Benny W15 juni 2008 – 23:24

sprekers

Volgende sprekers deden aan het debat mee :

• professor doctor Michael Braungart
• Thomas Leysen, CEO Umicore, voorzitter Verbond der Belgische Ondernemingen (VBO)
• Karel Van Acker, coordinator Leuven Material Research Centre (KUL), voorzitter plan C
• Jan Turf, beleidscoördinator Bond Beter Leefmilieu (BBL)

Cradle to Cradle (C2C) (van wieg tot wieg)

C2C is een andere filosofie om produkten , grondstoffen en afval te benaderen, en wordt beschreven in het gelijknamige boek 'Cradle to Cradle, remaking the way we make things' geschreven door Michael Braungart en William McDonough.

De essentie is eenvoudig : ontwerp producten/processen zodanig dat wanneer een product het einde van zijn levenscyclus bereikt heeft, het makkelijk als voedingsstof kan gebruikt worden voor zijn omgeving of voor een ander product.

Om dit correct te kunnen doen, moeten we wat een correctie definitie hanteren van wat milieuvriendelijk is.

Eco-efficiënt bezig zijn brengt ons nergens

30 jaar zijn we reeds bezig met een milieubeleid uit te stippelen en als we kijken of het milieu daar beter van geworden is, mogen we gerust de conclusie trekken dat dit beleid gefaald heeft en dat het tijd wordt om het over een andere boeg te gooien.

Het huidige beleid is er vooral op gericht om de negatieve gevolgen van producten of processen in te perken. We stellen normen op waaraan een product moet of niet mag voldoen. Een product moet een zo minimaal mogelijke invloed hebben op zijn omgeving ( = eco-efficient zijn). Maar wat heeft je kind er aan dat het speelgoed waarmee het speelt maar een beetje giftig is ?

Wie eco-efficiënt wilt zijn doet in feite aan schadebeperking. Op zich is het een goed idee om schade te beperken, maar vanuit een ecologisch standpunt volstaat dit helaas niet. Een alsmaar toenemende wereldbevolking zorgt ervoor dat je snel de limieten van een dergelijk beleid bereikt.

Eco-efficiëntie leidt dikwijls niet tot het gewenste resultaat. Asbest is zo een voorbeeld van hoe het niet moet. Asbest is wettelijk verboden. In de plaats daarvan wordt nu dikwijls de asbestvervanger antimoon gebruikt, een stof die vele malen schadelijker is dan asbest.

Eco-efficiëntie veronderstelt impliciet dat de mens een probleem is op deze wereld, en dat dat probleem ingetoomd moet worden.

“Als we onze ecologische voetafdruk willen verkleinen, kan dat alleen door van het land een concentratiekamp, zoals Cuba, te maken.”

De maatregelen die hiervoor genomen moeten worden, zullen nooit de goedkeuring krijgen van de publieke opinie en hebben eerder een tegenovergesteld effect : een aversie tegen alles wat met milieu te maken heeft.

Dat de mens niet schadelijk hoeft te zijn voor zijn omgeving illustreert Braungart met het voorbeeld van de mier. De totale biomassa aan mieren op deze planeet bedraagt een veelvoud van die van de mens. Toch is de mier een onmisbare schakel in vele ecosystemen, onder andere dat van het evenaarswoud en vormt de mier op geen enkele wijze een bedreiging voor het leven op aarde.

Volgens Michael Braungart is dat het fundamentele probleem : we hebben de neiging om de problemen in het verkeerd perspectief te zien. Als we de dingen in een verkeerd perspectief zien, hoe kan er dan een correcte oplossing voor gevonden worden ?

een verkeerd perspectief

Professor Braungart haalt een aantal voorbeelden aan om te illustreren hoe het niet moet en hoe het wel zou kunnen.

Papier wordt momenteel vaak gerecycleerd. Dit kan een beperkt aantal keer gebeuren totdat het papier zodanig zijn kwaliteit verliest zodat het gestort moet worden. Tijdens het recycleren van het papier blijft de inkt aanwezig. Dikwijls bevat de inkt die gebruikt wordt om bv. kranten te drukken lood (een zwaar metaal). Het gestorte afval bevat nog steeds dit lood en vormt een gevaar voor zijn omgeving.

De manier waarop het boek C2C is gemaakt kan een voorbeeld zijn van hoe het dan wel moet. Het boek is niet van papier gemaakt, maar van een onschadelijke kunststof. De kunststof kan rechtstreeks hergebruikt worden zonder kwaliteitsverlies en de inkt die gebruikt wordt kan met hete waterdamp makkelijk worden verwijderd en hergebruikt met eenvoudige milieuvriendelijke processen.

Het CO2 probleem is geen probleem van teveel CO2 in de atmosfeer vermijden, maar een probleem om een manier te vinden om de koolstof die vrijkomt bij verbranding af te vangen en bijvoorbeeld te distribueren over de velden die de koolstof goed kunnen gebruiken.

een optimistische visie

De C2C visie is er 1 van optimisme. Zorg ervoor dat je goederen ontwerpt die goed zijn voor de omgeving i.p.v. minder schadelijk. Op die manier wordt het zelfs voordelig om te produceren. We moeten terug mens durven zijn.

De lucht binnenshuis bevat dikwijls veel meer schadelijke stoffen dan de lucht buitenshuis dankzij de aanwezigheid van vele schadelijke stoffen die zich in voorwerpen binnenshuis bevinden. De firma Desso NV heeft samen met professor Braungart een tapijt ontworpen dat niet alleen goed is voor het milieu qua gebruikte materialen maar dat zelfs de omgevingslucht reinigt !

Afval bestaat niet in de visie van C2C. Afval zou voedsel moeten zijn voor andere producten of processen zonder aan 'downcycling' (= recyclage waarbij de materialen aan kwaliteit inboeten) te doen. Het woord 'afval' symboliseert voor Braungart alles wat er momenteel misloopt. 'Afval' is een verkeerde, negatieve benadering van wat in feite grondstoffen zijn.

niet wachten op de regering

We hebben de regering niet nodig om tot een goed ecologisch beleid te komen. Bedrijven hebben er alle belang bij om zelf initiatieven te nemen en niet wachten op subsidiering. C2C is goed voor het bedrijf en goed voor het milieu. De overheid is enkel nodig voor het opstellen van lange termijn doelstellingen. Vanuit de ervaring van Braungart hebben financiële markten zeker oren naar milieu-argumenten.

Opmerkingen van Thomas Leysen

De heer Leysen ziet zeker het positieve nut in om C2C trachten in te bouwen in het beleid van de ondernemingen. Maar hij stelt zich vragen bij het korte tijdsbestek waarin het geïmplementeerd zou moeten worden, gezien de hoogdringendheid van bepaalde milieu gerelateerde problemen. Hij stelt hij de eco-efficiëntie belangrijk zal blijven. Verder gaat hij niet akkoord dat recyclage een inferieur proces is. Dit geldt voor bepaalde simpele omsmeltingen (Umicore is een metaalverwerkend bedrijf) waarbij er zeker sprake is van downcycling. Voor geavanceerder recyclage processen is er echter sprake van 100% recyclage en kan er zelfs sprake zijn van upcycling indien gewenst.

Terugname van materialen is momenteel een groot probleem. Hij haalt het voorbeeld aan dat als mensen een 2de gsm aanschaffen, de 1ste gsm dikwijls in de lade blijft liggen. Voor een geslaagde C2C implementatie is het noodzakelijk dat de kringloop zoveel mogelijk gesloten blijft. Momenteel zijn er nog teveel open kringlopen en dat is een probleem dat logistiek moeilijk op te lossen is.

Verder is Thomas Leysen ervan overtuigd dat regulering noodzakelijk blijft en dat het beter voor de bedrijven zou zijn als ze zelf met positieve voorstellen komen.

Opmerkingen van Karel Van Acker

Karel Van Acker vindt dat prof. Braungart veel nadruk legt op materiaalgebruik. De overheid stelt vast dat enkel aan afvalbeheer doen, niet voldoende is.
Volgens de heer Van Acker is het opzetten van 'closed loops' zeker geen utopie, maar dit zal enkel mogelijk zijn als de hele maatschappij eraan gaat meewerken.
Er moeten niet alleen materiaal innovaties komen, maar ook nieuwe productiestromen. Waarom zouden we een auto niet huren per kilometer ipv de auto te kopen ? Iemand die goederen verhuurt zal eerder geneigd zijn deze goederen terug op te halen en op die manier zal het veel vanzelfsprekender zijn om met gesloten kringlopen te werken.
Er gaat veel sensibilisatie nodig zijn om de consumenten ervan bewust te maken dat het ook anders kan. Verder stelt hij dat de draagkracht van de aarde niet onbeperkt is en dat we ook in een C2C wereld de capaciteit van de aarde niet oneindig is.

Opmerkingen van Jan Turf

Momenteel kunnen we toch stellen dat de overbevolking een groot probleem is en dat het naar de toekomst niet houdbaar is gelijk we nu bezig zijn. Hij ijvert wel om het ecologische voetafdruk model niet zomaar aan de kant te schuiven, het heeft een grote educatieve waarde. Bovendien moeten we blijven erkennen dat er grenzen zijn aan de huidige productie. De biologische kringloop kan niet alles tegelijkertijd produceren en hij verwijst hiervoor naar de huidige voedselcrisis. Bovendien vindt hij het idee van gebruiken en terug weggooien niet een voorbeeld van een goede mentaliteit.

Michael Braungart

De sprekers worden ingeleid door Rudi Daems

Thomas Leysen

Karel Van Acker

Jan Turf

vragen uit het publiek

Slotwoord door Mieke Vogels