Martijn Lauwens21 januari 2009 – 15:27

Net op het moment dat in de Verenigde Staten de eerste zwarte president de eed aflegt, trekt Israël al haar militairen terug uit de vernielde Gazastrook. Dit lijkt misschien toeval maar is niets anders dan een zorgvuldig uitgekozen operatie die de wereld moet doen vergeten welke gruwelen zich de voorbije drie weken hebben afgespeeld in Gaza. Evenzeer is het trouwens een politiek manoeuvre dat past in de propaganda-oorlog die in de schaduw van de militaire actie werd uitgevochten. Een propaganda-oorlog waarin onbeschaamd politiek opportunisme centraal staat.

De aanstelling van Obama betekent voor velen misschien een nieuwe hoop voor vrede in het Midden Oosten (al zijn de meningen daarover verdeeld), er staan nog andere gebeurtenissen voor de deur die waarschijnlijk nog meer bepalend zullen zijn voor de toekomst van Israël en Palestina. Immers, niet alleen vanuit de VS zal er een nieuwe politieke wind gaan waaien, maar ook op het terrein zelf zijn er binnenkort verkiezingen. De Israëlische bevolking kiest op 10 februari een nieuw parlement (en dus ook een nieuwe regering), en de Palestijnen zouden binnenkort ook naar de stembus moeten trekken voor zowel presidents- als parlementsverkiezingen.

Het kan niet genoeg onderstreept worden welke invloed de oorlog in Gaza zal hebben op beide verkiezingen. De Israëlische regering en legerleiding hebben van bij het begin stevig hun best gedaan om deze gruweldaden te verkopen als ‘legitieme en noodzakelijke zelfverdediging’. Ze deden dit naar de buitenwereld toe, maar vooral voor de eigen bevolking haalden ze het onderste uit de kan om het geweld te legitimeren. En met succes: de Israëlische bevolking heeft nooit eerder zo verenigd achter een oorlog gestaan. En daarmee lijkt ook het electorale succes van de ‘ontwerpers’ van deze oorlog gegarandeerd.

Democratie in Palestina

Het Palestijnse politieke landschap is enorm verdeeld, met partijen, sociale bewegingen, religieuze groeperingen en paramilitaire splintergroepjes; van Marxistisch tot radicaal Islamitisch, maar allen zeggen ze te strijden voor de legitieme rechten van het Palestijnse volk. Dé vraag waar momenteel iedereen mee zit is welke keuze de Palestijnen nu zullen maken, met de oorlog nog vers in het geheugen. Er spelen, naast de oorlog, echter ook heel wat andere factoren mee die het stemgedrag van de Palestijnen zullen bepalen. Eén daarvan is de kloof tussen Hamas in Gaza en Fatah op de Westelijke Jordaanoever, de verschillende economische en politieke realiteit, maar ook de herinnering aan de ontgoochelende afloop van de voorgaande verkiezingen.
De vorige keer dat de Palestijnen naar de stembus gingen (in wat de ‘eerste democratische verkiezingen in het Midden Oosten’ heetten te zijn), kwam Hamas er als grote overwinnaar uit, wat meteen werd afgestraft door EU en VS onder de vorm van sancties en het toedraaien van de geldkraan.

Blijkbaar kon enkel de Palestijnse Autoriteit (PA) voor Europa en de VS de enige gesprekspartner zijn, als zogenaamde vertegenwoordiger van ‘de Palestijnen’. Deze PA is vandaag in de praktijk niet veel meer dan de corrupte Fatah-top die geen enkele legitieme aanspraak zou mogen maken op de macht, maar die door Europa, de VS en Israël in het zadel gehouden wordt omwille van haar bereidheid om ‘toegevingen te doen’. Bovendien slaagt de PA er niet in om, met inbegrip van die toegevingen (die dikwijls ten koste gaan van de rechtmatige Palestijnse eisen), een leefbare Palestijnse staat uit te bouwen, integendeel.

Het dient in dit opzicht ook gezegd te worden dat Fatah niet alleen door vele Palestijnen wordt gewantrouwd, maar dat de beweging ook intern op instorten staat. Een vrouw die in het presidentiële hoofdkwartier in Ramallah werkt (de ‘Muqataa’) vertrouwde me toe hoe de oude generatie binnen Fatah (de generatie van Abbas) weigert de macht door te geven aan de jongeren binnen de partij. Ze voegde er aan toe hoe deze interne breuk de beweging tot aan de rand van de afgrond heeft gebracht.

Derde Intifada

Al verschillende maanden doen geruchten de ronde over de mogelijke uitbraak van een nieuwe (derde) intifada, deze zou zich niet enkel keren tegen de Israëlische bezetting, maar mogelijk ook tegen de corrupte en van collaboratie beschuldigde Fatah. Er zijn immers voorbeelden legio van bepaald onorthodoxe handelingen door de PA, en meer in het bijzonder de politiedienst van de PA. Het is een publiek geheim in de Westelijke Jordaanoever dat deze laatste geregeld toestemming geeft aan het Israëlisch leger om invallen en illegale arrestaties uit te voeren in gebied waar de PA volheid van bevoegdheid zou moeten hebben (‘A-gebied’). Wie in steden als Nablus of Hebron rondloopt en de lokale bevolking haar mening vraagt over de PA zal dan ook weinig steun vinden voor deze zogenaamde ‘vertegenwoordigers van de Palestijnen’.

Want terwijl de ogen van de wereld terecht gericht waren op de slachting in Gaza, ging de bezetting op de Westelijke Jordaanoever ongestoord verder. Het is blijkbaar vanzelfsprekend geworden dat Israël voort gaat met de bouw van de illegale apartheidsmuur, en dat er doden vallen bij vreedzame protesten tegen die muur is ook al geen nieuws meer: bij de wekelijkse protesten in het dorpje Ni’lin stierven sinds augustus 2008 3 tieners door Israëlisch geweld.

De Israëlische publieke opinie lijkt vandaag meer dan ooit overtuigd van een harde aanpak, en dit zal zich op de verkiezingen mogelijk ook vertalen in een winst voor de gekende haviken binnen de Israëlische politiek. Wat betreft de Palestijnse verkiezingen lijkt de uitkomst heel wat onzekerder.
Palestijnen die na de Gaza-oorlog op Hamas zouden stemmen weten dat er hen dan waarschijnlijk nog meer onheil boven het hoofd hangt. Maar wat is het alternatief, een corrupt en collaborerend Fatah? Of misschien kunnen de kleinere partijen wel voor een verrassing zorgen? Misschien gaat het Nationaal Initiatief (Al Mubadara) van ex-presidentskandidaat Dr. Mustafa Barghouti er wel op vooruit, of wint het communistisch geïnspireerde PFLP plots aan belang?

In elk geval staat het nu al vast dat we nog heel ver verwijderd zijn van een duurzame en rechtvaardige vrede waarin iedereen zich kan vinden. Good luck, Obama.