P Wauters05 juni 2006 – 01:21

Lisbet Lenaers is nu 28. Tien jaar geleden komt ze naar Antwerpen handelswetenschappen studeren aan de Lessius Hogeschool. Ze wil ‘zakenvrouw’ worden. Maar dan is er een ‘accident de parcour’: in 1997 valt Lisbet door een raam, breekt haar rug en wordt volledig rolstoelafhankelijk. Lisbet zet haar studies verder, doet een semester in Kopenhagen en één in Rotterdam en studeert af met specialisatie marketing. Ze wordt aangeworven bij de kredietmaatschappij van Ford. “Ik begon daar in een administratieve job. Toen ze zagen dat ik meer kon dan enkel dossiers klasseren groeide ik snel door tot credit controller”, zegt ze. Lisbet begint ondertussen een cursus godgeleerdheid aan het Hoger Instituut voor de Godsdienstwetenschappen uit interesse: “Het omgaan met mijn handicap had immers mijn geloofsbeleving nieuwe impulsen gegeven”. Ze wil les gaan geven en biedt zich aan bij verschillende scholen. “De reacties waren positief, schooldirecties zijn gewonnen voor het opnemen van een persoon met aan handicap om een open houding bij leerlingen te bewerkstellingen”.

Lisbet geeft nu godsdienst en economie in het vierde, vijfde en zesde middelbaar van het Moretusinstituut in Ekeren. “De leerlingen staan heel open voor mijn handicap, ik praat er heel openlijk over met hen. Deuren worden open gehouden, op een sportdag wordt ik uitgedaagd voor een partijtje pingpong.”

Handicap modellen
Alles schijnt prima te verloren, Lisbet is het type voorbeeld van de ‘goed geïntegreerde gehandicapte’. Ze heeft een leuke job, leeft als zelfstandige single vrouw. Maar waarom is ze dan ook nog zo druk in de weer als woordvoerster van GRIP, een organisatie die opkomt voor gelijke rechten voor alle personen met een handicap? “Ik word wel met discriminatie geconfronteerd”, zegt ze. “Ooit werd ik gevraagd een café te verlaten omdat m'n rolstoel in de weg stond. Als ik in Antwerpen in het stadhuis moet zijn, moet ik dat 24 uur op voorhand aanvragen. Maar fysische toegankelijkheid is niet het probleem op zich, het is vooral een kwestie van mentaliteit en cultuur bij de ‘anderen’. Onlangs ging ik naar het zwembad en de badmeesters beginnen met mijn vriendin te discussiëren over hoe ik in en uit het bad kan. Pas als ik zelf mijn mond open doe beseffen ze dat ik misschien best ook betrokken wordt in de discussie.”

En daarmee heeft Lisbet geen last: “Ik ben assertief en laat me nooit doen en dat moet ook. De beweging moet van beide kanten komen: personen met een handicap moeten opkomen voor hun rechten, zich ‘outen’. Tot nog niet zo lang geleden werd een handicap nog gezien als een “straffe Gods” en de personen met een handicap wekten medelijden op. Dan hadden we het medische model: heel het denken over handicap wordt gemedicaliseerd. Het is een lichamelijk defect en dat zal zo goed mogelijk opgelost worden door experts. Dan kwam het sociaal model: de maatschappelijke structuren veroorzaken maatschappelijke ongelijkheid waardoor personen met een handicap gediscrimineerd worden. Het culturele model legt de nadruk op de beeldvorming en taalgebruik over de handicap en op zelfontplooiing en identiteit. Mijn handicap is een deel van mijn identiteit, bepaalt mee wie ik ben”.

“Ik krijg automatisch veel aandacht omdat ik in een rolstoel zit, en het “och arme” kan je nog in de blikken lezen. Het zijn vaak lieve mensen die me willen helpen, en soms heb ik ook hulp nodig, maar vaak doe ik ook graag dingen gewoon alleen”.

Inclusie
“Eén op de tien personen in onze maatschappij heeft een vorm van handicap, “ zegt Lisbet. “Is dat een ‘minderheidsgroep’? En wat met de andere minderheidsgroepen in onze samenleving, migranten, holebi’s? Mensen hebben gelaagde identiteiten: ik ben gehandicapt en vrouw. Inclusie betekent dat al die identiteiten onvoorwaardelijk worden opgenomen en gelijke rechten krijgen. En dat moet afgedwongen worden. Informatie is daarvoor cruciaal: in onze informatiemaatschappij moet het recht op toegang tot informatie verzekerd worden voor allen. Hoeveel websites beantwoorden aan de standaarden van toegankelijkheid voor personen met een handicap? Daar is nog heel veel werk te doen.”

Maar hoe kan je inclusie afdwingen? “Tja het is een werk van lange adem. Met GRIP hebben we onlangs een beeldvormingcampagne gevoerd rond personen met een handicap in de media. Heb jij al veel personen met een handicap op het scherm gezien? TV is cruciaal voor de cultuurbepaling van mensen en dus lanceerden we een beeldvormingcampagne met mensen met een handicap in onverwachte omstandigheden en deden we een oproep aan personen met een handicap om zich in te schrijven voor quizzen en spelprogramma’s. Dat lukt nog maar matig: veel personen met een handicap hebben nog teveel schroom om echt de stap te zetten en programmamakers zijn weigerachtig omdat ze denken dat ze enorme aanpassingen zullen moeten doen.”

Beleid
De positie van personen met een handicap wordt sterk beïnvloedt door het gevoerde beleid.
“Het beleid is nog heel bevoogdend en de participatie van personen met een handicap vaak erg formeel. Wij willen bijvoorbeeld zelf bepalen wat toegankelijk moet zijn, niemand moet dat in onze plaats doen.” “Er zal ook gedurende een bepaalde periode positieve discriminatie nodig zijn”, zegt Lisbet.

Het debat over tekorten aan plaatsen en ondersteuning van personen met een handicap is steeds actueel. “Het ‘zorgmodel’ is nog veel te aanbod gestuurd. Dat komt nog uit de periode waarin men de arme gehandicapten wegmoffelde in ver afgelegen instellingen. Het beleid moet vraag gestuurd worden. De persoon met een handicap moet bepalen wat zijn noden zijn en daarvoor diensten kunnen krijgen. Er is nu wel een persoonlijk assistentie budget in Vlaanderen, maar je ziet dat dat toch maar met mondjesmaat wordt uitgebouwd.”

De weg lijkt nog lang en kronkelend, maar een nieuwe generatie personen met een handicap als Lisbet, die hun anders zijn positief opeisen, kan de stroom misschien stilaan verleggen.