(foto João)

De mainstream media stellen het geweld in Kenia voor als een stammenoorlog. Bent u het daarmee eens?

“Nee, ik ben het daar niet mee eens. Je moet het geweld in Kenia bekijken vanuit de historische context. Het gaat over ongelijkheid. Bij de overgang van een koloniale naar een post-kolonialistische economie is een geprivilegieerde elite ontstaan die zowel de economie als de politiek in handen kreeg. Het land en de grondstoffen werden oneerlijk verdeeld, waarbij de politieke elite net de onafhankelijkheid gebruikte om de oneerlijke verdeling te verdedigen. We werken al sinds de jaren negentig aan een nieuwe grondwet die een correct bestuur en een eerlijke verdeling van de middelen voorziet, zodat iedere Keniaan een gewaardeerde en belangrijke Keniaan kan zijn. Dus het hele vraagstuk van de verkiezingen van 2007 en het geweld is een backlash van dat historische conflict. Het zijn de achtergestelde Kenianen die vechten, niet de geprivilegieerden.”

Is het ook een generatieconflict?

“Daarom heb ik het over de historische context. Dat brengt ons ook bij de overdracht van macht van generatie op generatie. De jongeren werden nooit voorbereid op het overnemen van de macht. Als je kijkt naar de politieke besluitvorming in Kenia, dan zijn het nog steeds de oudere geprivilegieerden die aan de macht zijn. Er is nooit een harmonische overgang en voorbereiding geweest, omdat het politieke systeem in Kenia het toelaat dat enkele gepriviligeerden worden gefavoriseerd. Maar deze privileges zijn in de ogen van veel Kenianen niet geoorloofd. Dat is waar het hele conflict om draait. De kwestie is eigenlijk heel symbolisch: wie is gepriviligeerd en wie niet. Wie bezit, wie niet.”

De Keniaanse media zeggen dat ze zelf ook schuldig zijn aan het geweld. Wat denkt u daarvan?

“Wat zal ik zeggen... Ik wil geen vonnis vellen. De media hebben hun eigen verantwoordelijkheid. Maar wanneer je weet wie achter een bepaald medium zit, weet je ook wat je kan verwachten. En we hebben lokale radiostations die informatie hebben gegeven die ze beter niet hadden gegeven op dat moment. En ik maak de vergelijking met Rwanda, want we weten allemaal wat in Rwanda is gebeurd.”

(foto João)

Is er een verband tussen deze crisis en Kenia's internationale schulden?

“Natuurlijk. Het is een historische vraag met betrekking tot hoe we onze bronnen toegankelijk maken en hoe die te verdelen. Het is een overheidsprobleem, het is een politiek probleem, het is een economisch probleem, het is een ontwikkelingsprobleem, het is een genderprobleem, het is een leeftijdsprobleem. Het gaat om het niet hebben van een goed model om een natie om te buigen van kolonialisme naar post-kolonialisme en het gevecht met de globalisatie aan te gaan. Dus het bemoeilijkt ook de nationale aangelegenheden omdat zij niet opgelost zijn. Wanneer mensen naar verkiezingen gaan, zijn ze hoopvol omdat ze denken dat ze iets kunnen veranderen. Maar ze kunnen zichzelf niet veranderen in een neo-liberale regeling, in een geglobaliseerde economie, in een geld economie ... als ik het zo mag zeggen.”

“Maar we weten dat in de financieel economische structuur zoals die vandaag is, de neo-liberalen geen vooruitgang kunnen dulden op een rechtvaardige basis omdat de geld economie het financiële kapitaal dient en iedereen uitsluit die geen maximaal voordeel haalt uit deze zaken. En dat zijn de meerderheid van de mensen.”

Waarom is Kibaki bang om zijn macht te verliezen?

“Net zoals Bush of Blair of Gordon Brown wil hij afspraken maken over zijn opvolging. Kibaki is het hoofd van een machtsmachine die haar eigen belangen verdedigt. Iedereen die binnen dat privilege leeft, wil die verdedigen. Kibaki is de verdediger van de bourgeoisie, van diegenen die de economische macht bezitten. Zij hebben iets te verliezen en ze verdedigen hun privilege met hun politieke macht. Als Keniaan en als iemand die deelneemt aan de nationale politiek kan ik zeggen dat Kibaki niet zal verliezen, want zijn tegenkandidaten zijn net zoals hij. Ze weten dat ze enkel vechten over wie controle uitoefent. Ze hebben één overeenkomst: ze zijn bang voor de macht van het volk. Toen Kibaki aan de macht kwam in 2002 was er een akkoord dat er binnen 100 dagen een nieuwe grondwet zou zijn. Maar tussen 2002 en 2007 hebben we daar niets van gezien. Er was nochtans een document waarover nationale eensgezingheid was bereikt, maar in het parlement is dat dode letter gebleven. De veranderingen waren namelijk in het voordeel van het volk, niet in het voordeel van de politieke elite.”

“Maar laat me één ding duidelijk stellen: de 21e eeuw zal een eeuw zijn die door het volk zal bepaald worden, want wij willen een gezonde, vredevolle wereld. Daarom moet er een bestuur komen dat het volk betrekt. Een bestuur dat voorziet dat iedere mens zich menselijk, voldaan en gewild kan voelen. En dat is wat de Kenianen vragen: een nieuwe, verstaanbare grondwet die bepaald wordt door onze geschiedenis, door wat het volk wil. Een grondwet die een duidelijk kader voorziet voor een participatief bestuur, voor een verdeling van de middelen en voor menselijke waardigheid.”

Is dit waar de crisis om draait en wat de mensen vragen? Het lijkt namelijk op chaos en geweld, maar u ziet hierin het begin van een nieuwe wereld.

“Het is geen chaos, het is een reactie op een tekort aan leiderschap. Latijns-Amerika is door ongeveer hetzelfde proces gegaan. Wat er nu in Kenia gebeurt, is wat Latijns-Amerika in de jaren zeventig doormaakte, inclusief de opkomst van de bevrijdingstheologie. Wat ik bedoel: de mensen zijn zeer gemotiveerd om een verandering teweeg te brengen die hun leven zal wijzigen. Hun strijd moet gevoerd worden binnen een duidelijk politiek en ideologisch kader over hoe de macht gegrond moet zijn in de geest en de daadkracht van het volk. Op die manier kan het volk de strijd aanbinden met de neo-liberale krachten.”

“De Keniaanse politiek wordt gedicteerd door geld, waardoor de mensen enkel kijken naar rijkdom en niet naar waarden. En dat gebeurt met opzet, want dat is de manier waarop de politieke elite de visie van de mensen steelt. De politici roepen nu dat de verkiezingen van 2007 ''gestolen', vervalst zijn. Wij, de Kenianen, worden al bestolen sinds de eerste verkiezingen die we hadden. In 1963 werden we onafhankelijk met een parlementaire democratie, weliswaar met een grondwet door de Britten opgesteld. Het werd 1964 en onze eerste president... roept zichzelf uit tot president en vertelt ons dat we een republiek zijn. Dat is vervalsen."

"Ik denk dat 2007 nodig was om de mensen wakker te schudden, om ze te laten inzien wat er gebeurt."

(foto João)

Er wordt nooit gesproken over de rol van de vrouw in deze hele situatie. Wat is hun rol?

“De vrouwen zijn het hart dat de samenleving op de been houdt. Er wordt nooit over de rol van de vrouw gesproken, ook in het Noorden niet. Daarom wil ik dit hier duidelijk zeggen: de vrouwen zijn het hart van de samenleving, en zeker in Afrika. Als Afrikaanse vrouwen hebben we altijd geweigerd om te sterven voor Afrika - we léven voor Afrika. Vanuit onze onderdrukte en machteloze positie hebben we een heel creatieve macht gecreëerd, dank zij onze verbondenheid met het leven. Wij voeden onze familie zonder keukenbudget, we zorgen voor onze zieken door enkel op elkaar te vertrouwen, want wij hebben geen verzekeringen, en we houden de geest van de samenleving levendig om zo onze kinderen te inspireren, onze gezinnen, onze gemeenschappen en onze natie als geheel. De vrouwen houden Kenia recht, de vrouwen houden Afrika recht en de vrouwen houden de hele wereld recht. Want wij produceren, reproduceren en, allerbelangrijkst, we zorgen voor de cohesie in menselijke relaties. De vrouwen zijn de managers van het leven.”

Het zijn dus de vrouwen die een andere wereld mogelijk maken?

“De vrouwen maken niet enkel een andere wereld mogelijk, ze creëren hem ook. De kracht ligt in ons. Als vrouwen willen we een erfenis nalaten zodat de 21e eeuw een eeuw van vrede zal zijn, van harmonie in de internationale relaties. Een eeuw waarin we een nieuwe leefwereld creëren op basis van menselijke waarden en niet op basis van winst.”

(foto João)