Lieve16 februari 2009 – 22:48

Een staatsgreep in Afrika; voor ons bijna een fait-divers, voor de Guineeërs -ook die in ons land- een ingrijpende gebeurtenis na 24 jaar dictatuur. Guinee kwam in februari 2007 even in het wereldnieuws toen er een algemene staking was en er gewelddadige rellen uitbraken. Sindsdien bleef het stil. Tot op 22 december van eind vorig jaar het Guinese parlement, de premier en het leger gezamenlijk de dood van Lansana Conté aan. Enkele uren later greep het leger, onder leiding van de tot dan toe vrij onbekende Dadis Camara, de macht.

Een onverwachte gebeurtenis? Niet echt. In de hoofdstad Conakry circuleerden sinds begin december steeds hardnekkiger geruchten dat president Lansana Conté zijn laatste adem zou hebben uitgeblazen. Conté, aan de macht sinds 1984, was oud en al een hele tijd ziek en verzwakt. “Niemand kan met zekerheid zeggen wanneer hij gestorven is”, vertelt Thierno Moussa Diallo. “Conté is sinds 14 december zeker niet meer gezien in het openbaar. De officiële overlijdensdatum is 22 december 2008. Maar ik heb persoonlijk een heel sterk vermoeden dat hij eerder gestorven is, op 6 of 7 december.”

Een half maandloon
In elk geval was het overlijden een eerder hoopvolle gebeurtenis voor de inwoners van Guinee. De bevolking is bij de armste ter wereld en heeft het moeilijk om te overleven. Het land is nochtans de grootste mondiale grootste mondiale exporteur is van bauxiet, een grondstof die gebruikt wordt bij de productie van gsm-chips. De omstandigheden waarin de mensen moeten leven waren de laatste jaren van Contés regime barslecht, en dat zijn ze nog steeds.

“De gemiddelde Guineeër heeft geen stromend water, elektriciteit, riolering of licht”, verduidelijkt Diallo. “De handelaars misbruikten de laatste jaren de chaos van het regime om druk te speculeren met de prijs van het voedsel, vooral de rijst. Rijst is in Guinee het basisvoedsel voor iedereen, zoals brood dat hier in België is. Een zak van 50 kilogram kost in ons land tot 220 000 Guinese Frank. Dat is voor een gemiddelde ambtenaar een half maandloon! Hoe kan je met de andere helft van je loon dan nog je huur betalen, ander eten kopen en je gezin onderhouden?”

Mooie beloften
Met de dood van de president-dictator was er nu dus weer hoop op verbetering. Maar die hoop is op zijn minst gezegd twijfelachtig. “Normaal gezien moet bij het overlijden van de president artikel 34 van de grondwet toegepast worden”, legt Diallo uit. “Dat artikel zegt dat bij een machtsvacuüm de premier het land moet leiden. De premier moet na 60 dagen nieuwe verkiezingen organiseren.
De premier verklaarde op 22 december dat de grondwet op die manier nageleefd moest worden. Maar het leger heeft nog diezelfde dag de macht gegrepen en meteen alles wat democratisch is, afgeschaft. Het parlement werd meteen ontbonden, net als de sociaal-economische raad en het hoogste gerechtshof.”

De bevolking reageerde niet meteen furieus op de staatsgreep. “Het leger doet veel mooie beloften”, merkt Diallo op. “Camara zegt dat hij verkiezingen zal organiseren nog voor het einde van 2009, voor de president en voor het parlement, en dat hij daarbij zelf niet zal opkomen. Dat belooft hij ook aan de internationale gemeenschap, onder andere aan de Franse minister van Buitenlandse Zaken Bernard Kouchner.”

Ministers van straat geplukt
De UPR wacht samen met de andere oppositiepartijen af wat er zal gebeuren. “Camara belooft ook dat hij een burger zal aanstellen als premier. Iemand die een eigen regering mag samenstellen en die de belangen zal dienen van de bevolking en het hele land. Maar wat zien we nu? Half januari werd een regering gevormd. Er zijn 29 ministers in die regering, waarvan 10 militairen en 19 burgers. De vijf strategisch meest belangrijke posten werden aan de militairen gegeven: Financiën, Handel, Defensie, Justitie en Binnenlandse veiligheid. Hoe kan zo'n minister nu een goed beleid voeren op die domeinen? De meeste militairen zijn niet eens naar school gegaan. Het waren jonge diefjes en druggebruikers die in de jaren '90 van de straat zijn geplukt en in het leger zijn terechtgekomen.”

Diallo's eerste bezorgdheid is die vreemde samenstelling van de regering. “Gaat die regering functioneren, en hoe? Dadis Camara maakte half januari met een toespraak op televisie de lijst van ministers bekend. Maar hij had het op geen enkel moment over de beloofde verkiezingen, geen woord. Onlangs heeft hij zich toch voorzichtig uitgesproken over eventuele verkiezingen. Die zouden ten vroegste voor september zijn. Die verkiezingen zijn mijn tweede grote bezorgheid. Dadis Camara vergeet dat hij niet verkozen is, maar dat hij aan de macht gekomen is door wapens.”

Vriendendiensten
Wie is die Dadis Camara eigenlijk? “Camara is een product van het Guinese leger. Hij is wel universitair geschoold. Voor hij de staatsgreep pleegde, was hij een simpele kapitein. Dat is geen al te hoge graad in het leger. Hij was verantwoordelijk voor de verdeling van brandstof. In die functie had hij de gelegenheid om aanhangers te kopen met kleine vriendendiensten. Hij kneep soms hier en daar een oogje dicht om vrienden een plezier te doen. Zo verzamelde hij een groep fanatieke aanhangers in het leger, vooral jonge militairen.

Hij kon in december de macht grijpen omdat hij niet alleen was. Dat gaat zo in het leger: vanaf het moment dat één man zich onderscheidt, volgt de rest van de troep. Hoe kan een onbeduidende militair als Camara anders de macht grijpen? Maar mijn president is hij niet. Wanneer iemand de wapens grijpt en op mij richt, zal ik hem natuurlijk aanspreken met Chef. Maar dat betekent nog niet dat hij voor mij de president van mijn land is.”

Tot alles in staat
De inwoners van Guinee wacht voorlopig af hoe de situatie zal evolueren. “In 2007 heeft de bevolking haar ongenoegen over wat er gebeurt al geüit met de algemene staking. De nood aan verandering is zo groot. De mensen willen een andere weg op na het bewind van Conté. Daarom geven ze Camara een kans. Maar als die zijn beloften niet nakomt, gaat de bevolking zich deze keer niet meer laten doen. Dan zullen de mensen tot alles in staat zijn om een stabieler bewind aan de macht te brengen. Vijftig procent van de bevolking van Guinee zijn jongeren. En die hebben heel goed begrepen dat er nood is aan verandering.”