Georges Spriet (vrede vzw)12 april 2008 – 18:52

De eerste dag van de Algemene Vergadering van de Wereldvredesraad was er een van analyse van het wereldgebeuren, met twee hoofdinbrengen: de historische wortels van de huidige revolutionaire beweging van Zuid-Amerika, en het rapport van de Algemeen Secretaris van de Wereldvredesraad.

De tweede dag grepen de bijeenkomsten plaats per regio met de bedoeling voorstellen te formuleren voor zowel een wereldactieplan als een regionaal programma.

Dag 1. Analyses

Hieronder volgt een poging tot samenvatting van enkele toespraken.

De strijd voor zelfstandigheid van Latijns-Amerika.

door Jorge Torrez Jiminez (voorzitter van Comité de Solidaridad Internacional van Venezuela)

Zuid-Amerika kampt al twee eeuwen met de agressie van de Verenigde Staten. De onafhankelijkheidsbewegingen van begin de 19de eeuw tegen de Spaanse kroon waren een authentieke strijd van de Zuid-Amerikanen zelf. Bolivar, O'Higgings, Sanmartin, Santander waren geen importfiguren, ze waren het product van de eigen geschiedenis en ervaringen van dit deel van het continent. Onze landen kenden ook geen gescheiden ontwikkelingen: Venezuela en Colombia hangen zeer nauw samen, ook de bevrijding van Ecuador en Peru is intens met de twee eerstgenoemde verbonden.

Die onafhankelijkheid heeft niet lang geduurd. Vooral het Brits imperium heeft daar snel contrarevoluties kunnen laten op volgen, om het oude systeem in eigen voordeel op nieuw in te stellen. De Monroedoctrine van de Verenigde Staten wou daar verandering in brengen met de slagzin Amerika aan de Amerikanen, waar ze zichzelf zagen als vervanger van Britse heerschappij.

Naar het einde van de eeuw kaderde Washington haar streven in 'panamerikanisme': Centraal-Amerika en de Caraïben enerzijdsen Zuid-Amerika anderzijds. Ook dit concept is maar een omschrijving van het zoeken naar VS overwicht op Latijns-Amerika op alle manieren, inbegrepen rechtstreekse militaire invasies. De strijd om de hegemonie tussen Groot-Brittannië en de VS duurde voort. Het is pas met de Tweede Wereldoorlog dat een en ander wordt beslecht. Het directe gevolg is het einde van de banden (en de handelsconnecties) tussen Zuid-Amerika en Europa, en de instelling van de absolute dominantie van Washington.

Dit gaat gepaard met wat genoemd wordt de 'hemisferische staat'. Het komt erop neer dat de VS zich een extra-territoriale bevoegdheid toemeten over Latijns-Amerika via de doctrine van de Nationale Veiligheid.

Dat was zo tegen elke poging tot zelfstandigheid, tegen elke guerrilla-beweging. Deze strategie van de guerrilla heeft het niet kunnen halen: overal werd de strijd verloren (behalve Cuba, behalve de Colombiaanse Farc).

Dat was zo door nieuwe overheersingsinstrumenten als de internationale tribunalen van IMF en Wereldbank.

Dat was ook zo in de poging om een algemeen vrijhandelsakkoord op te stellen voor Amerika.

Het is Washington echter niet gelukt die handelsakkoorden als een geheel op te leggen aan de regio. Er is zware strijd geleverd door de volkeren om dit niet door te laten gaan. En Washington kon dan niet anders dan bilaterale akkoorden te sluiten met enkele landen individueel. Gesteund door het voorbeeld van Cuba kon Venezuela dergelijke ontwikkeling tegengaan. Vandaag zijn Ecuador en Bolivia duidelijk op deze weg gevolgd. Maar ook Brazilië en Argentinië hebben Washington afgehouden.

De nieuwe situatie doet G.W.Bush ook voor Latijns-Amerika overstappen naar zijn strategie van preventieve oorlog. Nieuwe wapens, nieuwe technologie, staatsterrorisme zijn nu de ingrediënten. De recente gebeurtenissen met een raketaanval op een Farc-kamp dat zich op Ecuadoraans grondgebied bevond, is daar een duidelijk teken van.

Hiertegenover stellen wij de solidariteit. Solidariteit onder de Latijns-Amerikaanse landen en volkeren, maar ook solidariteit van alle progressieven en democraten van de wereld tegen dergelijke agressies.

Ontwapening voor ontwikkeling, ontwikkeling voor vrede

door Orlando Fundora

(uit Cuba, voorzitter van de Wereldvredesraad)

Wie de laatste jaren overschouwt kan niet anders dan vaststellen dan de mensheid nog altijd wordt aangevallen en bedreigd: oorlogen, maar ook ecologische bedreigingen en strijd om grondstoffen. De bewapeningsuitgaven blijven de hoogte in gaan.

Een en ander kristalliseert zich in het Midden-Oosten, met de aanhoudende miskenning van alle internationaalrechterlijke principes in verband met Palestina, maar ook met de oorlog en bezetting in Irak, de Israëlische oorlog tegen Libanon, de dreigingen tegen Iran. Petroleum is van levensbelang, en wellicht daarom ook van oorlogsbelang.

Onze strijd voor vrede gaat in de eerste plaats om het welzijn van elke wereldburger. Honger, ziektes, kindersterfte, geen toegang tot drinkbaar water, analfabetisme zijn onaanvaardbaar voor ons. De enorme bewapeningsuitgaven zijn een kaakslag voor de mensheid. Daarom zeggen we: ontwapening voor ontwikkeling, ontwikkeling voor vrede.

Wat in Latijns-Amerika wordt geprobeerd met ALBA (alternativa bolivariana para la americas) is een werkelijk project voor de vrede.

Rapport van de Algemeen Secretaris van de Wereldvredesraad

Thanassis Pafilis van het Griekse EEDYE

(enkele notities)

De grote uitdaging voor ons is om de groeiende ontevredenheid van de volkeren om te zetten in een collectief verzet en georganiseerde actie om aldus het agressieve imperialisme te stoppen. Een vredevolle en rechtvaardige wereld is niet alleen een objectieve noodzaak, maar ook een zaak die kan worden gerealiseerd op voorwaarde dat de volkeren er alles aan doen om het te trachten te bereiken.

Op internationaal vlak vormt de oorlog intussen een geïntegreerd onderdeel van de gebeurtenissen. De principes van het VN-Charter worden getransformeerd. De militarisering bereikt enorme hoogtes. De militaire uitgaven van vandaag overstijgen die van tijdens de Koude Oorlog. Men investeert in oorlogsmateriaal terwijl elke dag 30.000 mensen sterven door het ontbreken van de nodige zorgen, en terwijl de helft van de wereldbevolking met minder dan een dollar per dag moet overleven.

NATO en Europese Unie voeren drie oorlogen : Joegoslavië, Afghanistan en Irak. Er zijn de oorlog van Israel tegen Libanon, de reële bedreigingen tegen Iran, en de tientallen interventies tegen landen wereldwijd. De wereld is een gevaarlijke plek geworden.

De militaire activiteit van de EU groeit snel aan, met een militaire aanwezigheid in 16 buitenlandse missies.

Palestina is een centraal thema; het VN-kader is al lang verlaten en de Verenigde Staten zijn die enigen die de touwtjes in handen hebben. Ook Syrië staat in de kijker. Frankrijk dreigde ermee zijn diplomatieke relaties te verbreken. Iran blijft aan de schandpaal gebonden – en bedreigd door een preventieve aanval - terwijl het Internationaal Atoomenergie-agentschap én de CIA zeggen dat het Iraans programma geen militair onderdeel bevat. Irak blijft een complex geheel van controle over energiegrondstoffen. Turkije speelt een strategische rol in de regio.

Azië telt het grootste deel van de wereldbevolking. De Verenigde Staten proberen op allerlei manieren dit werelddeel te controleren met een nieuwe impuls in hun politiek van militaire basissen: Japan, Korea, enz. We zien een zeer gevaarlijke ontwikkeling in de herbewapening van Japan en in het partnerschap van Australië en Nieuw-Zeeland met de NAVO.

In Europa blijft de Balkan een onstabiele en gevaarlijke regio. De eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo zet nog maar 's het VN-Charter, de Verklaring van de OVSE en de resoluties van de VN Veiligheidsraad buiten spel. Dit heeft alles van doen met het groeiende belang van toevoer van energiegrondstoffen die door dit gebied heen moet komen vanuit het Midden-Oosten. Ook hier dezelfde strategie van militaire basissen en aanwezigheid van vreemde troepen: Bosnië-Herzegevonia, Kosovo, Bulgarije, Roemenië.

In Latijns-Amerika groeit de invloed van de progressieve krachten en volksbewegingen. Verscheidene landen tellen een progressieve regering. De akkoorden tussen verschillende landen en Venezuela vormen een hoopvol alternatief: Petrocaribe, Petrosur, Telesur, Banco del Sur, Alba.

De recente crisis tussen Colombië en Ecuador – met de grensoverschrijdende aanval om FARC militanten te doden op Ecuadoraans grondgebied – toont in welke mate de regering Uribe een verlengstuk is van het imperialisme in de regio.

De situatie in Afrika blijft dramatisch. In 15 jaar werden bijna 4 miljoen mensen vermoord. Honger en miserie in een continent met veel rijkdom. De controle over deze rijkdom is weerom de inzet van militaire aanwezigheid. Er zijn Franse militaire basissen in Djibouti, Dakar en Gabon. de VS hebben basissen in Djibouti, Egypte, Santa Helena. Ze hebben militaire installaties in Gabon, Kenia, Mali, Marokko, Sao Tome, Senegal, Uganda, Tunesië en Zambië. Het Pentagon richtte een speciaal commando op voor Afrika.

De Eu en de NAVO intensifiëren hun interventies. Nu de NAVO uitbreiding naar het oosten volop aan de gang is, wordt er gesproken over het Midden-Oosten en Afrika. Dit is een allesomvattende poging om een nieuw soort kolonialisme te installeren om regio's onder absolute controle te krijgen en de progressieve vredeskrachten die naar souvereiniteit streven uit te schakelen.

De EU en de NAVO verhogen de militarisering en de bewapening waardoor ook de andere grootmachten in de spiraal stappen om mee te kunnen spelen in de verdeling van de markten onder betere voorwaarden. De strijd voor de afschaffing van het atoomwapen blijft ook in dit kader van het allerhoogste belang.

Initiatieven om de VN te hervormen en meer te doen overeenstemmen met de bestaande krachtsverhoudingen van vandaag zijn nog niet tot een goed eind gebracht. Die discussies hebben echter geleid tot een aantal besluiten waarbij de nieuwe imperialistische orde in conflict gaat met de oude principes.

De ongelijkheid in de wereld blijft hallucinante vormen aannemen. 800 miljoen mensen leven in absolute armoede, 200 miljoen kinderen leven in afschuwelijke omstandigheden. 900 miljoen volwassenen zijn analfabeet, 115 miljoen kinderen kunnen niet naar school. Intussen bezit 2% van de wereldbevolking 60% van de rijkdommen, volgens een studie van de Une-Wider Universiteit van Helsinki. En die ongelijkheid wordt nog groter. Steeds meer economische macht wordt in grote transnationale monopoliehouders geconcentreerd; in een jaar tijd grepen er 6134 fusies plaats van deze grote ondernemingen. Deze economische concentratie versterkt de politieke en militaire druk die de multinationals uitoefenen over regeringen en staten.

Onder allerlei voorwendsels wordt de democratische rechten en vrijheden van de burgers ingekrompen. Overal is er zware politierepressie. Nieuwe wetten worden uitgevaardigd, enorme controlesystemen worden ontwikkeld, in de Verenigde Staten, maar zeker ook in de Europese Unie.

Tezamen met andere volksbeweging wil de Wereldvredesraad de democratische rechten helpen verdedigen. We moeten onze inspanningen bundelen om de vrijheid van de volkeren en de sociale vooruitgang te bewerkstelligen.

****

Dag 2.organisatorisch

De regionale bijeenkomst van de Europese bijeenkomst had wat taal- en vertalingsproblemen. Enkele mensen van Oost-Europa konden niet overweg met Frans, Engels of Spaans. Uiteindelijk had ze wel of meer min het resultaat dat ze moest hebben: een voorstel tot actieplan.

Vrede vzw zou in de Wereldvredesraad meer gerichtheid naar gezamenlijke politieke actie willen pleiten. De individuele leden zijn groepen die allerlei soorten politieke en sociale activiteiten ontplooien, maar als geheel is de Wereldvredesraad teveel een 'organisatie van verklaringen'. Verklaringen waarbij men steeds opnieuw uitgebreid het grote beeld beschrijft : imperialisme, militaire overheersing, souvereiniteit van staten.

Daarom stelden we in de Europese regionale bijeenkomst voor om een beperkt globaal actieplan te laten articuleren met welomschreven regionale aandachts- op campagnepunten. Iets wat ook de Japanners willen doen, lijkt ons.

Als geheel zou de WVR zich tot enkele campagnes moeten beperken: kernwapens; anti-oorlog; wereldwijde militaire uitgaven, democratische internationale orde.

Hoe intens en op welke manier deze campagne moet worden gevoerd kan besproken worden, maar een aantal instrumenten moeten zeker worden voorzien. Daarbij denken we in de eerste plaats aan een (inter)actieve website, een logo, met informatieverzameling over de thema's, met aankondiging van grotere acties in dat kader, met updating in een (modern) bewegingsblad.

Hierop zouden zich voor Europa enkele thema's kunnen enten waar geregeld gezamenlijk mee wordt naar buiten gekomen: militarisering in en van de Europese Unie, NATO, en de rol van de Unie in haar nabije omgeving (Midden-Oosten, Afrika). Er zou kunnen gedacht worden aan een soort taakverdeling tussen verschillende organisaties om deelonderwerpen op te volgen.

Dat was ons voorstel.

De Europese coördinatie is het daar grosso modo mee eens. Hier groeit zellicht een mogelijkheid tot gezamenlijke actie. In de plenaire zitting echter waar de voorstellen uit de verschillende regio's werden gepresenteerd, verviel iedereen (behalve Europa) weer in een (regionale) politieke analyse een opsomming van acties uit het verleden. Er werd ook geen concreet besluit getrokken. Dat wordt wellicht door de nieuw gekozen instanties opgenomen?

Is dit geen gemiste kans om een beweging die verschillende jaren in de moeilijkheden heeft gezeten een nieuwe dynamiek te kunnen meegeven. Heeft dit te maken met het feit dat vele organisaties nauw verbonden zijn met een partij? Heeft het alleen met organisatorische tekortkomingen te maken? Met manier van vergaderen?

De nieuw gekozen voorzitter van de Wereldvredesraad is Cebrapaz (Braziliaans Centrum voor solidariteit onder de volkeren en de strijd voor vrede). Ze hebben hun plannen voor een een actieve wereldbeweging in een boekje voorgesteld. De uitdaging is, stelt Cebrapaz, een “campagne uit te werken die mobiliserend kan werken om een collectieve actie mogelijk te maken rond een belangrijk onderwerp”. Mogelijk thema volgens Cebrapaz: “De strijd van de volkeren tegen imperialisme en zijn oorlogen, hun streven naar vrede, en nationale souvereiniteit, economische ontwikkeling en sociale rechtvaardigheid”.

Campagnes en intitiatieven volgens Cebrapaz:

- Tegen de buitenlandse militaire basissen (zeker in Latijns Amerika)

- Democratisering VN systeem

- Versterking van de samenwerking met inter-gouvernementele instellingen (regionale samenwerkingsverbanden onder landen, VN, Ecosoc, Mensenrechten, Unesco, Unctad)

- Campagnes tegen de 'anti-terroristische' wetten

- Bewapeningswedloop

- Tegen de privé militaire ondernemingen

- Tegen de militarisering in de EU door Nato

- Samenwerking met studiecentra voor vrede en ontwikkeling

- Seminaries opzetten ( strategische grondstoffen bijv e.a. hierboven genoemde onderwerpen)

Ze stellen in hun boekje ook enkel functioneringsprincipes van de WVR voor:

- aantrekken van nieuwe leden

- versterking van de regionale structuren

- versterking van het gezamenlijk werk van het secretariaat

- eigen media: tijdschrift-bewegingsblad, website, posters e.a. om 'zichtbaarheid'

- specifiek project rond geschiedenis van WVR (boek, onderzoek)

Dit programma is echter niet in de vergadering besproken, en als dusdanig niet in de Algemene Vergadering goedgekeurd. Het is dus ook niet vanzelfsprekend dat eenieder achter deze voorstellen staat. Cebrapaz is tot voorzitter gekozen echter niet op basis van een programma.

Hopelijk kan dit toch enig perspectief openen naar een mogelijke nieuwe activering van de Wereldvredesraad?