Manu Claeys, Peter Verhaeghe15 januari 2009 – 16:34

Omdat die resultaten o.a. afhangen van de gebruikte verkeersprognoses voor de diverse alternatieven, vroeg stRaten-generaal – als pleitbezorger van een van de alternatieven – in de loop van het najaar van 2008 binnen het kader van de wet op openbaarheid van bestuur een aantal cijfers op bij de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM).

De BAM had immers aan pers, politici en publieke opinie laten verstaan dat voortaan open en eerlijk zou worden gecommuniceerd met de bevolking.

Het is intussen vier maanden geleden dat we een eerste keer een reeks cijfers opvroegen, en nog steeds wachten we op het ter beschikking stellen ervan.

De weigering om deze gegevens te leveren doet vermoeden dat de waarde ervan onzeker of betwistbaar is – een vermoeden dat intussen ook bevestigd werd. Desondanks bezorgde de BAM dit cijfermateriaal aan de Europese Commissie en aan het studieteam dat het onafhankelijk onderzoek tot een goed eind moet brengen.

Behalve onprofessioneel is dat laatste ook laakbaar voor een overheidsbedrijf als de BAM, dat – zo stelde Eurostat in oktober 2008 nog – moet beschouwd worden als een loutere uitvoerder van regeringsbeslissingen. De BAM valt dus onder de politieke verantwoordelijkheid van de Vlaamse regering. En laat het nou net die regering zijn die opdracht gaf tot het opstarten van een onafhankelijke onderzoek.

stRaten-generaal kan alleen maar hopen dat Arup – Sum Research (het onderzoeksbureau dat het onafhankelijk onderzoek uitvoert) de door BAM geleverde verkeerscijfers niet gebruikt tijdens het onderzoek.

Anders hebben we een probleem.

2030
Op onze vraag van 7 september 2008 naar de verkeersprognoses voor 2030 antwoordde de BAM aanvankelijk dat deze cijfers niet bestonden. Omdat een van onze informanten beweerde dat er wel degelijk verkeersprognoses werden gemaakt voor 2030, herhaalden we op 7 november 2008 onze vraag, verwijzend naar berekeningen van de BAM die aan Europa zouden zijn bezorgd in functie van onderhandelingen over tolheffing.

In een tweede reactie, op 21 november 2008, ontkende de BAM niet langer het bestaan van de cijfers. We hadden onze vraag onvoldoende specifiek gesteld, klonk het nu. De cijfers voor 2030 waren immers niet berekend volgens het MMA2+model, maar bleken ‘een voorzichtige extrapolatie’ te zijn van de verkeersprognoses voor 2015 uit dat model. We kregen daarmee bevestiging dat de cijfers wel degelijk bestonden, maar de cijfers zelf kregen we niet, ‘wegens bescherming van de internationale betrekkingen’.

Uit navraag bij onze informant leerden we vervolgens dat de BAM in het document aan Europa bij de cijfers voor 2030 geen melding maakt van extrapolaties, wel van ‘traffic analysis on the basis of traffic model MMA2+’. Begin december vroegen we een derde keer de cijfers op, dit keer middels een klacht bij de beroepsinstantie.

Die liet ons enkele weken later weten dat ze ‘redelijkerwijze de door de BAM verleende toelichting mag aannemen’ dat er voor 2030 geen cijfers uit het verkeersmodel MMA2+ voorhanden zijn en bijgevolg geen afschrift kan worden gegeven.

Vreemd is dat, want uit het document aan Europa blijkt dat de BAM wel degelijk cijfers heeft voor 2030 die als gebaseerd op model MMA2+ gepresenteerd worden.

Dit is de beroepsinstantie ook niet ontgaan. Wel volgt de beroepsinstantie de BAM in haar betoog dat die bewuste cijfers niet hoeven bekend gemaakt te worden zolang de onderhandelingen tussen de BAM en Europa i.v.m. de financiering nog aan de gang zijn. Schijnbaar kunnen dus zelfs verkeersprognoses opgemaakt in functie van het bouwen van een verkeersstructuur het voorwerp zijn van onderhandeling met Europa. Deze vaststelling alleen al verdient een apart debat in het Vlaamse parlement.

Het betwisten van een beslissing van de beroepsinstantie kan enkel bij de Raad van State.

Conclusie: om een tiental verkeerscijfers te verkrijgen van de BAM, moeten we een juridische zaak opstarten (en financieren). Diezelfde cijfers worden intussen op een misleidende manier gebruikt als basis voor onderhandeling met de Europese Commissie.

2020

Op 3 november 2008 presenteerde de BAM tijdens een debat over de Oosterweelverbinding in de Antwerpse Bourlaschouwburg ineens nieuwe verkeersprognoses voor 2020. Een paar dagen later vroegen we ook dit cijfermateriaal op. Opnieuw volgde een weigering tot verstrekken van de cijfers.

Andermaal wendden we ons tot de beroepsinstantie, die ons daags voor kerstdag liet weten dat ze uit door de BAM verleende uitleg begreep dat er voor 2020 geen cijfers uit het verkeersmodel MMA2+ voorhanden waren, maar wel niet-gevalideerde cijfers uit het nieuwe verkeersmodel MMA3.5.

Waarom de BAM in haar eerste publieke debat de aanwezigen probeerde te overtuigen met gegevens waarvan de waarde nog niet bekend is, is een raadsel. Waarom deze cijfers, die eenieder die avond in de Bourla kon noteren van op het scherm, op eenvoudig verzoek niet aan stRaten-generaal worden verstrekt, is een nog groter raadsel.

Is het omdat de cijfers nog niet gevalideerd zijn? Waarom leverde de BAM twee dagen na het debat in de Bourla deze niet-gevalideerde cijfers dan toch aan Arup – Sum Research als aanvullend materiaal voor het onafhankelijk onderzoek, ter vervanging van eerdere cijfers?

Dit onderzoek gebeurt onder een geweldige tijdsdruk en is uitermate complex. Op drie maanden tijd moet het onderzoeksteam drie alternatieven beoordelen op tal van parameters. Behalve getuigend van ongeoorloofd amateurisme, is het leveren van cijfergegevens die niet gevalideerd zijn in dergelijke context te beschouwen als een vorm van obstructie.

Manu Claeys
Peter Verhaeghe

voor stRaten-generaal