lans breken voor een inhaalbeweging naar meer kleur vòòr de klas. De koepels moeten een voortrekkersrol opnemen in het uitstippelen van een diversiteitsbeleid voor scholen. En ook scholen moeten hun verantwoordelijkheid nemen.

2. De tweede kaars brandt voor tewerkstelling.
Vandaag stelde het Minderhedenforum zijn tienpuntenplan voor meer en beter werk voor etnisch-culturele minderheden voor. We willen deze tien punten integraal gerealiseerd zien. Zo moet de nationaliteitsvoorwaarde worden afgeschaft voor alle jobs bij de overheid. Met de lokale verkiezingen in zicht, vragen we daarbij speciale aandacht voor jobs bij gemeenten en OCMW’s. Overheden én VDAB moeten dringend het anoniem solliciteren invoeren. Alle bedrijven moeten een diversiteitsbeleid voeren, mét gebruik van streefcijfers. Enkel als we de talenten en werkkracht van iedereen benutten, zal België de uitdaging van de vergrijzing aankunnen.

3. De media verdienen een derde kaars.
Want ook hier is veel werk aan de winkel. Vandaag doe ik een speciale oproep naar televisiemakers, een oproep tot creativiteit. Diversiteit is deel van onze samenleving. Maar diversiteit kan ook een onuitputtelijke bron van inspiratie zijn. Quizzen, soaps, humorprogramma’s: in Vlaanderen is het nog wachten op het eerste programma dat de interculturele samenleving tot zijn speerpunt maakt. Als de VRT écht ambitieus wil zijn, zorgt ze dat ze hierin trendsetter wordt voor Vlaanderen.

4. De vierde kaars steek ik aan voor de strijd tegen discriminatie
Kleur, overtuiging, afkomst, leeftijd, geslacht,… het mogen géén redenen zijn om mensen anders te behandelen. En toch gebeurt het. We horen politici vaak verklaren dat discriminatie ontoelaatbaar is. Toch blijft de antidiscriminatiewet meestal dode letter. Een praktijktest zou slachtoffers helpen om discriminatie te bewijzen. Deze praktijktest bestaat al in de wet, maar wordt door politieke onwil niet uitgevoerd. Zo kunnen daders van discriminatie hun gedrag maar al te vaak ongestraft voortzetten. Daar moet een einde aan komen: zero tolerance van discriminatie!

5. De laatste kaars gaat naar inspraak. Inspraak van minderheden.
Eigenlijk willen we met deze vlam anderen aansteken. Met deze vlam willen we het beleid aansteken om zijn verantwoordelijkheid te nemen. We willen allerlei organisaties, van scholen tot bedrijven, van rusthuizen tot verenigingen, aansteken om mee te werken aan gelijke kansen en diversiteit. En we willen ook onszelf, de minderheden, aansteken. We willen immers als burgers en als verenigingen zelf een actieve verantwoordelijkheid nemen.

Inderdaad. We denken dat wij zelf, als beweging van etnisch-culturele minderheden, een belangrijke rol kunnen, zelfs moeten spelen om dit alles te realiseren. We weigeren om bij de pakken te blijven zitten bij het zien van alle problemen. We geloven dat we een verschil kunnen maken.

De tijd dat er boven onze hoofden werd gesproken, moet definitief voorbij zijn. Na meer dan 50 jaar, kan het niet langer dat iedereen het over allochtonen heeft, maar niemand naar hen luistert. Daarom moeten we zélf onze stem verheffen! Aan het beleid vragen we dat het niet enkel naar ons luistert, maar ook rekening houdt met onze stem.
Na meer dan 50 jaar, kan het niet langer dat iedereen dingen doet vóór allochtonen, maar dat wij zelf nauwelijks iets kunnen doen. Daarom moeten we zélf het heft in handen nemen! Van het beleid verwachten we de instrumenten en het vertrouwen om die verantwoordelijkheid waar te maken.

Die verantwoordelijkheid nemen, die stem laten horen, dat is wat het Minderhedenforum wil doen. Verschillende verenigingen van allochtonen van alle afkomsten, van vluchtelingen en van woonwagenbewoners, werken samen in het Minderhedenforum. Om zo één stem te laten horen. Een krachtige stem. Een stem die weerklinkt in het debat. Een stem die gehoord wordt.

Dat is geen werk van één dag. Dat is zelfs geen werk van 5 jaar. Maar vooral: het is geen werk van enkele mensen. Daarvoor is de inzet nodig van vele verenigingen, vele vrijwilligers en geïnteresseerden.

Ik wil deze gelegenheid dan ook gebruiken om alle mensen, vooral vrijwilligers, te bedanken die zich hiervoor de voorbije jaren hebben ingezet en nog steeds inzetten. Maar ik wil ook u allen bedanken voor uw aanwezigheid vandaag. Ook zo draagt u immers bij tot een sterke beweging van etnisch-culturele minderheden. Ik wil jullie danken om jullie stem te laten horen en om naar elkaars stemmen te luisteren. Zonder jullie inbreng kan het Minderhedenforum niet verder. En we blijven jullie inbreng nodig hebben, ook in de toekomst.

Als we vooruit willen, met ons allen, hebben we de inzet van iedereen nodig. Dat begint in onze eigen omgeving: de buurt, de school, het werk. Ook op lokaal vlak kan u een belangrijke rol spelen. Ik hoop dat elk van ons die het kà n, zal stemmen voor de komende gemeenteraadsverkiezingen. En dat jullie allen voor én na de verkiezingen uw stem laten horen aan het lokale beleid.

Van het lokale beleid, komen we op het Vlaamse en het federale. Dagelijks worden wetten, decreten en besluiten gemaakt. Hoeveel daarvan houden rekening met de minderheden? Het is aan ons om onze plaats in deze samenleving op te eisen en waar te maken.

Dat kunnen we niet alleen. Daarvoor is er nood aan een gedurfd, vooruitziend beleid. Daarom vragen we aan u, meneer de minister, die bevoegd bent voor de coördinatie van het hele Vlaamse minderhedenbeleid, om de kaarsjes op onze verjaardagstaart uit te blazen. Zo kan u onze verjaardag meevieren. En tonen dat u mee wil werken aan de prioriteiten voor een nieuwe samenleving. Een samenleving zonder geweld. Noch het geweld van structurele uitsluiting, noch het geweld dat ertegen rebelleert. Een samenleving met gelijke kansen en respect.

-----------------------------------------
toespraak Christopher Oliha, voorzitter Minderhedenforum, op de Open Forumdag 12/11/2005