Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

Zambia: Rupiah Banda wint nipt presidentsverkiezingen

Zambia: Rupiah Banda wint nipt presidentsverkiezingen

Rupiah Banda werd zondag ingezworen als de nieuwe president van Zambia. Waarnemend president Banda haalde een uiterst nipte en gecontesteerde verkiezingsoverwinning tegen oppositieleider Michael Sata. Dit is waarschijnlijk het begin van het politieke einde van King Cobra.

Banda werd zondag in allerijl ingezworen. De eenenzeventigjarige Banda werd verkozen met de belofte om de ondernemersvriendelijke politiek van zijn voorganger Levy Mwanawasa verder te zetten. Banda was sedert augustus plaatsvervangend staatshoofd nadat Mwanawasa in zijn tweede ambtstermijn stierf aan de gevolgen van een hersenbloeding.

Oppositieleider Michael Sata vecht de verkiezingsnederlaag aan voor de rechtbank. De oppositie gelooft dat er fraude was met de plattelandsstemmen en erkent Banda niet als president van Zambia. Sata haalde in hoofdstad Lusaka en de industriële kopergordel meer dan 60% van de stemmen tegenover minder dan 30% voor Banda. Banda won met Stalinistische scores in de plattelandsgebieden. Zoals overal in Afrika wonnen de belangrijkste kandidaten de stemming bij de etnische achterban.

De resultaten
De verkiezingen werden volgens de electorale commissie gewonnen door Rupiah Banda van de regerend MMD. Hij versloeg Michael Sata (PF) met 718.359 stemmen tegen 683.150 stemmen. Zakenman Hakainde Hichilema (UNPD) haalde 353.018 stemmen, terwijl de voormalige legerofficier en ex-vicepresident Godfrey Miyanda het met 13.683 stemmen moest stellen.

Zambia heeft geen meerderheidsstelsel voor de presidentsverkiezingen. De winnaar wordt, ongeacht het behaalde percentage, president. In afgeronde procenten ziet het resultaat er zo uit: Banda 40%, Sata 38%, Hichilema 20% en Miyanda <1%.

De opkomst bedroeg 45,6%. Er zijn verschillende factoren om de lage opkomst te verklaren. Wachtrijen in de enorme hitte schrikte een deel van het electoraat af. De kandidaat van de regerende MMD wekte weinig enthousiasme op en de kiezers van de door etnische Tonga's gedomineerde UPND leken zich al weken bij een nederlaag neer te leggen.

Ten slotte werd er geen nieuwe registratie van kiezers georganiseerd. Dit gebeurt voor elke nieuwe presidentsverkiezing maar omdat de nieuwe president de tweede termijn (2006-2011) van de overleden Mwanawasa zal uitdoen was dit niet nodig. Onder de 3,9 miljoen stemgerechtigden - op een populatie van meer dan 11 miljoen - waren er heel wat die dood waren, hun kiezerskaart verloren of verhuisden naar een nieuw kiesarrondissement en geen tijd, middelen of zin hadden om tientallen tot honderden kilometer terug te reizen om hun stem uit te brengen.

Einde van Michael Sata?
Twee jaar na zijn vorige verkiezingsnederlaag lijkt het game over voor Michael Sata. Opnieuw schreeuwt hij dat de verkiezingen van hem werden gestolen. Ook nu lijkt hij geen gehoor te vinden bij de kiescommissie en de internationale waarnemers. De resultaten werden voor het eerst bij elk kiesbureau uitgehangen en er waren meer lokale waarnemers dan ooit tevoren.

King Cobra zoals vriend en vijand hem noemt heeft er een lange politieke carrière opzitten. Zijn moment leek gekomen in 2001 maar president Frederic Chiluba passeerde zijn ‘chief fixer’ en pikte de saaie advocaat Levy Mwanawasa als zijn opvolger binnen de regerende MMD. Mwanawasa had jaren eerder zijn ontslag gegeven als vicepresident omdat hij de corruptie van Chiluba niet meer kon aanzien.
Sata brak met de MMD om zijn eigen partij op te richten. Vanaf 2001 voerde hij oppositie met het Patriotic Front. Een nieuwe ervaring voor Sata die onder de presidenten Kaunda en Chiluba verschillende hoge posities invulde. Zo was hij midden jaren ’80 gouverneur van Lusaka en in de jaren ’90 minister van onder meer Volksgezondheid en Arbeid.

De populistische Sata maakte de laatste jaren zijn handelsmerk van grootschalige politieke meetings in stedelijke gebieden. Dit jaar richtte hij zich ook op de plattelandsbevolking. Hij weet perfect wat er leeft onder zijn achterban, naast etnische Bemba’s vooral de armere stedelijke bevolking.
Als een volleerd volksmenner beloofde hij dit jaar lagere belastingen en meer geld in de hand voor vissers in Luapula, een provincie met twee grote meren. In Kabwe, één van de giftigste steden ter wereld en een oud industrieel centrum, legde hij plannen voor om de lokale textielfabriek te heropenen en de spoorweg her aan te leggen. Zo is er in Sata-land voor ieder wat wils.
Maar King Cobra’s populisme heeft ook een giftig kantje. Zo voerde hij in 2006 campagne met de belofte om een deel van de Aziatische expats terug te sturen en scheurde hij op een campagnestop een kool aan stukken om te tonen wat hij met president Mwanawasa zou doen, die met een spraakgebrek kampte na een zwaar verkeersongeval en spottend ‘cabbage’ werd genoemd.

2008. Voor de tweede keer op rij verliest Michael Sata de verkiezingen op het platteland, waar hij niet opkan tegen de alomtegenwoordigheid van de MMD en de kunst van de machthebbers om invloedrijke traditionele chefs te paaien met cadeaus en beloften.

Het lijkt er sterk op dat hiermee een einde komt aan de politieke droom van Michael Sata. In 2011 zal Sata net als nieuwbakken president Rupiah Banda 74 lentes tellen. Bovendien zal hij na deze nieuwe opdoffer zijn achterban moeilijk nog een laatste keer kunnen warm maken voor een hoogst onzekere strijd. Tenzij de rechtbank hem binnenkort de overwinning toekent. Maar in dat scenario gelooft zelfs zijn achterban niet…

© CongoForum – Geert Stienissen & Karen Mbasela, 02.11.08