Leo10 juni 2008 – 16:13

Niemand is voor honger. Dat spreekt voor zich. Op de wereldtop in Rome helpt de Belgische delegatie dan ook mee zoeken naar oplossingen om wereldwijde hongersnood te vermijden.
Puik. Maar gaat de Belgische delegatie zich daarna verdiepen in oplossingen en maatregelen voor de ‘eigen’ hongersnood in België en Vlaanderen? Ach ja, is dat ook een probleem?

De wereldwijde voedselcrisis treft ook steeds meer gewone Belgen. Maar honger komt niet alleen doordat er te weinig voedsel beschikbaar is of omdat het voedsel duurder is geworden. Honger wordt veroorzaakt door een samenspel van verschillende mechanismen waardoor mensen het moeilijk hebben om rond te komen en het moeilijk hebben om zich te handhaven in onze maatschappij: dalende koopkracht, stijgende energieprijzen, torenhoge huurprijzen, dakloosheid, betaalbaarheid van de gezondheidszorg, laaggeletterdheid, socio-culturele uitsluiting, inefficiënte regelgeving, illegaliteit, schuldenlast,...

Anderhalf miljoen Belgen leeft in een situatie met een verhoogd risico op armoede. Volgens recente gegevens van de Belgische Federatie Voedselbanken deden dit jaar al ruim 110.000 mensen een beroep op de voedselbank, een aantal dat overigens jaar na jaar fors toeneemt.
De Voedselbanken bedelen overschotten van de industrie via honderden caritatieve instellingen in België. De armen zelf ervaren de bedeling van voedselpakketten als paternalistisch en vernederend en draagt zeker niet bij tot een groter gevoel van eigenwaarde, wordt de overlevingsdruk blijkbaar te groot. Steeds meer mensen laten hun schroom vallen en vragen om voedselpakketten.
De voedselindustrie zelf heeft er overigens veel belang bij haar overschot weg te geven: de bedrijven besparen op stockage- en vernietigingskosten en werken tegelijkertijd aan een goed imago. Overigens staat de voedselindustrie er ook helemaal niet stil bij de vraag of de armen wel gebaat zijn bij het aanbod, zowel kwantitatief als kwalitatief.
Het is en blijft een vreemde paradox: voedselbedeling in ons land van overvloed…

De vermelde 110.000 mensen zijn ‘geregistreerde’ gebruikers van de voedselbank. Maar hoeveel anderen hebben ook honger en gaan niet naar een voedselbank? Het moeten er minstens evenveel zijn.
Hulporganisaties worden overstelpt met de vraag naar voedselpakketten en alle organisaties proberen te helpen, zolang het kan. Hulporganisaties melden ook dat ze steeds meer mensen moeten weigeren, omdat ze onvoldoende te verdelen hebben, omdat ze onvoldoende georganiseerd zijn, omdat er te weinig personeelsleden of vrijwilligers zijn,...

Tegelijk lijkt er ook een kentering in het denken over voedselbedeling te ontstaan.

Een voedselpakket helpt het (grondwettelijke) recht op een menswaardig bestaan niet te realiseren. Integendeel: het is een maatregel die de arme in een afhankelijkheidspositie houdt, ook al is het hulp op korte termijn. Armen dienen weer greep te krijgen op hun eigen leven. Een voedselpakket helpt de eerste honger verdrijven, maar daarmee verdwijnt de armoede niet.

Er zijn dus preventieve en structurele maatregelen nodig om armoede aan te pakken, maar dan moet de overheid het geweer van schouder veranderen en het armoedebeleid dat momenteel wordt gevoerd dringend bijsturen. Een verwarmingstoelage hier, een voedselpakket daar, een extra schoolpremie,... Het zijn oplossingen voor de gevolgen van armoede; maar ze veranderen niets essentieels aan de wortels van armoede.
Een eerste belangrijke stap die het beleid dringend moet nemen, is het optrekken van alle uitkeringen en minimumlonen, zodat mensen op zijn minst al een inkomen hebben waarmee ze een menswaardig leven kunnen leiden.

In afwachting proberen de ‘sociale kruideniers’ die her en der opstarten in Vlaanderen, een antwoord te geven op een ‘menswaardige voedselbedeling’: voedselbedeling is een noodzakelijk kwaad, maar men kan tegelijk proberen de afhankelijkheidspositie van de arme te doorbreken. Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen, CAW’s en andere welzijnsorganisaties proberen zich hierrond te organiseren. Vaak hebben ze te weinig armslag en ondersteuning en dikwijls zetten ze 2 stappen vooruit en 3 achteruit,...

Het echte werk ligt echter op beleidsvlak. Een Belgische top over ‘voedselbedeling in ons land van overvloed’ zou alvast een mooi startpunt zijn. Waarop wacht u, dames en heren politici?

Jan Matthys
Wijkcentrum De Kring, Eeklo

Vereniging waar Armen het Woord Nemen