Lies20 juni 2008 – 17:37

In het secundair onderwijs bestaan momenteel drie onderwijsniveaus: ASO (algemeen secundair onderwijs), TSO (technisch secundair onderwijs) en BSO (beroepssecundair onderwijs).

ASO-leerlingen kiezen voor een ruime algemene vorming. Ze worden tijdens hun middelbareschooljaren voorbereid op studies aan een hogeschool of universiteit. Hun diploma vereist ook hogere studies.

TSO-leerlingen kiezen voor een specifiekere vorming. Ze maken binnen het veld van de technische richtingen een keuze die al een aantal beperkingen met zich brengt. Toch wordt er nog ruim aandacht besteed aan algemene vorming. De meeste leerlingen stromen door naar het hoger onderwijs. De meerderheid kiest voor een professionele bachelor. Leerlingen die zware pakketten wiskunde en wetenschappen hebben gekregen, stappen ook wel naar de universiteit.

BSO-leerlingen kiezen voor een beroep. Op school maken ze zich de vaardigheden eigen die noodzakelijk zijn om dat beroep goed uit te kunnen oefenen. De algemene vorming is minimaal. Wie afstudeert in het zevende jaar BSO heeft een diploma secundair onderwijs, is een uitstekend vakman, maar heeft absoluut geen studievaardigheden.

Toch krijgen BSO-leerlingen al geruime tijd te horen dat het hoger onderwijs er ook voor hen is en TSO-leerlingen krijgen de boodschap dat ze gerust hoger mogen mikken.

Dat die boodschap aankomt, is duidelijk. Het aantal studenten uit BSO-richtingen is fors toegenomen. Jammer genoeg blijkt ook dat maar een extreem klein percentage van die leerlingen slaagt.

Ondertussen is de minister er ook wel achter dat de grotere stroom studenten die zijn weg naar het hoger onderwijs vindt handen vol geld kost. Er is even met het idee gespeeld om scholen te financieren op basis van het aantal uitgereikte diploma's en niet op basis van het aantal ingeschreven studenten. Dat plan is vrij snel weer opgeborgen. Je hoeft geen genie te zijn om te zien welke vreselijke gevolgen zo'n systeem zou hebben. Als een school alleen voldoende middelen krijgt als ze voldoende diploma's aflevert, dan zal ze er wel voor zorgen dat zo veel mogelijk studenten afstuderen.

Nu kan onze man van de gelijke kansen natuurlijk niet op zijn woorden terugkomen. Hij kan nu moeilijk gaan beweren dat hij een verkeerde boodschap de wereld heeft ingestuurd of dat hij een groot aantal scholieren op het verkeerde been heeft gezet.

Gelukkig heeft de minister een geniale ingeving gekregen: het leerkrediet! Wie daar het fijne over wil weten, moet alvast geen bezoek brengen aan de site van het Ministerie van Onderwijs. De websites van alle hogescholen en universiteiten geven wel duidelijke informatie.

Waar komt het op neer? Elke student die aan hogere studies begint, krijgt een rugzakje met 140 studiepunten. Elk vak waarvoor hij inschrijft, komt overeen met een aantal studiepunten. Die worden bij de inschrijving uit het rugzakje gehaald. Slaagt de student voor het vak, dan krijgt hij de punten terug, slaagt hij niet dan is hij de punten kwijt. De eerste zestig punten krijg je als beloning dubbel terug.

Wie moeilijk zijn weg vindt, vakken verprutst,... verliest heel snel studiepunten. Wanneer een student niet meer over voldoende studiepunten beschikt, mag een school de inschrijving weigeren of het inschrijvingsgeld verdubbelen. De staat speelt immers "op is op": onvoldoende studiepunten = geen subsidies meer. Het spreekt vanzelf dat scholen niet staan te trappelen om studenten in te schrijven waar ze geen centen voor krijgen.

Dit hele systeem is uitgewerkt onder het mom dat een betere oriëntatie en studiekeuze noodzakelijk zijn. Dat is heel mooi, maar dan moet er ook werk gemaakt worden van degelijk studie-advies. Leerlingen informeren over welke richtingen er bestaan en ze naar een SID-in sturen, is niet hetzelfde als studie-advies geven. Dat vergt gesprekken om te peilen naar de motivatie, de zelfkennis, de vaardigheden,... Welke leerling die herhaaldelijk gehoord heeft dat iedereen dezelfde kansen krijgt en volledig vrij is in zijn keuzes denkt hierover na?

Waar het uiteindelijk op neerkomt is dat de minister zijn mooie woorden over gelijke kansen niet hoeft terug te nemen, maar nu wel alle verantwoordelijkheid van zich kan afschuiven. Wie er niet in slaagt een diploma te behalen, heeft niet hard genoeg gewerkt of heeft een verkeerde studierichting gekozen.

Nog een laatste bedenking bij die gelijke kansen in het hoger onderwijs. Als de punten op zijn, kan je verder studeren als je het dubbele van het normale inschrijvingsgeld betaalt. Kan je van gelijke kansen spreken als je vooraf weet dat bepaalde sociale groepen een groter risico lopen hun punten kwijt te spelen voor ze hun diploma behalen en dat het net die groepen zijn die zich dat dubbel inschrijvingsgeld wellicht niet zullen kunnen veroorloven?