christophe30 juli 2008 – 15:48

Blijkbaar zijn de onderhandelingen stukgelopen op het Special Safeguard Mechanism (SSM). Kan u eens uitleggen wat dat is en waarom dat zo belangrijk is?

“Het Special Safeguard Mechanism (SSM) moet ontwikkelingslanden toelaten om hun invoertaksen tijdelijk te verhogen in een poging zich te beschermen tegen opstoten van goedkope invoer van landbouwproducten. De Wereldvoedselorganisatie FAO heeft vorig jaar een uitgebreid rapport geschreven over die invoeropstoten. Sommige landen krijgen er zeven of acht over zich heen. Het SSM laat toe dat om daar snel op te reageren door de invoertaksen tijdelijk te verhogen. De discussie ging over de hoogte van die tijdelijke invoertaksen. De ontwikkelingslanden wilden zoveel mogelijk soepelheid. De Amerikanen wilden dat niet.”

“Het is eigenaardig dat de VS zo halsstarrig blokkeert op dat punt. WTO-voorzitter Pascal Lamy heeft op een bepaald moment voorgesteld om landen te verplichten binnen de drie weken te verantwoorden waarom ze de invoertaksen hebben verhoogd om zo misbruiken te voorkomen. Maar ook daarvan wilden de VS niets weten. Volgens mij hebben de VS gewoon een voorwendsel gezocht om de zwarte piet te kunnen doorschuiven naar China en India. Nu nagelen de VS die twee landen aan de schandpaal terwijl meer dan 100 landen achter China en India stonden.”

Volgens u lagen de VS op wel meer punten dwars?

“De Amerikanen staan onder grote morele druk om hun katoensubsidies te verlagen, maar zij weigeren dat te doen. De West-Afrikaanse landen schreeuwen daarover moord en brand want daar verdienen miljoenen mensen hun brood met de katoenteelt en de Amerikaanse subsidies doen enorm pijn. West-Afrika geniet daarbij de sympathie van heel de wereld. In ruil vragen de VS een grote toegang voor hun katoenproducten in heel de wereld. Zo schuiven ze de verantwoordelijkheid door naar de anderen. De VS wilden op vlak van industriële tarieven sectoriële onderhandelingen. Binnen bijvoorbeeld de sector van de biosector wilden ze alle tarieven op nul brengen. Maar zo werkt de WTO niet. De meeste landen zijn daarin niet geïnteresseerd.”

Aanvankelijk leken de Nama, de markttoegang voor niet landbouwproducten, het grote knelpunt te worden?

“Brazilië zou voordeel halen uit een liberalisering van de landbouw en was dus bereid om compromissen te sluiten op het vlak van de Nama. Binnen de G7 (EU, VS, Brazilië, India, Japan, Australië en China) was er blijkbaar bereidheid om met een compromis te leven. Al waren er ook wel nog een aantal knelpunten. Maar doordat alles werd toegespitst op de SSM zijn ze aan die discussie niet meer toegekomen.”

De Wereldvakbond had nochtans weinig lof voor het compromis dat op tafel lag.

“De ITUC heeft zeer scherp gereageerd op het compromis dat in de maak was. De vakbonden van Latijns-Amerika, zuidelijk Afrika en de Filipijnen waren niet te spreken over het compromis. Zij vreesden terecht dat er veel jobs zouden gaan sneuvelen. Toen ik donderdag voor het eerst het compromisvoorstel van Pascal Lamy zag, heb ik ook meteen gezegd: dit zijn geen goede cijfers voor de ontwikkelingslanden. Veel ontwikkelingslanden hebben sinds 1994 hun taksen verlaagd en hebben daar toen veel van afgezien. In de jaren '90 hebben de vakbonden al zwaar strijd geleverd tegen de liberalisering. Zij waren niet bereid om nu nog verdere stappen te zetten.”

Hoe kijkt de Noord-Zuidbeweging aan tegen de mislukking van de onderhandelingen?

“De cijfers die donderdag op tafel lagen waren niet goed. Wij hoopten dat er nog wat aan gesleuteld zou worden. Wij zijn wel tevreden dat de grote einddiscussie ging over iets waar wij al jaren op hameren: het recht van landen om hun landbouw en hun boeren te beschermen. De voorbije twee jaar draaide de campagne van de Noord-Zuidbeweging 11.11.11 daarrond. Acht jaar geleden hadden we nooit verhoopt dat dit een knelpunt zou worden binnen de WTO. De onderhandelingen zijn gelukkig niet stukgelopen op één of ander triviaal punt, maar wel op een zeer fundamentele discussie. Anderzijds is het zeer spijtig dat de VS op dat punt niet wilden buigen. Eigenlijk stonden de Amerikanen zeer geïsoleerd in deze discussie.”

Hoe moet het nu verder?

“De onderhandelingen liggen nu voor een jaar stil. Het is wachten op de nieuwe president in de VS die dan een mandaat zal moeten zoeken in het Congress. Laten we hopen dat er een nieuwe Amerikaanse regering komt die wel oren heeft naar de verzuchtingen van de ontwikkelingslanden die voedselzekerheid en plattelandsontwikkeling willen.”

Gelooft u dat er binnenkort nog deelakkoorden worden gesloten?

“Wellicht zal Europa er wel in slagen om een akkoord te bereiken over de bananen. Laten we hopen dat het akkoord milder is voor de Caraïbische landen dan wat in Genève op tafel lag. Maar voor de rest hangt alles aan elkaar vast en zal er dus niets gebeurden voor volgend jaar.”

De Standaard heeft het na het mislukte Doha-overleg over een nieuwe wereldorde.

“Dat is niet nieuw. Dat was al duidelijk zeven jaar geleden. De ontwikkelingslanden hebben toen hard tegengesparteld bij het begin van deze onderhandelingsronde in 2001. De rijke landen hebben toen moeten beloven dat het een ontwikkelingsronde zou worden en dat men eerst de bestaande akkoorden zou bijschaven. Daar is niets van gekomen en daarom hebben de ontwikkelingslanden ook het been stijf gehouden in Cancun in Mexico in 2003. Investeringen en overheidsaanbestedingen heeft men toen van de agenda gehaald hoewel vooral Europa op die thema's had aangedrongen. De ontwikkelingslanden zijn steeds meer in staat om de agressieve agenda van de rijke landen tegen te houden. Alleen slagen ze er nog niet in hun eigen agenda door te drukken. Dat ze dingen kunnen tegenhouden heeft niet alleen te maken met de sterkte van China en India, maar ook met het feit dat de ontwikkelingslanden zich steeds beter organiseren. Er is de G20 rond landbouw en de G33 rond de bescherming van de boeren. Je hebt de G90 van de ACP-landen en de minst ontwikkelde landen. Die landen zijn niet makkelijk meer uit elkaar te spelen.”

Heeft de Noord-Zuidbeweging uit onze contreien daar ook een rol in gespeeld?

“Wij zien ons zelf als een onderdeel van de mondiale andersglobaliseringsbeweging. Wij zijn samen met heel veel vakbonden en sociale bewegingen uit noord en zuid lid van de grote coalitie 'Our world is not for sale'. Die coalitie is opgericht tijdens de bijeenkomsten van het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre. Die netwerken draaien zeer goed. De afgelopen dagen was er goede informatiedoorstroming. Er worden snel analyses gemaakt en standpunten uitgewisseld. Sociale bewegingen uit het Zuiden hebben in hun landen heel veel druk gezet. Dat heeft er mee voor gezorgd dat de G33 het been stijf hield in de discussie over de SSM. Wij in het noorden zijn iets minder succesvol geweest in het wegen op onze regeringen. Europa wil meer markttoegang voor zijn diensten en industriële producten en is zelfs niet langer bereid om landen als Argentinië en India als ontwikkelingslanden te behandelen. Zeker voor wat betreft India is dat een schandaal. Natuurlijk heeft dat land enkele goed ontwikkelde sectoren, maar er zijn ook nog altijd 700 miljoen arme boeren die toch beschermd moeten kunnen worden.”

De Belgische en Europese Noord-Zuidbeweging heeft nog werk op de plank?

“Ik vrees het wel, ja. Het zou goed zijn mochten Europese sociale bewegingen en vakbonden veel kritischer kijken naar de handelsstandpunten van Europa. Ik zie steeds vaker dat bijvoorbeeld het Europees Vakverbond de standpunten van vakbonden uit het zuiden overneemt en dat is een positieve evolutie.”